U buồng trứng - bệnh thường gặp ở phụ nữ chưa sinh con

Ngày nay với sự tiến bộ của phương tiện chẩn đoán, bệnh có thể phát hiện sớm. Theo các bác sĩ sản khoa, phụ nữ nên khám định kỳ mỗi 6 tháng để phát hiện bệnh kịp thời

Tổng kết mới đây của Bệnh viện (BV) Hùng Vương TPHCM cho thấy trong 2 năm qua BV đã tiếp nhận điều trị 771 trường hợp bị u buồng trứng (UBT), trong số đó có 742 trường hợp u lành tính và chỉ có 29 trường hợp bị ung thư. Tại BV Từ Dũ, mỗi năm có khoảng gần 3.000 trường hợp UBT đến khám và điều trị, trong đó u lành tính chiếm hơn 90%.

45% phụ nữ chưa sinh con bị UBT

Ba quan niệm sai lầm về UBT 1. Hội chứng buồng trứng đa nang là UBT - Sai: Hội chứng buồng trứng đa nang là một dạng bệnh khác ở buồng trứng do rối loạn nội tiết, thường gặp ở phụ nữ vô sinh vì không rụng trứng. 2. Buồng trứng lớn là dấu hiệu của UBT – Sai: Buồng trứng là cơ quan động trong cơ thể và có thể lớn lên hoặc nhỏ đi theo chu kỳ kinh nguyệt. Vì vậy, có lúc buồng trứng lớn lên nhưng không phải là UBT. Nếu không có kinh nghiệm hoặc không chuyên khoa phụ sản, bác sĩ siêu âm cũng có thể nhầm lẫn. Vì thế, khi có dấu hiệu nghi ngờ, nên đến bác sĩ chuyên khoa để được xác định chính xác. 3. Uống thuốc ngừa thai làm tăng nguy cơ bị UBT – Sai: Nhiều nghiên cứu trên thế giới cho thấy người dùng thuốc ngừa thai lại ít dễ bị UBT hơn. N.P (ghi theo ý kiến bác sĩ Tạ Thị Thanh Thủy)

Qua thực tế điều trị, bác sĩ Tạ Thị Thanh Thủy, Trưởng Phòng Kế hoạch Tổng hợp BV Hùng Vương, nhận thấy UBT gặp ở mọi lứa tuổi, kể cả trẻ dậy thì và những phụ nữ trên 60 tuổi. Trong số này, phụ nữ chưa có con lại chiếm tỉ lệ rất lớn. Bác sĩ Thủy cho biết UBT xuất hiện càng nhiều và đa số tập trung ở phụ nữ dưới tuổi 30. Theo bác sĩ Huỳnh Thị Thu Thủy, Phó Giám đốc BV Từ Dũ, có đến 45% phụ nữ chưa sinh con mắc bệnh này vì không sinh con hoặc chưa sinh con là yếu tố thuận lợi phát triển UBT.

UBT phần lớn là u nang, thường khó phát hiện sớm vì không có triệu chứng. Tại BV Từ Dũ, 55% bệnh nhân UBT nhập viện khi có triệu chứng đau bụng, bụng lớn dần. Những triệu chứng này thường dễ nhầm lẫn với chứng đau bụng khi hành kinh, rối loạn kinh nguyệt, thậm chí có không ít phụ nữ khi thấy bụng lớn dần thì tưởng đó là... mỡ bụng! Chỉ có gần 20% các trường hợp UBT lành tính được phát hiện qua thăm khám định kỳ.

UBT có thể dẫn đến tử vong vì biến chứng xoắn nang

Cho đến nay, nguyên nhân của UBT vẫn chưa được xác định, tuy nhiên yếu tố cơ địa và gia đình được xác định một cách rõ rệt. Bác sĩ Thanh Thủy đánh giá trong những dạng UBT lành tính, UBT cơ năng được xác định là “lành” nhất, không cần phẫu thuật mà chỉ điều trị và theo dõi bằng nội khoa. Còn u nang thực thể thì tiến triển âm thầm, kéo dài trong nhiều năm, không thể điều trị bằng thuốc mà cần phải phẫu thuật. Riêng bệnh lạc nội mạc tử cung tuy được xếp vào dạng u lành tính, không gây tử vong nhưng có nguy cơ gây vô sinh và làm bệnh nhân luôn có cảm giác đau bụng dữ dội. Theo bác sĩ Đỗ Quang Minh, Khoa Hiếm muộn BV Từ Dũ, nếu lạc nội mạc tử cung không được điều trị ngay từ đầu có thể dẫn đến vô sinh vĩnh viễn. Thậm chí bác sĩ buộc phải cắt bỏ buồng trứng ngay khi bệnh nhân đang ở tuổi rất trẻ.

Phần lớn những loại UBT lành tính đều không nguy hiểm nhưng khi xảy ra biến chứng có thể ảnh hưởng đến tính mạng bệnh nhân. Biến chứng hay gặp là vỡ nang, nếu vỏ nang có mạch máu bị tổn thương sẽ gây chảy máu và phải cấp cứu. Một biến chứng khác là xoắn nang, xảy ra khi cuống nang dài làm nang di chuyển và bị xoắn. Nếu được chẩn đoán sớm và xử trí kịp thời, tiên lượng sẽ tốt, ngược lại, khối u sẽ vỡ ra hoặc hoại tử và bệnh nhân có thể tử vong.

Dưới 20 tuổi và trên 45 tuổi, dễ bị UBT ác tính Tuy chiếm tỉ lệ thấp, nhưng UBT ác tính (ung thư) lại nguy hiểm hơn ung thư tử cung. Khảo sát của BV Hùng Vương cho thấy trong những bệnh nhân UBT dưới 20 tuổi, 5,4% trường hợp ung thư. Ở người trên 45 tuổi, tỉ lệ này là 6,6%. Còn ở bệnh nhân từ 20 – 45 tuổi, chỉ có 3% trường hợp UBT là ung thư. Phụ nữ độc thân và chưa sinh con cũng dễ bị ung thư buồng trứng, khoảng 40%. Nhưng dù u lành hay u ác, việc phát hiện và điều trị sớm cũng rất cần thiết. Bác sĩ Thanh Thủy phân loại u ác tính thành u ác “hiền” và u ác “dữ” (cực độc). Đối với ung thư có độc tính thấp, nếu phát hiện và điều trị sớm bệnh nhân vẫn có thể giữ được buồng trứng và sinh sản bình thường. Nếu phát hiện trễ, khả năng cắt bỏ tử cung và buồng trứng là rất cao. Đối với ung thư độc tính cao, nguy cơ tái phát rất lớn vì khả năng sống của tế bào ung thư này rất mạnh. Về u ác “dữ”, dù ở giai đoạn nào thì việc cắt bỏ buồng trứng luôn được đặt ra vì nếu không tính mạng của bệnh nhân bị đe dọa.