Số bệnh nhân mắc tim mạch đang tăng rất nhanh. Lâu nay, chúng ta vẫn sợ ung thư nhưng bệnh ung thư chỉ chiếm 18%, trong khi tim mạch chiếm 33% tử vong. Hiện nay, cứ 100 người chết thì 33 người chết do tim mạch. Gần 200.000 người chết do tim mạch/năm.

Ngày càng trẻ hóa

Tại Viện Tim mạch quốc gia, Bệnh viện Bạch Mai, số bệnh nhân đến khám khoảng 700-800 người/ngày. Trong đó, tỉ lệ phải vào nội trú chiếm 8%-10%. Thời gian qua, số bệnh nhân bị bệnh nặng như nhồi máu cơ tim, bệnh phình vỡ động mạch chủ tăng lên đáng kể. Nhiều bệnh nhân suy tim do tăng huyết áp, do các yếu tố nguy cơ gây ra tim mạch (đái tháo đường, chế độ ăn không hợp lý, rối loạn mỡ máu, rối loạn lipid máu, ít vận động thể lực, thuốc lá, stress...) làm tăng huyết áp.

Thăm khám, tư vấn định kỳ sẽ phát hiện sớm các yếu tố tiềm ẩn dẫn đến bệnh tim mạch

Nói đến tim mạch, chúng ta phải kể đến bệnh huyết áp bởi đây vừa là bệnh lý vừa là yếu tố nguy cơ của các bệnh tim mạch. Nhồi máu cơ tim là bệnh lý nguy hiểm nhất và tỉ lệ tử vong cao nhất. Tiếp đó là bệnh lý biến chứng mạch máu do mỡ đóng trong thành mạch máu. Tuy nhiên, bệnh lý này chủ yếu diễn ra ở những người cao tuổi. Khi thành mạch lão hóa, mỡ đóng trong thành mạch gây ra xơ vữa, lúc huyết áp lên cao, quả tim sẽ hoạt động như cái bơm - bơm máu vào mạch máu với áp lực cao làm mạch máu giãn dần và vỡ.

Trong khi đó, độ tuổi mắc tim mạch thường từ 50 đến 90 tuổi nhưng hiện nay có rất nhiều bệnh nhân trẻ ở độ tuổi sung sức 30-35 cũng mắc các bệnh lý về huyết áp, tim mạch và thậm chí là không ít trong số đó tử vong do nhồi máu cơ tim. So với nữ giới, nam giới ở độ tuổi lao động mắc bệnh huyết áp, tim mạch chiếm số lượng áp đảo. Trẻ hóa bệnh lý tim mạch ngày càng phổ biến là do lối sống công nghiệp hóa, đô thị hóa khiến con người lười vận động thể lực, uống nhiều rượu bia, hút thuốc lá. Bên cạnh đó, tình trạng thường xuyên căng thẳng, bị áp lực trong cuộc sống cũng dẫn đến nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.

Theo thống kê năm 2015 của Hội Tim mạch học Việt Nam, trên 5.454 người trưởng thành (từ 25 tuổi trở lên) tại 8 tỉnh, thành trên toàn quốc cho thấy 47,3% người trưởng thành bị tăng huyết áp. Trong khi tăng huyết áp là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên thế giới, chiếm ít nhất 45% các ca tử vong do bệnh tim mạch và 51% các ca tử vong do đột quỵ. Ở Việt Nam, số người tử vong do các bệnh lý nhồi máu cơ tim hằng năm là 100.000-150.000 người, trong đó nguyên nhân chủ yếu do tăng huyết áp.

Bệnh trọng đến từ thói quen ăn mặn

Các nghiên cứu cho thấy việc nạp vào cơ thể quá nhiều muối có thể dẫn đến bệnh tăng huyết áp và làm tăng đáng kể nguy cơ mắc bệnh tim mạch, đột quỵ. Theo quy luật, ăn mặn sẽ khát nước. Khi nước vào cơ thể sẽ đi vào máu làm tăng thể tích tuần hoàn, tăng áp lực trong máu dẫn đến tăng huyết áp. Hơn nữa, việc sử dụng quá nhiều muối còn gây giữ nước với bệnh nhân suy tim, thận nhiễm mỡ, tăng co thắt, kích thích cơn suyễn... Việc ăn mặn cũng góp phần làm gia tăng bệnh tim mạch: Trung bình một người Việt Nam tiêu thụ 9,4 g muối/ngày, cao gần gấp đôi so với khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới là dưới 5 g muối/người/ngày.

Mặc dù bệnh tim mạch tăng nhanh về cả số người mắc và tử vong ở mức báo động nhưng đây lại là bệnh hoàn toàn có thể phòng được. Chúng ta hạn chế được thuốc lá, rượu bia, hạn chế tình trạng béo phì, chăm tập thể dục... là có thể phòng chống nguy cơ. Mọi người không cần tập luyện với cường độ cao như một vận động viên, chỉ cần 30 phút đi bộ mỗi ngày là có thể điều hòa hệ tim mạch, tăng cường nhịp tim, phòng ngừa bệnh tim mạch hiệu quả. Vì thế, nếu mỗi người kiểm soát được yếu tố nguy cơ này, có thể giảm tới 70%-80% bệnh tim mạch. Ngoài ra, mọi người cần ăn nhạt hơn, tăng khẩu phần rau quả, không rượu bia, thuốc lá. Một nghiên cứu tại Anh chỉ rõ chỉ cần giảm bớt mức tiêu thụ muối ở mỗi người khoảng 5 g mỗi ngày cũng sẽ giúp giảm 23% tỉ lệ tử vong do đột quỵ và khoảng 17% bệnh tim. Do đó, với những bệnh nhân cao huyết áp chỉ nên dùng 2-4 g muối/ngày. Trẻ em, người già và phụ nữ mang thai nên dùng ở tỉ lệ thấp hơn nữa.

Một thông điệp nữa, tôi cũng muốn chia sẻ là nếu được chẩn đoán sớm, điều trị sớm, bệnh tim mạch hoàn toàn có thể kiểm soát và chữa được. Hiện nay, huyết áp cao, rối loạn mỡ máu đều có thuốc chữa được. Kể cả thiếu máu cơ tim nếu chữa sớm, chữa đúng sẽ dự phòng được nhồi máu cơ tim.