Thất nghiệp tràn lan: Lỗi hệ thống

“Tiên trách kỷ, hậu trách nhân”, nhiều bạn đọc cho rằng tìm không được việc trước tiên phải xem bản thân như thế nào, trình độ mình tới đâu, kinh nghiệm ra sao... Đang ngồi ở trường mà cứ nghĩ mình sẽ “chinh phục thiên hạ” thì ra trường bị “dội gáo nước lạnh”, thất nghiệp là hiển nhiên.

Đây là câu hỏi của không ít nhà tuyển dụng sau khi phỏng vấn nhiều thạc sĩ, cử nhân vào công ty thử việc. Khi phỏng vấn nhiều người nói lý thuyết như “nước chảy mây trôi” nhưng đưa công việc cụ thể thì ngồi “cắn bút”.

 
Bạn đọc Bùi Đức Lộc chỉ ra thực trạng: “Trường đại học mọc lên như nấm sau mưa. Thí sinh không đạt điểm chuẩn thì được tuyển vào lớp "chất lượng cao" với học phí cao ngất ngưỡng. Hàng trăm ngàn gia đình nông dân bán cốt, lột xương để con có tấm bằng đại học với bất cứ giá nào, với bất cứ nghề gì để rạng danh gia đình, dòng họ. Mấy ai biết rằng sau khi lấy được tấm bằng đại học với chi phí gần trăm triệu đồng và 4 năm ngồi trên giảng đường, con em họ trở thành người thất nghiệp và phải tha phương cầu thực không dám về quê vì xấu hổ”.

 

Minh chứng thêm cho vấn đề này, bạn đọc Nguyễn Văn Kỷ, nói thẳng: “Tỉnh nào cũng có trường đại học, trường nào cũng đào tạo đến vài chục ngành từ chính quy, liên thông, chuyên tu, tại chức... Đào tạo kiểu này mà ra trường làm việc được mới là lạ. Thậm chí ngành y hiện nay cũng cần xem lại trình độ của sinh viên sau khi tốt nghiệp”.

 

Một bạn đọc cho biết thêm, bệnh viện tỉnh nơi người này làm việc mỗi năm đưa khoảng 10 y sĩ trung cấp học chuyên tu lên đại học. Giám đốc bệnh viện cũng nói thật: đưa đi cho họ có cái bằng về mở phòng mạch chứ chẳng dám sử dụng chuyên môn theo kiểu chuyên tu này. Nhiều người trong số họ xin ra làm việc tại các bệnh viện tư nhân nhưng các bệnh viện này cũng không dám nhận.

 
Bạn đọc lấy tên Tiến Sĩ cho rằng: Đây là hậu quả của việc đào tạo tràn lan, không có quy hoạch, không kiểm soát về chất lượng. Hiện nay, số lượng các trường đại học nhiều vô số kể, nhiều trường chủ yếu kinh doanh giáo dục nên chất lượng đào tạo quá quá kém. Thạc sĩ nhiều như lá, còn cử nhân, kỹ sư thì nhiều hơn cả lá! Không thất nghiệp mới lạ!”.

 

Sinh viên Trường Đại học Khoa học Tự nhiên TPHCM trong phòng thí nghiệm. Ảnh: Huy Lân 

“Nếu bạn thực sự có tài thì thiếu gì việc phù hợp với bạn, bạn vào các trang web tìm việc, họ vẫn rao tuyển nhưng quan trọng là bạn có đáp ứng được yêu cầu của họ không? Tôi đã từng chứng kiến những công ty đa quốc gia vào các trường đại học tuyển dụng nhưng sau vòng sơ tuyển có mấy ai đáp ứng được yêu cầu của họ đâu. Mấu chốt là khả năng của của bạn tới đâu?” - bạn đọc Trần Nguyễn Hoàng Nhi, kết luận.

 
Cạnh tranh không nổi với con anh hai, cháu chú ba...

 
Bạn đọc lấy tên Người Thành Phố cho rằng: “Dù tốt nghiệp loại ưu mà xin vào cơ quan Nhà nước là rất khó, nhất là ở các tỉnh. Vấn đề gửi gắm, bảo lãnh con anh hai, cháu anh tư... ngày càng phổ biến. Cán bộ này giúp con cháu cán bộ khác và ngược lại là mọi người đều vui vẻ. Còn sinh viên ra trường thân trơn thì cơ hội vào cơ quan Nhà nước là bằng 0. Nói chung chính sách thu hút nhân tài của các địa phương rất là lý thuyết. Chỉ tội cho nền hành chính nước ta còn nhiều kẻ ăn không ngồi rồi, làm không được việc mà cứ lãnh lương đều đều. Dân khổ”.

