Tại Việt Nam, đậu nành từ lâu đã có vị trí nhất định trong lòng người tiêu dùng vì giàu dinh dưỡng và lành tính. Theo số liệu nghiên cứu của Công ty Tetra Pak (Thụy Điển), năm 2014, Việt Nam đứng thứ 3 thế giới về mức tiêu thụ loại sữa này, với 613 triệu lít, tương đương mỗi ngày khoảng 1,5 triệu lít.

Nhu cầu cao, song gần 70% sản lượng sữa đậu nành trên thị trường đang được phục vụ bởi các bà nội trợ. Họ tự nấu và mang bán ở hàng nước, quán vỉa hè.

Tại TP HCM, từ quán ăn lớn, cửa hàng nhỏ, thậm chí xe nước mía, hàng cà phê cóc... luôn có 1 thùng sữa đậu nành nóng, lạnh (tự nấu) với giá  5.000-10.000 đồng/ly. Vào buổi sáng, trên những tuyến đường lớn, nhỏ từ nội thành đến ngoại thành đều có hàng chục điểm bán sữa đậu nành nóng.

Nhu cầu cao, song nguồn cung của gần 70% lượng sữa đậu nành hiện nay là tự nấu. Ảnh: Bảo Bình.

Gần đây, nhiều điểm bán còn trang bị máy xay đậu, tự nấu tại chỗ. Chỉ cần chiếc bàn nhựa và 1 chiếc máy, vài chai đựng là hình thành một điểm bán đắt khách buổi sáng.

“Nhà tôi uống sữa đậu nành hàng ngày. Mẹ tôi thường mua đậu ta, loại trồng trong nước, về ngâm buổi tối, sáng xay lên và nấu uống. Hôm nào không làm kịp thì ra hàng bánh mì mua. Ăn sáng và uống 1 ly sữa đậu nành là thói quen của mọi người trong nhà" - chị Châu, nhân viên cửa hàng thời trang trên đường Võ Văn Tần, quận 3, chia sẻ.

Đại gia chia lại thị phần

Nghiên cứu của Tetra Pak cũng cho biết nhu cầu lớn, song thị trường sữa đậu nành Việt Nam mới có hơn 32% là sản phẩm đóng hộp. Nắm bắt xu hướng của thị trường tiềm năng và vẫn còn rộng cửa, nhiều doanh nghiệp liên tục rót vốn đầu tư nhà máy sản xuất, vùng nguyên liệu.

Số liệu nghiên cứu của Nielsen Việt Nam tháng 1-2015 cho thấy thị phần sữa đậu nành đóng hộp hiện nằm trong tay Công ty sữa đậu nành Việt Nam - Vinasoy, với hơn 82,7% sản lượng. Gần 18% còn lại là các đại gia Vinamilk, Tân Hiệp Phát, Tribeco...  Năm 2014, Vinasoy đạt doanh thu 3.142 tỉ đồng, tăng trưởng 49% so với năm 2013.

Đầu năm 2015, Vinasoy khánh thành giai đoạn 2 nhà máy Bắc Ninh, một trong ba nhà máy lớn và hiện đại nhất thế giới, đồng thời khởi công nhà máy thứ 3 tại Bình Dương vào cuối năm. Ông Ngô Văn Tụ, Giám đốc điều hành Vinasoy cho biết, chỉ tập trung vào đậu nành.

 Ngoài đổ vốn đầu tư để gia tăng thị phần, các doanh nghiệp trong ngành sữa đậu nành đang dựa vào đặc tính khoa học của đậu tương để thu hút khách. Ảnh: Đậu tương thuần Việt được trồng ở Đồng Tháp. Ảnh: N.Trinh.

Một dự án đầu tư vùng nguyên liệu, sản xuất sữa đậu nành quy mô lớn tại Gia Lai cũng vừa được Nutifood và Hoàng Anh Gia Lai, Viện Khoa học kỹ thuật Nông nghiệp miền Nam công bố. Theo đó, Hoàng Anh Gia Lai đầu tư trồng 1.000 ha đậu tương với sự hỗ trợ giống, kỹ thuật của Viện Khoa học kỹ thuật Nông nghiệp miền Nam, Nutifood bao tiêu sản phẩm.

Theo ông Trần Thanh Hải, Chủ tịch Nutifood, sữa đậu nành của dự án hợp tác này sẽ có mặt trên thị trường khoảng 3 tháng sau thời điểm công bố. "Ba tháng là thời hạn của một vụ sản xuất đậu nành", ông Hải chia sẻ.

Ông Đoàn Nguyên Đức, Chủ tịch Tập đoàn Hoàng Anh Gia Lai khẳng định trong 5 năm tới, quỹ đất cho đậu nành dự kiến lên tới 3.000 ha. Sản lượng đậu dự kiến 20.000 tấn để sản xuất mỗi năm 185 triệu lít sữa.

Theo kế hoạch của ngành nông nghiệp, đến đến năm 2020, Việt Nam sẽ phát triển diện tích trồng đậu nành lên 350.000 ha, với sản lượng 700.000 tấn. Kế hoạch này tập trung phát triển ở đồng bằng sông Hồng, vùng đồi núi ở phía Bắc và Tây Nguyên.