Cuộc đua Trung - Mỹ mới

Trung Quốc hiện là đối tác thương mại lớn thứ hai của Cuba (sau Venezuela). Kim ngạch nhập khẩu hàng hóa Trung Quốc vào Cuba đạt 1,9 tỉ USD năm 2015, tăng gần 60% so với mức bình quân của một thập niên trước đó. Là nền kinh tế số 2 thế giới, Trung Quốc xuất khẩu hàng hóa cho Cuba với các điều khoản tín dụng ưu đãi. Bắc Kinh cũng đang dẫn đầu nỗ lực phát triển hạ tầng internet của Havana.

Nhân viên Công ty Shanghai Electric (Trung Quốc) giám sát công trình xây nhà máy điện tại Ciro Redondo – CubaẢnh: Reuters

Sự hiện diện ngày càng tăng của Trung Quốc giúp doanh nghiệp nước này đi trước các đối thủ Mỹ tại thị trường Cuba. Ngoài ra, Havana sẽ bớt chịu tác động tiêu cực trong trường hợp ông Trump siết chặt quy định đi lại và quan hệ thương mại. Theo một số nhà phân tích, sự xấu đi trong quan hệ Mỹ - Trung Quốc, nếu có, có thể thúc đẩy Bắc Kinh đầu tư nhiều hơn vào Havana thời gian tới.

“Nếu chính quyền ông Trump tăng sức ép lên Trung Quốc, nước này nhiều khả năng mở rộng ảnh hưởng tại khu vực láng giềng Mỹ” - ông Ted Piccone, nhà phân tích về Mỹ Latin của Viện Brookings (Mỹ), nói với Reuters.

Một yếu tố tác động khác là tương lai quan hệ Cuba - Mỹ dưới thời ông Trump. Cho đến giờ, ông chủ mới của Nhà Trắng chỉ mới nói muốn có một thỏa thuận “tốt hơn” với chính phủ Cuba so với những gì người tiền nhiệm Barack Obama theo đuổi. Nếu không đạt mục tiêu, tân tổng thống Mỹ dọa đảo ngược quá trình tan băng giữa 2 nước.

Dù vậy, tạp chí The Diplomat chỉ ra rằng ông Trump, từng là một doanh nhân, chắc chắn biết rõ vị trí, vai trò của Cuba - chỉ cách Mỹ 145 km, có nguồn nhân lực tay nghề cao, nằm ở trung tâm vùng Caribe và là cánh cổng dẫn vào Mỹ Latin.

Trong 2 thập kỷ qua, Trung Quốc đã gầy dựng được vị thế nổi bật ở Mỹ Latin và vùng Caribe - chỉ thua Mỹ về dòng đầu tư và ảnh hưởng ngoại giao. Dù vậy, chỉ mới cách đây vài năm, Bắc Kinh vẫn chưa mấy hào hứng với việc đầu tư vào Havana, một phần vì không muốn mất cơ hội làm ăn với Washington trong bối cảnh lệnh cấm vận Cuba của Mỹ vẫn được duy trì.

Lệnh cấm vận còn khiến các nhà máy Trung Quốc ở Cuba khó bán hàng hóa tại khu vực. Ngoài ra, theo tờ The Wall Street Journal, những quy định cũ về đầu tư nước ngoài khiến doanh nghiệp Trung Quốc khi làm ăn ở Cuba khó thuê nhân công như ý muốn hoặc gửi tiền về nước. Tuy nhiên, mọi chuyện đã thay đổi sau khi ông Obama từ 2 năm trước bắt đầu những bước đi tiến đến bình thường hóa quan hệ với Cuba trong lúc Havana tăng cường thu hút đầu tư nước ngoài.

Doanh nghiệp Trung Quốc hiện chiếm ưu thế vì chính quyền các địa phương ở Cuba thích làm ăn với những người bạn lâu năm. Thông tin trên trang web chính thức “Cubadebate” của chính phủ Cuba hồi tháng trước cho biết 2 nước đã nhất trí tăng cường hợp tác trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, công nghiệp tại một hội nghị có sự tham gia của 20 công ty Cuba và 18 công ty Trung Quốc ở Havana. Truyền thông Cuba gần đây cũng đăng tải thông tin về các dự án của Trung Quốc trong những lĩnh vực như hạ tầng, viễn thông, du lịch, hàng điện tử…

Nói thế không có nghĩa là mọi chuyện đều thuận lợi với Bắc Kinh. Theo The Diplomat, người dân Cuba chưa đánh giá cao chất lượng sản phẩm Trung Quốc cũng như không biết nhiều về thương hiệu đến từ quốc gia đông dân nhất thế giới này. Người Cuba chuộng thương hiệu Mỹ, Nhật và Hàn Quốc hơn, thông qua những sản phẩm được 2,5 triệu kiều bào đang sống ở Mỹ gửi về nước.