Đánh giá thấp vai trò môi trường ngoại ngữ

TS Nguyễn Ngọc Vũ, Trưởng Khoa Tiếng Anh Trường ĐH Sư phạm TP HCM, dẫn chứng theo bảng xếp hạng chỉ số sử dụng thông thạo tiếng Anh EPI năm 2015 của Tổ chức Giáo dục EF (Education First - Thụy Sĩ), khả năng sử dụng tiếng Anh của Việt Nam (53.81) hiện được xếp hạng cao hơn Nhật Bản (53.57), Đài Loan (53.18) và Hồng Kông (52.70). Các quốc gia và vùng lãnh thổ này đều có nguồn lực và điều kiện dạy tiếng Anh tốt hơn ở Việt Nam. Tất nhiên là chúng ta chưa thể hài lòng về khả năng tiếng Anh của Việt Nam nhưng thực tế là do sự khác biệt rất lớn về loại hình ngôn ngữ nên phần lớn các nước Đông Á đều gặp khó khăn khi học tiếng Anh trong khi các nước châu Âu thì thuận lợi hơn nhiều.

Theo TS Vũ, kết quả học tiếng Anh chưa như mong đợi hiện nay chủ yếu là chúng ta đánh giá thấp vai trò của môi trường ngoại ngữ, tài liệu học tập, khả năng tự học của người học, hệ thống kiểm tra đánh giá, sĩ số học sinh trong các lớp học ngoại ngữ… Ngữ liệu đàm thoại của người bản ngữ dành cho người học mọi cấp độ hiện nay có rất nhiều và miễn phí trên internet, YouTube, tivi, truyền hình cáp nên giáo viên cũng cần hướng cho học sinh chủ động rèn luyện nhiều hơn và giúp các em tiếp cận với nguồn ngữ liệu này.

Trong khi đó, một chuyên gia về tiếng Anh cho hay việc dạy và học tiếng Anh hiện đang thiếu một định hướng cụ thể. Chính vì thiếu định hướng, những đề án về tiếng Anh dù mục đích tốt đẹp là nâng cao năng lực ngoại ngữ cho giáo viên, học sinh cũng dễ rơi vào hô hào, thiếu thực tế. Giáo viên quay cuồng với bồi dưỡng nhưng kết quả vẫn không được như mong muốn. Rõ ràng, người học tiếng Anh để đi du học, để thi vào trường ngoại ngữ phải khác người chỉ cần học tiếng Anh để biên dịch, để giao tiếp cơ bản. Hay những địa phương như Lào Cai, Bắc Kạn thì nhu cầu sử dụng tiếng Anh của họ phải khác TP HCM, Hà Nội. Việc đánh đồng tất cả các đối tượng, các địa phương đều như nhau khiến mục tiêu bị loãng dần. Trong điều kiện nhiều địa phương hiện nay, người dạy còn chưa đạt chuẩn, điều kiện học không thuận lợi thì sao không tập trung hẳn vào một số địa phương có thế mạnh về tiếng Anh, bồi dưỡng giáo viên ở đó. Sau đó, theo chiến lược vết dầu loang, những địa phương này sẽ phải cam kết hỗ trợ, bồi dưỡng lại những giáo viên ở các địa phương khác thay vì dàn hàng ngang cùng bước tới.

Vị chuyên gia này cũng cho rằng việc học tiếng Anh lâu nay chỉ nhắm vào thi cử. Chỉ khi xem học tiếng Anh là một sinh ngữ, tức là học để giao tiếp, làm việc, đọc - hiểu chứ không phải trở thành những nhà ngôn ngữ tiếng Anh thì hiệu quả sẽ được cải thiện.