Hướng dẫn viên du lịch: Lắm chiêu, nhiều trò

Để có được khoản tiền hoa hồng bằng thu nhập cả năm ấy, anh T. và chủ shop đã thông đồng nâng giá sản phẩm lên gấp đôi, gấp ba lần. Thực trạng HDV du lịch của chúng ta hiện nay như thế nào?

Khi HDV làm “cò”

Hoa hồng đã trở thành vấn nạn của ngành du lịch. Bất kể nơi đâu và mua gì, HDV cũng có thể nhận được hoa hồng. Tại khu vực bắn đạn thật trong di tích địa đạo Củ Chi: HDV dẫn đoàn sẽ hưởng 10% trên 1 viên đạn (18.000 đồng/viên) nếu khách bắn. Nổi tiếng nhất về "chính sách" hoa hồng tại TPHCM là cửa hàng sơn mài T.S trên đường V.T.S. Chỉ cần HDV đưa đoàn vào đây, khách có mua đồ lưu niệm hay không, HDV và tài xế đều nhận được phong bì, tiền nhiều hay ít tùy số lượng khách. Nếu khách mua hàng, HDV hưởng nhiều nhất là 30% tiền hoa hồng trên hóa đơn.

Các shop bán hàng lưu niệm đều nhắm vào một đối tượng khách cụ thể. Khách châu Âu, Mỹ, Úc thích mua tranh sơn mài, tranh thêu; khách Nhật chuộng vải vóc, quần áo, giày dép. Phần đông cánh đàn ông du khách châu Á chọn karaoke “tươi mát”. Tất cả điểm đến này đều chi hoa hồng cho HDV. Trong chương trình tour của các doanh nghiệp lữ hành quốc tế thường có mục ngày cuối “shopping”. Như vậy, hoa hồng không chỉ là chuyện liên kết hai nhà”: giữa HDV và cửa hàng mà cả doanh nghiệp du lịch với cửa hàng.

HDV “ngán” nhất những khách VIP nước ngoài, dạng khách là giám đốc, chủ tịch hội đồng quản trị... có công ty con, chi nhánh tại Việt Nam. Kết thúc ngày làm việc, các công ty thường đặt tour cho VIP “du hí”. Kè kè bên VIP luôn là một người Việt giỏi tiếng Anh. Vì thế, HDV khó "vẽ" chuyện để "cò". Còn HDV mới vào nghề sợ nhất khi đưa khách vào chợ Bến Thành. Nếu đã vào đây, tốt nhất không nên trả giá giúp du khách hoặc nhắc nhở khách giá ở đây đắt hơn ở ngoài. Các cô bán hàng đều sành sỏi tiếng Anh nên hãy thận trọng nếu không muốn "ăn chửi". Tuy nhiên, nếu "biết điều" HDV sẽ được chi hoa hồng như nhiều shop khác.

Đưa khách vào shop mua quà HDV có "ăn" đã trở thành luật, không chỉ ở TPHCM mà cả nước. Vì chi "hoa hồng” cho các HDV nên các cửa hàng đã đội giá bán lên nhiều lần, thậm chí bán cả hàng dỏm. Không ít du khách phát hiện ra điều đó khi một mình dạo shop, so sánh những món hàng giống nhau, sản xuất cùng một cơ sở nhưng giá cả khác biệt một trời một vực.

Khi HDV "tấu hài"

Trong khi khách quốc tế đối đầu với nạn hoa hồng thì khách nội địa "chóng mặt" với nhiều "nạn" khác từ HDV. Phổ biến nhất hiện nay, để lấp chỗ trống do thiếu kiến thức văn hóa, xã hội trong thuyết minh, nhiều HDV bắt các thượng đế của mình phải nghe nhiều câu chuyện tiếu lâm cười không nổi, thậm chí rất nhảm nhí, không ít truyền thuyết các danh thắng bị HDV "dung tục hóa" để gây cười. Kiểu như truyền thuyết núi Lang Biang được kể như thế này: “Quý vị biết vì sao hai ngọn núi của đỉnh Lang Biang, được ví như hai bầu vú của nàng Biang, ngọn bên trái cao hơn ngọn bên phải? Vì... chàng Lang thuận tay trái!”.

HDV "tấu hài" bằng các chuyện cười "nặng đô" trong tour nội địa phổ biến đến nỗi có công ty du lịch đã cấm HDV kể chuyện cười mang tính dung tục. Không cho kể thì HDV mở băng đĩa hài. Các đĩa hài của một số tên tuổi hải ngoại còn dung tục gấp mấy lần chuyện của cánh HDV. Hết kể chuyện cười thì đố vui, những câu đố vô thưởng vô phạt HDV sưu tầm được rất nhiều. Có HDV "moi" tiếng cười của khách bằng cách chia xe ra làm hai đội, hát theo chủ đề, bên nào bí sẽ thua (không cần biết đối tượng khách già hay trẻ), hoặc hai đội thay phiên nhau kể từng bộ phận trên thân thể của con người theo chữ cái, kết thúc trò chơi thường là những người mắc cỡ không dám nói ra một bộ phận "nhạy cảm" nào đó.

HDV trẻ mới vào nghề thường không thuộc bài, không thuộc tuyến điểm, thậm chí chỉ mới thực tập Vũng Tàu, Phan Thiết nhưng nhận dẫn khách đến Nha Trang, Đà Lạt. Trong tour Phan Thiết vừa rồi đi cùng đoàn với Ngân hàng ACB, chúng tôi phải nghe anh HDV trẻ "tấu hài" qua màn kiến thức lịch sử nghèo nàn của mình. Sau khi giới thiệu bản thân một cách rất chi tiết (dĩ nhiên là rất dài dòng), anh ta bắt đầu say sưa thuyết minh về Đầm Sen. Cả đoàn "trợn mắt" nhìn HDV, chẳng biết chuyện gì xảy ra vì xe đang chạy trên xa lộ Hà Nội, và cái mà anh ta phải nói là Suối Tiên chứ không phải Đầm Sen. Khi xe chạy qua cầu Đồng Nai, HDV bắt đầu giới thiệu Cù lao Phố nhưng các mốc lịch sử thì lộn tùng phèo cả lên. Đến nước này thì một số khách tế nhị nói nhỏ với HDV rằng, trên xe có nhiều cháu nhỏ đang ngủ nên cần yên lặng.