Phá “băng” cách nào?

Theo Luật Các tổ chức tín dụng, ngân hàng (NH) được nắm giữ bất động sản (BĐS) từ việc xử lý nợ vay trong thời hạn 3 năm. Sau thời hạn này, nếu NH còn nắm giữ thì tài sản đó được tính vào mục mua sắm tài sản cố định với tổng giá trị mua sắm không quá 50% vốn điều lệ. Với quy định này, các NH có vốn điều lệ thấp (3.000-5.000 tỉ đồng) gần như không dám mua tài sản của khách hàng để cấn trừ nợ. Vì nếu trong 3 năm tới, NH không bán được tài sản sẽ vi phạm pháp luật. Do đó, các NH đồng loạt lựa chọn giải pháp tối ưu là bán nợ xấu cho VAMC khi tổ chức này đang có dự kiến mua thêm 100.000 tỉ đồng nợ xấu.

Để phá “cục máu đông”, mới đây, NH Nhà nước, Bộ Tư pháp, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã ban hành Thông tư liên tịch số 16, cho phép khi nhận tài sản thế chấp là BĐS để thay thế nghĩa vụ trả nợ (cấn trừ nợ) cho khách hàng thì NH được phép sang tên chủ quyền BĐS. Sau khi thống nhất về giá cả, nếu con nợ “lật kèo” từ chối ký các văn bản liên quan đến chuyển quyền sở hữu thì NH vẫn được quyền ký các văn bản đó.

Tuy nhiên, trên thực tế, NH mua BĐS của khách hàng là không dễ. Đơn cử, pháp luật không cho phép NH mua đất nông nghiệp, không được góp vốn đầu tư BĐS vì không đúng chức năng kinh doanh... Đối với tài sản là đất thổ cư, nhà ở..., NH muốn mua phải chứng minh mục đích sử dụng mới được cơ quan chức năng sang tên chủ quyền.

Để tháo gỡ, nhiều chuyên gia kinh tế kiến nghị các bộ Tài chính, Xây dựng, Tư pháp, Tài nguyên và Môi trường... phải vào cuộc nhằm thiết lập cơ chế riêng cho nợ xấu. Khi đó, các NH mới đẩy nhanh được tiến độ xử lý.

Ngoài ra, một yếu tố khác cũng cần được xem xét ở cấp Chính phủ, đó là cho phép tài sản thế chấp NH đã hoàn chỉnh pháp lý được đưa ra bán đấu giá tại trung tâm đấu giá do nhà nước làm “chủ xị”, giá khởi điểm được xác định theo giá thị trường. Khi đó, “sân chơi” mua bán nợ xấu được hình thành một cách minh bạch, tạo điều kiện thuận lợi cho VAMC, NH và các nhà đầu tư tham gia.

Đành rằng xử lý nợ xấu không thể một sớm một chiều nhưng nếu càng kéo dài thì nó sẽ là trở lực chính đối với quá trình phục hồi tăng trưởng của nền kinh tế, đe dọa sự tái bất ổn của hệ thống NH thương mại.