Bạn đọc Thanh Hoàng đặt vấn đề: “Vì sao học ngành ngân hàng ra trường thất nghiệp? Vì những người làm ngân hàng thì con của họ đã được dự trù một suất trong đó rồi. Ban đầu là làm ở phòng quỹ trước rồi tiếp tục cho con đi học trung cấp ngân hàng. Như vậy học xong 12 đã có việc làm tốt, lương thưởng cao. Ngân hàng tuyển đại học, thạc sĩ làm gì vì phải ưu tiên "con em trong ngành". Vì sao thạc sĩ thất nghiệp? Vì nhà nhà học cao học, người người học cao học. Mà học thạc sĩ, tiến sĩ là để nghiên cứu khoa học, để làm ở trường đại học, cao đẳng. Trong khi những nơi này là cơ sở giáo dục, đủ người từ lâu rồi, cũng ít nhất làm 30 năm mới về hưu nên không còn cơ hội cho những thạc sĩ trơn đâu”.

 

 

 Trước tình trạng này, nhiều bạn đọc phản ánh: Hãy nhìn vào các cơ quan, không nơi nào là không có cảnh cha làm thì kéo con vô làm, thậm chí kéo cả dâu rể, cháu... Điển hình gần đây nhất là vụ bà Trần Hồng Ly, phó Phòng Quản lý doanh nghiệp - lao động Ban Quản lý Khu Kinh tế tỉnh Trà Vinh trình độ trung cấp mà leo lên đấn chức đó thì cơ hội nào cho người khác. Dựa hơi chủ tịch tỉnh “quậy” khắp nơi đến bây giờ muốn kỷ luật cũng không được.

 

Một vấn nạn khác là muốn kiếm việc phải “chạy chọt”. Nhiều bạn đọc cho rằng sinh viên nghèo mới ra trường lo tìm việc kiếm cơm đã vất vả thì lấy đâu ra tiền để chạy việc. Tình trạng này ngày càng phổ biến và không cần che đậy.

 
Theo bạn đọc lấy tên A Ka: “Đồng tiền đi trước là đồng tiền khôn, học đã tốn tiền, bây giờ đi xin việc cũng phải tốn tiền, mà có khi gấp nhiều lần tiền học trong 4 năm cơ chứ. Tôi có người bạn tốt nghiệp đại học ngân hàng loại khá, ba mẹ nó có quen người trong ngân hàng, vậy mà muốn vào làm nhân viên quèn, lương 4-5 triệu đồng/tháng thôi thì đã được ra giá 300 triệu đồng. Chạy trường, chạy chức, giờ đến chạy việc. Khi thi đại học thì được ưu tiên vùng sâu, vùng xa nhưng khi đi xin việc thì ưu tiên con ông, cháu cha”.

 

Tấm bằng chỉ là khởi đầu “Muốn có việc làm thì phải có 3 yếu tố: chuyên môn, kỹ năng và thái độ. Hoàn cảnh kinh tế hiện nay việc ít, người nhiều mà chỉ có tấm bằng không thôi, lại thiếu kỹ năng hoặc thái độ chưa tốt thì hành trình tìm việc còn dài. Các em cũng không nên bi quan mà phải cố gắng tự trau dồi các kỹ năng để có thêm cơ hội trong các đợt phỏng vấn. Chọn việc làm ngắn hạn, thời vụ trong khi tìm việc dài hạn cũng là 1 cách tích lũy kinh nghiệm cho bản thân, vì vậy đừng ngại hay tự ti khi mình khởi nghiệp không may mắn như bạn bè. Tấm bằng tốt nghiệp chỉ là bắt đầu, còn sự nghiệp là cả một hành trình dài đòi hỏi ý chí và nỗ lực không ngừng” - Bạn đọc Bảo Ngọc. “Ngày xưa, đói nghèo thật sự nhưng lại chan chứa niềm tin vào tương lai, còn bây giờ có nghĩ đến tương lai thì chỉ thấy... buồn. Sao thế nhỉ, có điều gì không ổn ở đây, em cũng đang thất nghiệp đây” - bạn đọc Thái Tuấn.