Đất nước và đất quốc phòng

Trong quân đội, không phải là không có những “tiền lệ”, để chủ đầu tư công trình này nương vào, nên mới xây cả một công trình to lớn thế mà không cần “phép tắc” gì từ phía chính quyền địa phương cả. Cho dù quân đội có những quy định rất riêng và “đúng, sai” rồi sẽ được phân định ra sao, thì White Palace rõ ràng đã mở lại một câu chuyện rất cần được tiếp tục đem ra bàn luận.

White Palace chỉ là một phần nhỏ trong số hơn 225 nghìn mét vuông “đất quốc phòng” nằm trong địa bàn thành phố đang được chuyển sang “làm kinh tế”. Nhà ở hay trung tâm tiệc cưới không phải là những “bí mật quân sự” để trở thành “ngoại lệ” và đứng ngoài trật tự phát triển tổng thể của thành phố. Gương mặt Sài Gòn sẽ ra sao, nếu trên những phần đất “quân sự” ấy, “đô thị hoá” sẽ diễn ra riêng “một cõi” theo cung cách mà “Nhà Trắng” đã làm. Đặt những hoạt động thuần tuý dân sự dưới một trật tự hành chính, không những là nguyên tắc bất khả xâm phạm của pháp luật mà còn là lợi ích của chính quân đội.

Trong suốt gần hai thập kỷ qua, đã có nhiều khu “đất quân sự” đột nhiên “trổ tường” và từ đó xuất hiện những khu nhà ở không có hạ tầng. Phần lớn những khu vực đó được các đơn vị quân đội cấp đất cho bộ đội xây nhà mà không có một sự phối hợp nào với chính quyền. Hậu quả là chính gia đình những người lính đó đã phải sống nhiều năm bên một thành phố hiện đại mà không có nước sạch, không có hộ khẩu, điện thì câu, mắc phập phù; chính quyền thì nhiều nơi không coi đó là những vùng thuộc thẩm quyền của mình để vãn hồi trật tự. Đã có “xóm video đen” xuất hiện hồi cuối thập niên 1980, đầu 1990 ở những khu đất như thế.

Nhưng vấn đề không chỉ là trật tự xã hội hay điều kiện hạ tầng. Từ tháng 8.2006, quân đội đồng ý để cho Quân khu 7 chuyển 225.643m 2 đất sang làm kinh tế. Nghĩa là số đất ấy đã không còn phục vụ cho mục đích an ninh, quốc phòng. Trên thực tế, số đất quân đội quản lý mà không dùng cho mục đích quốc phòng còn rộng lớn hơn. Trong bài “ Đất không phải là chiến lợi phẩm ”, chúng tôi đã nói về cung cách “tiếp quản” được áp dụng năm 1975. Sài Gòn vốn là “đầu não của một bộ máy chiến tranh”, sẽ không ngạc nhiên nếu quy mô đất đai nhà cửa được dùng cho mục đích này lại khổng lồ như thế. Khối tài sản ấy lẽ ra phải được sử dụng để phát triển kinh tế. Nhưng, hàng chục năm sau chiến tranh, chúng vẫn được giữ trong khuôn viên các doanh trại để giờ đây thành “trung tâm tiệc cưới” kiểu White Palace.

Các đơn vị quân đội cũng có những lý do khi cấp đất cho các sĩ quan. Những người lính này đã ra chiến trường mà không hề nghĩ đến nhà và đất. Họ đã hy sinh rất nhiều và họ xứng đáng được đền đáp. Tuy nhiên, nếu “nhà ở” không trở thành một chính sách chung cho bộ đội và việc cấp đất cứ diễn ra như cách mà các đơn vị đóng trên địa bàn thành phố vẫn làm, thì những người lính cũng hy sinh to lớn, nhưng vì sau chiến tranh không may mắn được đóng quân tại Hà Nội hay TP Hồ Chí Minh, sẽ không có cơ may có được nhà và đất.

Những gì mà chúng ta chứng kiến ở khu vực Hoàng Hoa Thám, Cộng Hoà, khu vực đường 3.2… trước đây, cho thấy, không thể tiếp tục sử dụng tài nguyên đất đai theo kiểu “chiến lợi phẩm”. Hơn hai trăm nghìn mét vuông đất đang được phi quân sự hoá hiện nay, và những khu đất hồi chiến tranh là khu quân sự, nay không còn sử dụng cho mục đích an ninh, quốc phòng nữa, phải được cư xử như tài sản quốc gia. Phải được quy hoạch sử dụng và phát triển kinh tế, phát triển đô thị sao cho có lợi nhất. Hoàn toàn có thể đấu giá để sung vào công quỹ số tài sản này. Và, lợi ích thu được từ đó, sẽ là đạo lý nếu được dành phần lớn hoặc tất cả, để chăm lo nhà cửa cho các quân nhân, dù họ đang đóng quân ở biên cương hay hải đảo.

Sự kiện, đất quân sự, sau khi phá dỡ tường che, xuất hiện một công trình cho tư nhân thuê kinh doanh tiệc cưới, cho thấy, nghị quyết của hội nghị Trung ương 4 là hết sức đúng đắn khi chỉ ra rằng, phải “chuyển những doanh nghiệp làm kinh tế đơn thuần thuộc cơ quan Đảng, lực lượng vũ trang… sang các cơ quan nhà nước quản lý kể từ năm 2007”.

Tháng 11 năm 2004, đại tướng Phạm Văn Trà đã bảo vệ việc quân đội làm kinh tế khi ông nói trước Quốc hội rằng: “Hiện suất ăn của bộ đội một ngày chỉ có 9.000 đồng. Phải làm (kinh tế) thêm mới bổ sung được 9.000 đồng nữa”. Lập luận đó không thể đứng vững vì, nếu quả thực bữa cơm người chiến sĩ cần 18.000 hay thậm chí 28.000 đồng một ngày thì ngân sách sẽ phải lo cho đủ. Nhân dân có thể đóng thuế thêm thay vì để cho chiến sĩ đói. Chưa kể, nếu số tài sản ấy thực sự được khai thác hiệu quả, thu nhập của ngân sách sẽ khá hơn rất nhiều.

Để quân đội đi kinh doanh không những tạo ra một môi trường bất bình đẳng giữa các doanh nghiệp mà việc cơ sở của quân đội được dùng để kinh doanh kiểu như “tiệc cưới” cũng sẽ tạo ra một hình ảnh không hay. Không phải ngẫu nhiên mà “anh bộ đội” đã từng là một hình ảnh đẹp trong lòng dân chúng. Biên cương, hải đảo không phải là đã “hết bóng xâm lăng”, “giữ trọn từng tấc đất, tấc biển của ông cha” mới là sứ mệnh thiêng liêng mà tổ quốc, mà nhân dân trông cậy. Không nhất thiết phải quản lý nhiều đất, nhiều nhà, kinh nghiệm từ hai cuộc kháng chiến cho thấy rằng, khi cần, dân sẽ phá nhà làm cầu, cắt đất làm đường cho quân đội.