Cần lưu ý rằng, theo tính toán của các chuyên gia, giá trị thực thu của ngành thủ công mỹ nghệ đạt tới 95-97%; như vậy, nếu ngành thủ công mỹ nghệ Việt Nam xuất khẩu 500 triệu đô la Mỹ thì sẽ tương đương với khoảng 1,85 tỉ đô la Mỹ của ngành dệt may.
Nhìn ở khía cạnh quy mô và tốc độ tăng trưởng, những con số nêu trên khiến người ta lạc quan. Tuy vậy, xét về phương diện phát triển bền vững, lâu dài, ngành thủ công mỹ nghệ vẫn còn phải đối mặt với những khó khăn đặt ra từ nhiều năm trước.
Một trong những vấn đề nổi bật là thiết kế mẫu mã. Thực tế hiện nay, các doanh nghiệp đã rất chú trọng đến khâu thiết kế, thường xuyên cho ra những mẫu mã mới, thậm chí có đơn vị như Hợp tác xã Ba Nhất còn thuê hẳn chuyên gia thiết kế nước ngoài làm việc cho mình. Tuy nhiên, do đầu tư thiết kế mẫu mã rất tốn kém, nên số đơn vị như vậy còn ít ỏi, hầu như chỉ tập trung ở các doanh nghiệp có năng lực, quy mô đáng kể như Hợp tác xã Ba Nhất, Công ty Hapro, Barotex, Lạc Phương Nam... Từ đó dẫn đến tình trạng mẫu mã nói chung khá nghèo nàn, không hấp dẫn khách hàng. Đáng ngại hơn là tình trạng sao chép, ăn cắp mẫu mã tràn lan. Bà Lê Thị Trúc Như, Giám đốc Xí nghiệp Tre trúc Barotex, cho biết nhiều mẫu mã của đơn vị bà bị sao chép công khai, có khi chỉ thay đổi màu sắc hoặc vài chi tiết nhỏ. Việc đăng ký bản quyền đối với sản phẩm mỹ nghệ khó thực hiện bởi vì có khi làm xong thủ tục đăng ký thì mặt hàng đó đã không còn được sản xuất nữa! Đây cũng chính là lý do mà một số đơn vị lớn không muốn tham gia hội chợ, triển lãm trong nước. “Dự hội chợ, chúng tôi phải đưa ra những mẫu mã mới để chào khách, thế nhưng như vậy rất dễ bị sao chép, ăn cắp”, một doanh nghiệp cho biết.
Vấn đề khác: hiện nay, các sản phẩm mây tre lá Việt Nam đang được khách nước ngoài chuộng hơn so với hàng Trung Quốc vì chất lượng được đánh giá cao hơn. Tuy nhiên, theo các nhà sản xuất, nguồn nguyên liệu cho loại hàng này đang cạn dần. Mây phần lớn phải nhập khẩu từ Malaysia, Campuchia... và hiện giá đắt; lá buông khai thác ở các địa phương miền Trung nay cũng gần cạn; cói đang được xuất khẩu ào ạt sang Trung Quốc. Các doanh nghiệp thiếu vốn để trồng, tạo vùng nguyên liệu ổn định, do vậy, phải đi thu mua nguyên liệu nhiều nơi, khiến chi phí sản xuất lên cao, không chủ động trong kế hoạch làm ăn.
Trong khi đó, tình trạng cạnh tranh giảm giá, giành giật khách hàng cũng dẫn đến nguy cơ làm hàng kém chất lượng, tổn hại uy tín của hàng thủ công mỹ nghệ Việt Nam. Có trường hợp doanh nghiệp nhỏ, năng lực yếu nhưng vẫn tìm cách chào hàng giá hạ để rồi không thực hiện được hợp đồng đã ký. Bà Nguyễn Ngọc Thúy, Trưởng Phòng Xuất nhập khẩu của Hợp tác xã Ba Nhất, tỏ ý lo lắng: “Nếu cứ kéo dài tình trạng này thì hậu quả sẽ lặp lại như trường hợp hàng sơn mài mỹ nghệ trước đây và khách hàng, mà đặc biệt là khách nước ngoài sẽ quay lưng với chúng ta".
Ai cũng biết đại đa số đơn vị thủ công mỹ nghệ là cơ sở gia công sản xuất nhỏ, nhưng lại thu hút nhiều lao động, đặc biệt là nông dân lúc nông nhàn. Do vậy, để ngành thủ công mỹ nghệ phát triển bền vững, ngoài sự hỗ trợ về tiếp thị, xúc tiến thương mại, Nhà nước cần đẩy mạnh hơn nữa các chính sách hỗ trợ về vốn, mặt bằng; bảo vệ và tái tạo vùng nguyên liệu; đào tạo nhân lực - nhất là đội ngũ thiết kế chuyên nghiệp; duy trì và phát triển làng nghề... Về phía tổ chức hội, vai trò là cầu nối liên kết, phối hợp hoạt động vì lợi ích chung cần được phát huy mạnh hơn nữa. Một thông tin đáng chú ý là hiện Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TPHCM đang có kế hoạch thành lập một công ty cổ phần dịch vụ - thương mại làm đầu mối giao dịch, gom hàng xuất khẩu đồng thời hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ trong ngành.
và quét mã QR
Bình luận (0)