Kỷ nguyên mới Nhật - Úc

Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe hội đàm với Thủ tướng John Key của New Zealand hôm 7-7, chặng dừng chân đầu tiên trong chuyến công du kéo dài cả tuần đến châu Đại Dương. Sau New Zealand, ông Abe gặp Thủ tướng Úc Tony Abbott ngày 8-7 và Thủ tướng Papua New Guinea's Peter O'Neill 2 ngày sau đó.

Úc là điểm đến đáng chú ý nhất. Phát biểu trước khi lên đường, nhà lãnh đạo Nhật Bản bày tỏ hy vọng xây dựng được “một kỷ nguyên mới trong quan hệ Nhật - Úc” khi hai nước dự kiến ký kết một loạt thỏa thuận hợp tác song phương về kinh tế, công nghệ và quốc phòng.

Đặc biệt, theo báo Yomiuri, hai nước còn xem xét ký thỏa thuận song phương nhằm tạo điều kiện cho quân đội Úc thăm và tập trận ở Nhật. Ngoài ra, hai nhà lãnh đạo sẽ ra tuyên bố chung kêu gọi tăng cường hợp tác an ninh song phương để từ đó tiến tới đàm phán ký kết Hiệp ước các lực lượng thăm viếng (VFA). Hiện Nhật chưa ký VFA với bất kỳ nước nào.

Vợ chồng Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đến Canberra - Úc hôm 7-7

Ảnh: Reuters

Nếu được ký, VFA có thể cho phép bỏ qua khâu kiểm tra hải quan đối với những thiết bị, khí tài mà Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản (SDF) và quân đội Úc mang vào nước bên kia. Xe tăng cũng như các loại xe quân sự khác của Úc cũng sẽ được vận hành trên các con đường ở Nhật.

Nhờ VFA, SDF có cơ hội tập trận chung với lực lượng Mỹ đồn trú tại Nhật và lực lượng Úc. Một nguồn tin chính phủ Nhật nhận định những hoạt động của lực lượng Mỹ và Úc ở nước này sẽ đóng vai trò răn đe đối với một Trung Quốc ngày càng hung hăng trong khu vực.

Ngoài ra, Thủ tướng Abe còn có thể sử dụng bài diễn văn đọc tại quốc hội Úc để phác thảo kế hoạch mở rộng vai trò quân đội trong việc thực thi quyền phòng vệ tập thể. Nhà lãnh đạo Nhật đang có kế hoạch lập một vị trí bộ trưởng mới phụ trách an ninh nhằm sửa đổi và giới thiệu các đạo luật liên quan đến quyền phòng vệ tập thể.

Giới phân tích nhận định ông Abe sẽ tận dụng chuyến thăm để tìm kiếm hơn nữa sự ủng hộ của Úc trong bối cảnh Tokyo với Bắc Kinh và Seoul đang căng thẳng vì tranh cãi chủ quyền, lịch sử. Ông Jun Okumura, học giả của Học viện Meiji về các vấn đề toàn cầu (Nhật Bản), nhận định: “Không có cơ hội nào tốt hơn lúc này để Nhật Bản củng cố quan hệ song phương với Úc. Ông Abbott là nhà lãnh đạo thân Nhật Bản nhiều hơn những người tiền nhiệm. Giờ là lúc ông Abe biến cơ hội này thành lợi ích lâu dài”.

Úc là một trong những nước hoan nghênh ông Abe tăng cường sức mạnh cho quân đội Nhật Bản trước việc Trung Quốc không ngừng tăng chi tiêu quân sự nhưng lại thiếu minh bạch. Canberra gần đây cũng chỉ trích những hành động khiêu khích của Bắc Kinh ở cả biển Đông và Hoa Đông.