Đừng mãi dựa vào kinh nghiệm!

Những câu trả lời về giải pháp tại diễn đàn Quốc hội, dĩ nhiên là có, nhưng hãy còn nằm trên miệng và trên giấy. Việc hiện thực hóa chúng, hiện thực hóa đến đâu, theo từng địa phương như thế nào thì hãy còn phải chờ thời gian.

Tuy ở xứ nhiệt đới nhưng đây là lần đầu tiên một địa phương ở Việt Nam công bố tình trạng thiên tai hạn hán. Điều tưởng chừng nghịch lý đó xem ra lại có lý. Vì sâu trong tâm thức dân gian lẫn trong xây dựng chính sách phát triển, chúng ta vẫn quan niệm rằng gió và nước (bão lũ) mới gây ra tai họa cho con người, còn khô hạn thì không. Người Việt Nam vốn tin tưởng vào hệ thống tài nguyên sông ngòi và biển cả chẳng bao giờ để cho họ đói, chết vì thiếu nước, chẳng bao giờ xảy ra tình cảnh hoang mạc như những quốc gia châu Phi. Một điều nữa, người Việt với lịch sử hàng ngàn năm văn minh lúa nước, cho đến nay, vẫn rất tin tưởng vào kinh nghiệm thực tế trong việc dẫn thủy nhập điền.

Hạn hán ở Ninh Thuận đang ở mức độ khốc liệt nhất từ trước đến nay Ảnh: LÊ TRƯỜNG

Nhưng với những gì đã thấy, kinh nghiệm hôm qua đã không còn tương thích với điều kiện hôm nay. Với hệ thống kênh mương nội đồng và những hồ chứa theo phương thức dẫn trữ nước truyền thống mà người Việt - trước đó là người Chăm xây dựng trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận, Bình Thuận - đã vô hiệu hóa trước mùa nắng hạn đang diễn ra. Theo một bản tin trên Báo Người Lao Động, tại tỉnh Ninh Thuận, tính đến ngày 11-6, diện tích cây trồng vụ đông xuân mất trắng 501 ha, giảm năng suất 1.578 ha; diện tích hè thu phải dừng do thiếu nước là 10.229 ha; trên 1.300 con gia súc bị chết.

Bệnh tật gia tăng, người dân suy kiệt vì nắng nóng, một số địa phương nắng nóng năm nay đã làm chết người. Sự xáo trộn, khó khăn trong đời sống dân sinh là không thể tính hết được.

Dự báo hạn ở các tỉnh Ninh Thuận, Bình Thuận, Khánh Hòa sẽ kéo dài đến tháng 9, tức là tình hình sẽ còn diễn biến phức tạp và thiệt hại không dừng ở đó. Những tỉnh khác ở Bắc miền Trung như Nghệ An, Quảng Bình, Quảng Trị cũng đang đối phó với nắng nóng nảy lửa.

Chính phủ, ngay tức thời, đã có những chủ trương hỗ trợ vốn, cứu trợ người dân ở những tỉnh bị thiệt hại bởi thiên tai hạn hán. Nhưng đây là những động thái cấp thiết và có phần phản ứng bất ngờ. Điều cần nhìn thấy hơn, đó là sự thay đổi trong tư duy chính sách, quan niệm về thiên tai từ nay sẽ phải khác đi.

Việt Nam được xếp vào trong số những nước nhạy cảm nhất với biến đổi khí hậu. Cần những giải pháp căn cơ, thức thời hơn để bảo đảm an sinh cho người dân, không thể tiếp tục chủ quan dựa vào những kinh nghiệm hay mô hình ứng phó truyền thống, nhất là không để bị thiệt hại bất ngờ như những gì chúng ta đang chứng kiến.