Một người thầy không biết mặt

Vì nghèo mà thôi học, cái lý do ấy luôn được tôi dùng để bào chữa cho mình, để nguôi ngoai. Nhưng rồi khi chứng kiến người bà con từ vùng sâu vùng xa, đến ở trọ ngay ngôi nhà tranh của gia đình tôi để học, rau cháo đạm bạc mà không bỏ cuộc, tôi đã nhìn lại vấn đề. Nhiều khi tôi lén lấy sách giáo khoa của cậu ấy xem lại, và từng con chữ thôi thúc tôi với một sức mạnh rất lạ. Cậu ấy cũng nghèo, lại phải ở trọ, xa nhà mà vẫn miệt mài đeo đuổi sự học, mình sao lại bỏ cuộc chơi dễ dàng thế?
 

Tôi tập tành đi làm ăn cùng đội khoan giếng nước ngầm. Tỉnh này qua tỉnh khác, thành thị đến thôn quê, mỏi chân chồn gối… Về, lại chứng kiến cảnh dùi mài kinh sử của con nhà chủ. Mấy cậu bé học đến xanh xao, thức khuya dậy sớm. Tôi thực sự phải nhìn lại mình nhiều hơn và quyết định, khi tuổi đã gần 30.
 

Rời bỏ công việc khoan giếng, cái mà tôi đem về nhà ngoài một ít tiền còm là câu chuyện về sự học và cách mà anh chủ rèn con: “Ngay từ bé, con tôi té và nằm vạ, vợ xót con song tôi luôn có nguyên tắc: phải để nó tự đứng lên. Khi con tôi đến trường, bạn trêu đùa (vì khuyết tật), tôi nói với cháu: con học giỏi, khắc có bạn cõng con đi học”. Và điều ấy đã trở thành sự thật, cậu trò bị bại liệt từ bé tên Phong đã được bạn thay nhau đưa đến trường, nay là thạc sĩ công nghệ thông tin.
 

Với sức mạnh đã có như nói trên, tôi dũng cảm cắp sách đến trung tâm giáo dục thường xuyên huyện đăng ký học bổ túc. Mọi thứ đều khó khăn, quỹ thời gian, sức ì, và tất nhiên - kinh tế, song tôi không để mình đầu hàng lần nữa. Tôi đánh vật với từng trang giáo khoa đến khuya. Nhà ồn ào quá không tập trung được, tôi viết đi viết lại bài học vào giấy trắng và phát hiện ra rằng đấy là cách hữu hiệu để ghi nhớ. Một câu thức đọc ra rả không nhớ, những nếu bạn viết đi viết lại như cách mà các thầy giám thị phạt, sẽ sẽ rất lâu! Phương pháp của tôi là thế.
 

Nhưng mấu chốt lại nằm ở chỗ khác. Số là sách làm văn 12 có mấy bài cho dù ghi rõ là tham khảo, song tôi thấm thía lắm. Bài viết về tinh thần khoa học, về văn hóa… và đặc biệt bài viết về sự tự học được giáo sư Phan Trọng Luận chấp bút. Tự học theo Giáo sư là tất yếu đối với mỗi cá nhân và xã hội trong thời đại mà kho tri thức dường như vô tận, khi quỹ thời gian của mỗi con người là hữu hạn. Giáo sư nêu bật sự coi trọng con đường tự học ngay cả ở những xã hội phát triển cao, như nước Mỹ, và sự lên ngôi của các hình thức giáo dục đào tạo không chính quy. Bàn sâu, nói kỹ, khơi trúng vấn đề, cứ như giáo sư nói với riêng tôi, phân tích cho tôi nghe và chỉ cho tôi con đường đi hợp với hoàn cảnh của mình.
 

Tôi thực sự bị chinh phục. Tôi đã viết ngay trong đêm toàn bộ bài viết của giáo sư Phan Trọng Luận lên những tờ giấy A4 mua ở tiệm tạp hóa gần nhà. Viết mấy bận như thế, và hầu như thuộc nằm lòng ngay lập tức.
 

Tốt nghiệp THPT, tôi tiếp tục giải quyết hàng loạt lỗ hổng về tin học, lô gich, tâm lý, mỹ học, triết học, lý luận văn học và ngôn ngữ… bằng cách tự học “khổ sai’ như đã nói, có khi muốn phát khùng. Chẳng thành thám hoa bảng nhãn, nhưng coi như đã có chút chữ nghĩa cần thiết để tiếp tục dấn bước trên đời, thậm chí còn nhận được nhuận bút tiền triệu từ các bài viết đơn giản của mình gửi các báo, tạp chí. Nhìn lại, trong nhiều nguyên nhân, thì đóng góp của bài viết có tính khơi gợi của giáo sư Phan là then chốt.
 

Tôi tự coi mình là học trò của ông. Cứ nghĩ viết ra “bí mật quân sự này” và may mắn được giáo sư đọc, hẳn ông rất vui lòng. Mong giáo sư luôn được an lành, hạnh phúc. Và biết đâu có ngày tôi sẽ có vinh dự được diện kiến người thầy đáng kính ấy!