Giám sát tài sản tất cả công chức?

Mở rộng diện kiểm soát thu nhập

Dự thảo mở rộng phạm vi kiểm soát thu nhập tới tất cả các đối tượng thuộc diện “người có chức vụ, quyền hạn” theo Điều 1 Luật Phòng chống tham nhũng. Bao gồm cán bộ, công chức, viên chức; sĩ quan, công nhân quốc phòng, hạ sĩ quan trở lên trong công an; cán bộ lãnh đạo, quản lý trong doanh nghiệp nhà nước hoặc đại diện vốn góp của nhà nước trong doanh nghiệp; người có quyền hạn trong khi thực hiện nhiệm vụ, công vụ.

Tuy nhiên, dự thảo đề án cho rằng cần tập trung vào những người có chức vị tương đối, như đại biểu chuyên trách ở Quốc hội, HĐND; lãnh đạo từ chủ tịch, phó chủ tịch xã và tương đương trở lên; sĩ quan từ tiểu đoàn phó hoặc phó công an phường xã trở lên; các chức danh tư pháp, chấp hành viên, công chứng viên... Những cán bộ, công chức tuy chưa phải là “quan” nhưng làm trong các lĩnh vực có cơ hội tham nhũng cao cũng phải được lưu ý kiểm soát thu nhập. Đó là các lĩnh vực quản lý tài chính, ngân sách, thanh tra, xuất nhập khẩu, hải quan, cổ phần hóa, chứng khoán, quản lý cấp phát các loại bằng cấp chứng chỉ....

Các đối tượng trên phải khai báo toàn bộ các khoản thu nhập phát sinh trong năm, gồm tám nhóm. Đó là thu nhập từ tiền lương, tiền công; đầu tư vốn; chuyển nhượng vốn; chuyển nhượng bất động sản; tài sản thừa kế, quà tặng các loại; tiền trúng thưởng; bản quyền; nhượng quyền thương mại.

Sẽ điều tra chuyện rửa tiền

Theo đề án, các khoản thu nhập trên được kiểm soát thông qua việc người có chức vụ, quyền hạn phải mở tài khoản và tiếp nhận các khoản thu nhập qua tài khoản đó. Định kỳ hàng năm, phải sao kê thu nhập phát sinh trên tài khoản và thu nhập khác, tự chịu trách nhiệm nội dung kê khai và nộp cho bộ phận quản lý cán bộ. Nếu chưa có điều kiện mở tài khoản thì phải tự kê khai toàn bộ thu nhập của mình.

Ngoài ra, đối tượng thuộc diện kiểm soát còn phải giải trình nguồn gốc với những khoản thu nhập từ 50 triệu đồng trở lên, thu nhập bất thường như bán tài sản, thu nhập có nguồn gốc không rõ ràng. Nếu không giải trình được thì bị coi là thu nhập bất hợp pháp và bị tịch thu sung công.

Cơ quan chức năng có quyền kiểm tra, đối chiếu thông tin theo định kỳ với những người có nguồn thu nhập phức tạp hoặc khi phát hiện có dấu hiệu khai man, có thư tố cáo liên quan đến thu nhập hay để phục vụ công tác cán bộ mỗi lần cất nhắc, luân chuyển, kỷ luật. Thông tin về những khoản thu nhập không giải trình được sẽ chuyển cho công an để điều tra xem có tham nhũng, rửa tiền hay không.

Theo các chuyên gia pháp luật hình sự-hành chính (Bộ Tư pháp), không nên vội mở rộng kiểm soát tới tất cả các đối tượng theo Luật Phòng chống tham nhũng bởi kiểm soát thu nhập là vấn đề mới, trong khi năng lực quản lý cũng như cơ sở hạ tầng tài chính-ngân hàng còn nhiều hạn chế. Thay vào đó, trước mắt nên tập trung thí điểm vào những người có chức vụ, quyền hạn làm việc ở thành thị nơi có dịch vụ ngân hàng thuận lợi.

Việc kiểm soát thu nhập cũng nên mở rộng dần theo các giai đoạn như đề án thanh toán không dùng tiền mặt mà Thủ tướng ban hành cuối năm 2006: Giai đoạn một tới 2008 thực hiện trả lương qua tài khoản tại Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng và một số TP lớn; giai đoạn hai tới 2010 mới triển khai ở 64 tỉnh, thành.