Thành phố thông minh nhìn từ Singapore

Thành phố thông minh, trước hết là thành phố rất chú trọng đến sự kết nối. Đó là cách Singapore đã làm với WiFi miễn phí nhằm kết nối toàn đất nước - thành phố (City - State) để người dân không những ngồi nhà vẫn được hưởng thụ dịch vụ công như làm giấy khai sinh, mà khi ra đường lại tận hưởng được những dịch vụ tư như gọi xe Grab…

WiFi miễn phí từ... năm 2007

Thủ tướng Lý Hiển Long, khi cho khai trương mạng internet không dây miễn phí vào đầu năm 2007, đã phát biểu: "Như vậy là chỉ với laptop hoặc PDA, các bạn đã có thể tận hưởng kết nối internet tốc độ cao, chat IM, kiểm tra email và thậm chí là thực hiện các cuộc gọi VoIP". Và giờ là để "chơi mạng xã hội", mà cả ông Lý Hiển Long cũng chơi. Ông được cho là "một trong những chính khách hoạt động tích cực nhất trên mạng xã hội hiện nay". Hồi cuối tháng 4 vừa qua, ông đã đưa lên trang Facebook có 1,2 triệu người theo dõi của mình một tấm hình chụp chung với Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, mà ông đã gặp bên lề một hội nghị ở Bắc Kinh.

Thật ra, đối với chính phủ Singapore, đây cũng là kênh để nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của người dân và đối thoại với họ. Từ giữa năm 2017, chính phủ nước này còn dùng mạng Workplace không miễn phí của Facebook để cho hơn 15 cơ quan và các công chức kết nối với nhau, qua đó giúp giảm lượng email nội bộ, tăng khả năng tương tác giữa lãnh đạo với nhân viên. Đơn giản là các thông báo quan trọng sẽ được đăng ngay trên Workplace, thay vì gửi đến cho từng người qua email, mà lắm khi - do nhận nhiều quá - người ta xem không hết, có thể bỏ sót.

Sự kết nối như nói trên, giờ đây chủ yếu là qua điện thoại thông minh. Vậy nên đề xuất đánh thuế cao hơn nữa bằng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với điện thoại di động, trong đó có điện thoại thông minh, của TP HCM là một đề xuất trái ngược với xu hướng thời đại và mâu thuẫn với ý tưởng xây dựng một thành phố thông minh!

Giao thông công cộng dày đặc

Nhưng Singapore thông minh kết nối không những chỉ với việc sử dụng công nghệ mà còn là với việc xây dựng một hệ thống giao thông công cộng dày đặc và rẻ tiền.

Mỗi lần đến thành phố sư tử, nếu không gấp, tôi đều dùng MRT - một loại metro - để đến một khách sạn nhỏ trong khu Phố Tàu và chỉ tốn chưa tới 5 đô-la Sing so với 25 đô-la Sing nếu dùng taxi.

Nói riêng về mạng metro này mà đường đầu tiên 6 km được xây dựng từ cuối năm 1983 đến cuối năm 1987 thì quả là hiệu quả quá xá! Giờ thì bạn đi đâu trên đất nước - thành phố này cũng tới cả, với mạng đường sắt công cộng rất dễ sử dụng này. Cách nay 10 năm, nó đã chuyên chở mỗi ngày tới gần 2 triệu lượt khách, bằng khoảng 0,63 lần lượt khách đi xe buýt.

Kết nối còn có nghĩa là nối quá khứ với hiện tại. Singapore không thiếu nhà cao tầng nhưng cũng có những khu phố cổ giờ đã được bảo tồn cẩn thận, nơi không phải bạ đâu, các nhà phát triển bất động sản cũng được phép xây nhà cao tầng. Rất khác với Bangkok…

Nhà cổ được bảo tồn cẩn thận, một nét duyên của Singapore

Ra sức giữ phố cổ

Thật ra, ở Singapore nhà cửa hiện đại nhiều hơn nhà cổ nghệ thuật. Vì có nhiều cao ốc nên đảo quốc sư tử trông giống nhiều thành phố Đông Nam Á khác - khá tẻ nhạt. Chính phủ Singapore đã nhìn ra được vấn đề nên bây giờ họ ra sức gìn giữ những khu phố cổ, tòa nhà cổ còn sót lại.

Đường Keong Saik, nơi có khách sạn tôi thường đến ở mỗi khi qua Singapore, nằm trong Phố Tàu, là một trong những con đường được bảo tồn. Ở đó hầu hết nhà cửa là nhà vừa ở vừa buôn bán, hai tầng - gọi là "shophouse", xây cách đây 50-70 năm bằng gạch với cửa sổ và cửa ra vào bằng gỗ. Mặt tiền những căn nhà trên con đường này đều có màu sắc khác nhau - cái xanh, cái hồng, cái đỏ hoặc tím, trông khá vui mắt và không đối chọi nhau. Được như thế là do Cơ quan Tái phát triển đô thị (URA) đã ra quy định về việc... sơn các loại nhà bảo tồn. Giá của những căn nhà được bảo tồn rất đắt và cứ tăng dần theo thời gian. Nhà - quán ở đường Keong Saik có căn được rao bán với giá hơn 5,2 triệu đô-la Sing.

Những ngôi nhà cổ, ngoài giá trị kiến trúc, còn có giá trị tinh thần, lưu giữ được những nét văn hóa xưa. Khi bàn về việc nhiều thành phố đã cho phá nhà cổ để xây cao ốc, ông Arnold Koerte, giáo sư môn kiến trúc và di sản văn hóa Đại học Darmstard (Đức), nhận xét: "Chỉ cần nhìn vào những thành phố lớn của Đông Nam Á như Singapore, Jakarta, Bangkok, Kuala Lumpur và Manila, chúng ta sẽ thấy rõ cái gọi là "phát triển đô thị" đã phá hủy sự đồng hành của quá khứ với hiện tại như thế nào".

Để thiên nhiên gắn với con người

Nhưng thành phố thông minh còn là thành phố biết kết nối thiên nhiên với con người, dẫu cho đó chỉ là những mảng xanh nhân tạo. Giáo sư Jason Pomeroy, một chuyên gia về thành phố thông minh và bền vững, tại một hội nghị đầu tư do Maybank Kim Eng tổ chức tại Singapore, đã nhận xét rằng một thành phố thông minh không thể nào thiếu cây xanh. "Có càng nhiều cây xanh càng tốt" - ông nói.

Chuyện này thì Singapore đã làm rất tốt. Từ sân bay Changi vào trung tâm thành phố là đã thấy rợp bóng cây xanh - một loại cây giống me Tây - hai bên đường, tán lá xòe ra và cả những hàng bông giấy. Có những đoạn đường chạy dọc bờ biển, nơi bạn có thể thấy bãi biển lẫn những hàng dương liễu. Cây xanh nhiều, có những bảng ghi "Let’s Make Singapore Our Garden" - Hãy biến Singapore thành khu vườn của chúng ta. Hồi xưa, ông Lý Quang Diệu - cố Thủ tướng Singapore - từng nghiên cứu cả việc nên trồng cây gì và như thế nào ở đảo quốc này. Ông đã mời chuyên gia nước ngoài qua tư vấn. Nhờ thế mà giờ Singapore trông giống như một thành phố trong rừng, tuy cũng có rất nhiều nhà cao tầng.

Singapore được như hôm nay là nhờ lớp lãnh đạo thông minh, có tâm và cả quyết tâm từ thời ông Lý Quang Diệu và vẫn được tiếp nối trong hiện tại, có thể cả trong tương lai.