Phải sửa luật để xử lý nghiêm "cát tặc"

Chiều 3-11, UBND TP HCM phối hợp các tỉnh lân cận tổ chức hội nghị về công tác chống khai thác cát trái phép ở vùng giáp ranh TP HCM. Ngay lời phát biểu khai mạc, Phó Chủ tịch UBND TP Huỳnh Cách Mạng đã khẳng định tình hình khai thác cát trái phép diễn biến ngày càng phức tạp, các đối tượng lợi dụng địa bàn giáp ranh để tránh né, giấu phương tiện, gây khó khăn cho lực lượng chức năng.

Ngày càng manh động

Thông tin cụ thể hơn về tình hình khai thác cát trên địa bàn TP, ông Nguyễn Toàn Thắng, Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường (TN-MT), cho hay dù từ năm 2013 TP đã ngưng cấp phép khai thác cát nhưng các hoạt động khai thác vẫn diễn ra. Từ năm 2015 đến 6 tháng đầu năm 2017, lực lượng chức năng đã bắt và xử lý 100 vụ khai thác cát trái phép.

"Số vụ khai thác, vận chuyển cát trái phép ngày càng tăng và mức độ ngày càng phức tạp, đặc biệt là địa bàn giáp ranh với các tỉnh. Trên vùng biển Cần Giờ, các đối tượng sử dụng sà lan có tải trọng từ 500- 1.000 tấn, lắp đặt các thiết bị bơm hút trực tiếp trên sà lan và vận chuyển đi tiêu thụ. Ở các khu vực trên sông, các đối tượng sử dụng 2 ghe đi cặp: 1 chiếc gắn thiết bị bơm hút, 1 chiếc vận chuyển nên lực lượng chức năng rất khó xử lý" - ông Thắng nhìn nhận.

Theo ông Thắng, nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng khai thác khoáng sản trái phép diễn ra dai dẳng, kéo dài là do hoạt động khai thác khoáng sản trái phép diễn ra ở địa bàn giáp ranh, ngoài biển… nên khó khăn trong công tác kiểm tra, truy đuổi và ngăn chặn. Ngoài ra, lợi nhuận từ việc khai thác cát trái phép lớn nên các đối tượng sẵn sàng chống trả lực lượng chức năng, đánh chìm phương tiện vi phạm khi bị phát hiện, truy đuổi.

Khó khăn trên của TP HCM cũng là khó khăn chung của tỉnh Đồng Nai, Long An, Tiền Giang, Bến Tre… "Nếu gặp phương tiện không chính chủ, phạt bằng tiền nhưng người làm công không có tiền, nhà rách nát, sao cưỡng chế?" - đại diện UBND tỉnh Tiền Giang phản ánh.

Khai thác cát trái phép trên sông Soài Rạp, Cần Giờ ngày 27-10 Ảnh: Lê Phong

Phải xử lý hình sự

Trước những khó khăn trên, ông Thắng đề nghị UBND các tỉnh, TP chỉ đạo lực lượng công an, bộ đội biên phòng có kế hoạch phối hợp trong hoạt động tuần tra, kiểm tra và bố trí các chốt, trạm thường trực tại các điểm nóng giáp ranh 2 tỉnh. Ông Thắng cũng kiến nghị phải có quy định xử lý hình sự đối với các đối tượng khai thác khoáng sản trái phép.

Đề xuất trên được đại diện các tỉnh đồng tình. Đại diện UBND tỉnh Đồng Nai cho rằng hiện không dễ xử lý hình sự đối với các đối tượng khai thác khoáng sản trái phép vì khó xác định việc gây ra hậu quả nghiêm trọng. Do đó, cần có quy định cụ thể hơn về vấn đề này.

Dưới góc độ cơ quan chuyên môn, ông Võ Văn Hữu, Phó trưởng Phòng Cảnh sát Môi trường (PC49) Công an TP, cũng cho rằng rất khó xác định được hậu quả nghiêm trọng do hành vi khai thác cát trái phép. Hơn nữa, quy định khai thác trên 50 m3 cát trái phép mới tịch thu phương tiện là vô tình tạo điều kiện cho các đối tượng chỉ khai thác 30-40 m3. Theo ông Hữu, Luật Hình sự 2015 có hiệu lực ngày 1-1-2018 quy định xử lý hình sự người khai thác trái phép trên 500 m3 hoặc thu lợi bất chính trên 100 triệu đồng. "Định lượng như thế vẫn còn lớn, trộm cắp tài sản thông thường trên 2 triệu đồng là xử lý hình sự mà trộm cắp cát là tài nguyên quốc gia bán hàng trăm triệu đồng lại không truy tố được. Tôi đề nghị TP mạnh dạn tiếp tục kiến nghị Quốc hội sửa đổi, bổ sung"- ông Hữu phân tích.

Ông Huỳnh Cách Mạng nhìn nhận công tác chống cát tặc rất khó, do đó các tỉnh thành phải tăng cường phối hợp, cùng làm quyết liệt. Theo đó, tổ kiểm tra có toàn quyền xử lý đối với các sai phạm trong lĩnh vực khoáng sản. Ví dụ khi có vi phạm trên địa bàn TP, lực lượng chức năng đuổi bắt đối tượng có thể sang Bà Rịa - Vũng Tàu để tiếp tục truy bắt, đồng thời thông báo cho lực lượng chức năng Bà Rịa - Vũng Tàu. Ngược lại, các địa phương cũng có thể đuổi bắt đối tượng chạy sang TP HCM.