Không phải cứ chất béo là có hại!

Người ta ghi nhận phần lớn các bệnh lý tim mạch liên quan khá chặt chẽ đến chế độ dinh dưỡng nói chung, trong đó chế độ ăn uống có nhiều mỡ, nhất là loại mỡ có chứa nhiều cholesterol, triglyceride, chất béo bão hòa vì các loại này dễ làm tắc động mạch. Nguồn chất béo “no” này chủ yếu là chất béo động vật như mỡ heo, mỡ bò, bơ và kem sữa bò.

Ăn nhiều mỡ, đường, đạm: Nguy cơ bị xơ vữa động mạch

Một bệnh lý chung cho nhiều bệnh tim mạch có liên quan tới dinh dưỡng là xơ vữa động mạch. Người ta dùng danh từ “xơ vữa động mạch” để chỉ tình trạng lắng đọng mỡ ở thành động mạch, từ nhẹ như các vệt đọng mỡ, cho đến nặng hơn như hình thành các u mỡ gây hẹp lòng mạch, hoặc loét u mỡ, rách các bao u mỡ gây nên các cục máu đông làm tắc hoàn toàn lòng động mạch mà hậu quả của nó là nhồi máu cơ tim, nhồi máu não.

Vì sao mỡ lắng đọng ở thành mạch? Có nhiều yếu tố tham gia vào quá trình này, ngoài việc ăn nhiều mỡ, đó là ăn nhiều đường, đạm vì các chất này cũng sẽ chuyển hóa thành mỡ. Như vậy chế độ ăn thừa năng lượng, nhiều đường, mỡ... sẽ dẫn đến rối loạn chuyển hóa mỡ, đọng mỡ ở dưới da (bụng, hông) và trong lòng mạch máu. Thừa năng lượng, nhiều đường còn dẫn đến rối loạn chuyển hóa đường, tiểu đường, bệnh nhân dễ bị các tai biến như tàn phế, tử vong.

Nhưng tại sao chất béo lại tốt cho tim mạch?

Có thể nói rằng thừa mỡ rất nguy hại cho sức khỏe và nhiều người đã nghĩ rằng kiêng chất béo là cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe và tránh các bệnh tật. Tuy nhiên, suy nghĩ này không hoàn toàn hợp lý vì ngoài vai trò cung cấp năng lượng cho cơ thể chất béo còn có chức năng giúp hòa tan và hấp thu một số vitamin cần thiết như A, D, E, K...

Điều đầu tiên khi nói về “chất béo có lợi” là chúng phải tốt cho sức khỏe tim mạch khi đưa vào cơ thể. Trong chuyên môn, người ta gọi MUFA và PUFA là “chất béo có lợi” vì chúng tác dụng tốt trên hệ tim mạch thông qua việc giảm huyết áp, cải thiện cấu trúc mạch vành và giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch. Qua nhiều nghiên cứu, người ta cũng chứng minh được rằng MUFA và PUFA làm giảm tổng cholesterol và cải thiện tỉ lệ giữa loại cholesterol-HDL (tốt) và cholesterol-LDL (xấu). MUFA và PUFA được Hội Tim Mạch Hoa Kỳ khuyến cáo sử dụng để phòng tránh và làm giảm nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch đặc biệt đối với người cao tuổi nhờ vào tính thích hợp, không ảnh hưởng đến thành phần lipid trong huyết tương.

Để có thể bảo đảm đủ lượng chất béo cho cơ thể mà vẫn khỏe mạnh, tránh được các bệnh nguy hiểm do mỡ gây ra, các chuyên gia dinh dưỡng khuyên nên sử dụng “chất béo có lợi” (không bão hòa) để thay thế cho các loại “chất béo có hại” (bão hòa).

8 nguyên tắc dinh dưỡng có lợi cho tim mạch 1. Không ăn quá nhiều, quá thừa năng lượng. 2. Giới hạn chất béo bão hòa (chất béo no) vì loại này dễ làm tắc động mạch. 3. Gia tăng lượng chất béo có một nối đôi (MUFA) như dầu ôliu, dầu cải vì hai loại dầu này có tác dụng làm giảm cholesterol LDL. 4. Dùng dầu có nhiều nối đôi (PUFA), như dầu bắp, dầu hạt rum, dầu đậu nành và dầu hướng dương để giảm cholesterol toàn phần. 5. Tránh acid béo dạng trans- vì đây là loại acid béo phát sinh khi ngành hóa thực phẩm hydrogen hóa một phần các loại dầu thực vật lỏng, biến chúng thành dạng cứng đặc – như margarin đóng thành thỏi, thành bánh. 6. Ăn nhiều rau có chất xơ vì chất xơ sẽ làm giảm lượng cholesterol từ thức ăn hấp thu vào cơ thể. Cũng nên ăn nhiều trái cây tươi. 7. Không ăn mặn (lượng muối ăn nên là 6 – 8 gam/ngày). Ăn ít đường và hạn chế các thức ăn nhiều đường (bánh, kẹo, mứt...). 8. Không uống rượu mạnh, cà phê đặc với số lượng nhiều.