Người Phần Lan rất coi trọng giáo dục, xem đây là chìa khóa dẫn tới thành công trong việc phát triển kinh tế và xã hội.

Nguyễn Thị Lan Hà, cựu học sinh trường Trung học Laanila, thành phố Northern Ostrobothnia, cho hay: “Ở bậc tiểu học và trung học, Phần Lan không coi trọng việc đánh giá và thi cử. Trường nào tổ chức thi và chấm điểm cho học sinh là phạm pháp. Không có trường chuyên, lớp chọn, trường đặc biệt, không phân biệt nông thôn, thành phố, tất cả học sinh đến trường đều được đối xử công bằng”.

Trung học dễ, đại học khó

Học cấp ba ở Phần Lan không khó, nhưng để thi và học một trường đại học là vấn đề lớn.

Theo hệ thống giáo dục nước này, trường cấp ba chia thành 2 loại: Trường học nghề và học để thi đại học. Sau khi hết cấp ba, học sinh có thể lựa chọn giữa trường nghề (Vocational school), trường đại học ứng dụng (Polytechnic - University of Applied Sciences), trường đại học (University).

Học sinh sẽ trải qua kỳ thi đầu vào, được tổ chức vào tháng 4 hàng năm. Đây là cuộc thi rất cạnh tranh và căng thẳng. Phần lớn học sinh đều quyết định đi làm một đến vài năm rồi mới thi đại học.

Đặng Hoàng Minh Dương, cựu học sinh trường Trung học Nokian Iukio, thành phố Pirkanmaa, giải thích thi đại học năm đầu thường rất khó: “Học hết cấp ba, mình đi làm một năm tại xưởng sửa chữa xe, rồi mới thi vào khoa Cơ khí tại Đại học Humak. Trong năm đó, mình vừa học vừa ôn thi rất vất vả”.

Lan Hà nói thêm một phần do nhiều ngành, trường yêu cầu học sinh có kinh nghiệm làm việc, như khoa Quản trị Nhà hàng, Khách sạn mà nữ sinh đang học.

Các môn thi tùy thuộc ngành học. Học sinh được phép chọn 2 nguyện vọng. Khi kỳ thi kết thúc, các khoa sẽ công bố điểm chuẩn. Mỗi trường có một điểm chuẩn khác nhau.

Lan Hà cho hay có rất nhiều các mẫu đề, bộ đề để học sinh luyện thi. Việc trượt đại học tại Hà Lan là bình thường, nhiều người thi lại 2-3 lần.

"Chính vì khó như vậy nên học sinh Phần Lan thường có 2 lựa chọn. Nghỉ học đi làm và ôn thi đại học; hoặc học vài năm tại trường nghề, rồi thi đại học", Minh Dương nói và cho biết thêm 23-24 tuổi mới vào đại học ở đây là bình thường. Những người học đại học rất được coi trọng, dù ở tuổi nào.

Quan trọng việc chọn ngành, nghề

Học sinh Phần Lan lựa chọn nghề nghiệp theo sở thích và khả năng của mình. Người dân ở đây quan niệm, nghề nghiệp phù hợp còn quan trọng hơn cả tiền bạc.

Theo tạp chí Business Insider, ngành "hot" hiện nay tại Phần Lan là Chính trị. Để thi đỗ vào trường, học sinh phải nắm vững kiến thức về lịch sử thế giới, lịch sử trong nước, viết bài luận hoàn hảo, có kiến thức cơ bản về logic học, triết học… Mỗi năm, ngành này nhận khoảng 3.000 hồ sơ, nhưng chỉ lựa chọn 13 sinh viên.

Trần Huyền Trang, sinh viên Đại học Porin Lyseo, thành phố Sata Kunta kể hầu hết học sinh thông minh nhất lớp đều đăng ký nguyện vọng 1 ngành Chính trị. Các bạn sẽ phải đọc những cuốn sách rất dày và phải dành từ 1-2 năm để ôn thi.

Nghề Y cũng được rất nhiều sinh viên lựa chọn, vì vừa có thu nhập cao, ổn định. Nhưng điểm thi vào ngành này không hề dễ. Ví dụ môn Toán, ứng viên phải đạt ít nhất 12/20 điểm. Bài luận 8 điểm là thấp nhất.

Huyền Trang khẳng định, giành được một suất học ngành Y tế là rất cạnh tranh. Thông thường, cứ 100 thí sinh, 4 người được chọn.

Ngành Kinh doanh quốc tế có thí sinh nộp đơn ứng tuyển đông nhất. Để chắc chắn đỗ được vào một trường có đào tạo nghành học này, học sinh phải đảm bảo thi được trên 28 điểm cho 4 môn.

"Thí sinh phải nắm chắc kiến thức về chiến lược kinh doanh, tâm lý khách hàng, hoạt động kinh tế, lao động, xã hội và tài chính", Huyền Trang nói.

N. Giang