Nỗi lo phụ thuộc

Rồi đến chuyện thương lái Trung Quốc gom mua mèo để cho chuột sinh sôi, phá hoại mùa màng; mua ốc bươu vàng nhằm kích thích nông dân nuôi ốc thật nhiều, phá đồng ruộng... Thâm độc hơn, theo phân tích của một vị giáo sư được chia sẻ trong cộng đồng mạng những ngày qua, thương lái Trung Quốc còn gom mua dây điện đồng và cáp quang vụn. "Phế liệu giá cao" đã xúi bọn bất lương đi cắt trộm dây điện cao thế và cáp quang. Mục đích của trò này là phá hoại hoạt động sản xuất và cắt đứt hệ thống thông tin của ta.

Hầu hết các vụ kể trên khi phía ta nhận ra bản chất thì đều đã muộn và phải gánh lấy hậu quả. Hậu quả dễ thấy nhất mà đã bao năm chúng ta chưa khắc phục hết được đó là nhập siêu quá lớn do lệ thuộc nguồn nguyên liệu từ Trung Quốc. Hiện có đến 85% hàng nhập khẩu Việt Nam là nguyên liệu đầu vào cho sản xuất trong nước và phục vụ gia công xuất khẩu. Nếu như năm 2001, Việt Nam lần đầu tiên nhập siêu từ Trung Quốc với chỉ 210 triệu USD thì con số đó hiện đã lên mức khủng khiếp: 16,3 tỉ USD vào năm 2012.

Vì phụ thuộc quá lớn vào nguồn nguyên liệu nên cộng đồng doanh nghiệp nước ta đã trả giá đắt. Khi phía đối tác làm giá, ngưng bán hàng, thậm chí chi phối cả đầu ra thì các doanh nghiệp nước ta điêu đứng. Trong gần 100.000 doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam phá sản trong năm 2012, có rất nhiều công ty đã "chết" vì phụ thuộc vào Trung Quốc.

Theo Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) - ĐH Quốc gia Hà Nội, có đến 90% dự án công nghiệp nặng của Việt Nam do phía Trung Quốc trúng thầu thi công. Ăn theo dự án, hàng ngàn lao động phổ thông Trung Quốc kéo sang. Dù luật Việt Nam không cho phép sử dụng lao động phổ thông là người nước ngoài nhưng thực tế ở Ninh Thuận, Hà Tĩnh, Thanh Hóa, Quảng Nam…, lao động chui người Trung Quốc vẫn đông như kiến, làm cho người dân địa phương vừa mất việc làm vừa đối mặt với tình trạng mất an ninh trật tự.

Hạn chế và tiến tới chấm dứt tình trạng lệ thuộc vào bên ngoài thì đất nước mới tự cường. Phải tiến hành bằng việc sớm siết lại quy chế đấu thầu, dựng lên các hàng rào kỹ thuật hợp lệ, đa dạng hóa thị trường nhập khẩu, tăng cường quản lý người nhập cư... - những giải pháp hoàn toàn có thể làm được nếu biết đặt lợi ích quốc gia lên trên hết.