Cán bộ lãnh đạo phải “có lên, có xuống”

Thảo luận về dự thảo Nghị quyết lấy phiếu, bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội (QH), HĐND bầu hoặc phê chuẩn vào ngày 10-11, đã có 27 đại biểu (ĐB) QH phát biểu ý kiến trong tổng số 45 ĐB đăng ký.

Tại phiên thảo luận, hầu hết ý kiến đề nghị nên thu hẹp phạm vi bỏ phiếu vào nhóm 49 cán bộ chủ chốt sẽ hiệu quả và thực chất hơn là dàn trải ra 380 người dẫn đến khó đạt mục tiêu đưa khỏi bộ máy những cán bộ không xứng đáng. Hơn nữa, việc tập trung vào nhóm cán bộ chủ chốt sẽ bảo đảm mục tiêu giám sát với các chức danh mà chỉ đạo, điều hành của họ tác động đến số đông.

Số đông ĐB cũng đề nghị chỉ giữ 3 mức tín nhiệm (cao, trung bình, thấp) và nên bỏ mức “không có ý kiến” hoặc “ý kiến khác”; việc lấy phiếu nên tiến hành 2 năm/lần, vào kỳ họp đầu của năm thứ 2 và năm thứ 4 của nhiệm kỳ. ĐB Nguyễn Bắc Việt (Ninh Thuận) cho rằng việc lấy phiếu nên tập trung vào những cán bộ liên quan đến quyền và tiền.

ĐB Nguyễn Thúy Hoàn (Thái Bình) nhìn nhận: “Lâu nay, việc lấy phiếu tín nhiệm dường như là điều không tưởng. Người dân không có quyền quyết định sinh mạng của cán bộ nhưng cán bộ lại cho mình quyết định tất cả. Vì thế mới dẫn đến tình trạng một bộ phận cán bộ suy thoái, ích kỷ, xa dân, quên trách nhiệm với dân, chỉ chăm chăm lợi ích cá nhân, lợi ích nhóm”.

Xem đây là “thang thuốc” làm sạch và mạnh bộ máy Nhà nước, ĐB Nguyễn Thị Khá (Trà Vinh) ví von: “QH, HĐND bầu, phê chuẩn cán bộ giống như may áo cho người giữ chức vụ đó. Phải đo kỹ, may khéo, nếu quá rộng hoặc quá hẹp thì không đạt yêu cầu. Người mặc nếu thấy không thích hợp thì phải tự nguyện thay áo; quá trình mặc áo cũng phải tự điều chỉnh, không ăn uống quá độ, không để “sức khỏe” sa sút… Nếu không vừa mà cứ mặc áo thì ĐB dân cử phải giúp họ cởi bỏ chiếc áo mặc nhầm đó”.

Cùng nhận xét này, ĐB Phan Văn Tường (Thái Nguyên) nói: “Cán bộ lãnh đạo thì phải có vào có ra, có lên có xuống, không thể chôn chặt một chỗ”. Tuy nhiên, bất cập hiện nay là các chức danh chủ chốt chỉ bầu một lần ở QH và chỉ cần kết quả “quá bán” là đủ điều kiện phê chuẩn, đến khâu đánh giá cán bộ thì lại vấp phải một quy trình lòng vòng. Trong khi đó, một số điều kiện để đi đến “bỏ phiếu” là khó khả thi (như có 20% ý kiến ĐBQH hoặc đề xuất của các ủy ban thuộc QH).

Ông Tường nhấn mạnh quyền năng của QH là thể hiện tín nhiệm với chức danh do chính QH phê chuẩn. Song, trong số 5 điều kiện để đưa cán bộ ra bỏ phiếu thì có tới 2 điều kiện từng được nêu trong các luật hiện hành mà lại không khả thi, các điều kiện còn lại cũng dễ phát sinh tiêu cực. Phải xem việc bỏ phiếu tín nhiệm ở QH là chuyện bình thường và là thông điệp gửi tới các vị lãnh đạo rằng nhiệm kỳ 5 năm không dài, cần toàn tâm toàn ý phục vụ đất nước ngay từ ngày đầu nhậm chức. Đồng thời, việc chọn các chức danh chủ chốt cũng sẽ có tác dụng cảnh tỉnh cán bộ cấp dưới. Vì vậy, chỉ nên quy định việc bỏ phiếu hằng năm, không quy định về việc lấy phiếu tín nhiệm.

ĐB Phạm Văn Tam (Hà Nam) đề nghị phải làm nghiêm để tránh tư tưởng cán bộ lãnh đạo trước kỳ bầu cử thì tìm cách né tránh, giữ mình nhưng trúng cử rồi thì  quay ngoắt lại vì biết việc xô đổ “ghế” của mình là không dễ. Nghị quyết cũng nên bổ sung quy định chặt chẽ nhằm chặn hiện tượng cán bộ tự nguyện xin từ chức để “né” trách nhiệm.

ĐB Nguyễn Bắc Việt đề nghị phải để người dân được trực tiếp thể hiện ý kiến và quan điểm. Do đó, trước khi tiến hành lấy phiếu, nên có một cuộc điều tra dư luận xã hội và có thể giao việc này cho một cơ quan. Việc người dân tham gia xây dựng chính quyền thông qua ĐBQH, ĐB HĐND cũng là một kênh nhưng cần có thêm hình thức để họ trực tiếp bày tỏ chính kiến. Về lâu dài, nghị quyết này chính là tiền đề để QH cho ý kiến ban hành Luật Tự phê bình và phê bình...

Dự thảo nghị quyết về vấn đề này sẽ tiếp tục được hoàn thiện, trình QH thông qua vào cuối kỳ họp.