Nghệ thuật cần trung thực với đời sống

Văn học nghệ thuật (VHNT) với việc xây dựng nhân cách là chủ đề cuộc hội thảo khoa học do Hội đồng Lý luận phê bình trung ương tổ chức ngày 3-10 tại TP HCM.

PGS-TS Nguyễn Hồng Vinh, Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận phê bình VHNT trung ương, nói: “Chúng ta cần dũng cảm thừa nhận một thực tế không vui là nhân cách, đạo đức xã hội hiện nay đang có xu hướng bị tha hóa ngày càng nghiêm trọng bởi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên do tác động mặt trái của kinh tế thị trường trong đời sống xã hội”.

NSND Chu Thúy Quỳnh phát biểu tại hội thảo

Nhận xét về sự phát triển nghệ thuật múa hiện nay, NSND Đặng Hùng cho rằng trước kia, người ta quay lưng với vấn đề dân tộc, với truyền thống. Bây giờ thì lại quá chú trọng, cứ cái gì khai thác được cho có vẻ dân tộc là mang ra làm nhưng không tới, không ra. Múa dân gian, dân tộc ở đâu? Không thấy! Các biên đạo cứ khai thác những chiêu trèo leo, bê đỡ. Múa Tây Nguyên biến thành múa của dân da đỏ. Cái nón dân tộc trắng trơn cũng bị biến thành xanh, đỏ, tím, vàng; cái áo dài dân tộc bị cắt xẻ phá nát. “Yếu tố dân gian, dân tộc là chủ thể, cội nguồn của chúng ta. Cần thẩm định, có tiêu chí rõ ràng, không thể “loạn tiêu chí” như thế này mãi được, siết chặt kỷ cương VHNT. Và phải có phương pháp giáo dục nhân cách được chuