Thổi hồn vào vỏ sò, ốc

Trong gian nhà nhỏ của ông Nguyễn Quang Hải, chủ cơ sở sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ Thanh Thêm (TP Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu), chúng tôi bắt gặp những chiếc thuyền, bình hoa, đèn ngủ được làm từ vỏ sò, vỏ ốc. Với chiếc máy khoan trên tay, ông Hải tỉ mỉ khoan vào thân ốc. Chẳng mấy chốc, vỏ ốc trên tay ông biến thành chiếc thuyền xinh xắn. 

Vạn sự khởi đầu nan

Từ nhỏ, ông Hải đã rất đam mê hội họa. Để thỏa chí đam mê, ông tìm đến tỉnh Sông Bé (nay là Bình Dương) học vẽ tranh sơn mài. Học xong, ông làm việc ở nhiều nơi nhưng cuối cùng, ông chọn Bà Rịa - Vũng Tàu làm “bến đỗ”. Ông bắt đầu công việc làm thợ vẽ mẫu sản phẩm tại một hợp tác xã sản xuất  hàng mỹ nghệ đóng tại TP Vũng Tàu. Trong quá trình làm thiết kế, ông luôn ao ước một ngày nào đó tự tay làm ra những sản phẩm mỹ nghệ từ vỏ sò, vỏ ốc. Sau thời gian vừa học vừa làm, ông nhận ra những vỏ ốc, vỏ sò vốn vô tri nhưng lại không thể thiếu trong quá trình sáng tác nghệ thuật của mình.

Năm 1989, ông mở cơ sở Thanh Thêm. Những ngày đầu thành lập cơ sở , ông đối diện với nhiều khó khăn vì chưa có kinh nghiệm, thiếu nguyên vật liệu lại không có mặt bằng để bày bán sản phẩm làm ra. Ông phải lặn lội đến Phan Thiết, Nha Trang, Côn Đảo để chọn mua vỏ sò, vỏ ốc. Nhớ lại thời gian ấy, ông không thể nào quên. “Ngày ấy, tôi phải mài ốc bằng tay trên những cục đá mài lớn. Để cắt gọt sản phẩm, tôi phải dùng cưa tay hết sức cẩn thận, nếu không, vụn ốc văng vào mặt, mắt”- ông kể. Chính những trắc trở ấy đã giúp ông thấy được giá trị vô giá của mỗi tác phẩm làm ra.

Sáng tạo không ngừng

Theo ông Hải, mỗi sản phẩm mỹ nghệ từ vỏ sò, vỏ ốc là một tác phẩm nghệ thuật nên đòi hỏi ý tưởng và sự sáng tạo không ngừng. Với dòng tranh mỹ nghệ, việc lựa chọn nguyên liệu phù hợp màu sắc, kích cỡ và hình dáng là yếu tố quyết định sự thành công trong mỗi tác phẩm. “Vỏ sò,  vỏ ốc cần được đem ngâm để tẩy sạch mùi hôi. Sau đó, người thợ mới cưa, gọt, mài tạo hình cho sản phẩm. Sản phẩm tạo hình được tiếp tục đánh bóng, phủ sơn cho đến 4 ngày sau  đem ra sơn lại lần nữa. Qua 3 lần sơn mới đem sò, ốc ra mài nhẵn rồi cắt, gọt, chỉnh sửa lại cho đúng với mẫu vẽ”- ông cho biết.

Với những sản phẩm mỹ nghệ như thuyền buồm, bình hoa, đèn ngủ... người thợ phải khéo léo trong quá trình kết hợp các loại ốc lại với nhau sao cho thật hài hòa, cân đối. Cũng chính vì thế mà ông cho rằng để theo được nghề này, ngoài sự nhẫn nại, tỉ mỉ ra, người làm cần sự khéo léo, có con mắt nghệ thuật mới tạo nên những bức tranh, những sản phẩm có giá trị cho đời.

Đến nay, tác phẩm của ông đã thu hút nhiều du khách gần xa mỗi khi họ có dịp đến Bà Rịa - Vũng Tàu. Ngoài những sản phẩm đẹp, ông còn có nhiều tác phẩm đoạt giải cao tại các cuộc thi. Trong đó, Thuyền chài đoạt giải xuất sắc tại triển lãm hàng công nghiệp nông thôn khu vực phía Nam hay 3 tác phẩm chân dung Karl Marx, Lênin, Hồ Chí Minh đoạt huy chương đồng “Bàn tay vàng” năm 1989. Hiện những sản phẩm của ông đã có mặt ở nhiều nước, tạo ấn tượng với bạn bè quốc tế.

Không chỉ giỏi nghề, ông Nguyễn Quang Hải còn là người thầy của nhiều học trò, nhất là những người khuyết tật. Anh Đỗ Văn Dũng (Bà Rịa - Vũng Tàu), vốn bị khuyết tật hai chân, khi hay tin ông mở lớp dạy nghề làm tác phẩm nghệ thuật từ vỏ sò, vỏ ốc miễn phí đã vào học. Anh xúc động: “Nhờ thầy Hải mà tôi có được nghề phù hợp với khả năng. Hiện với mức lương mỗi tháng gần 4 triệu đồng, tôi có thể tự nuôi sống bản thân, không còn nhờ vào người thân như trước”.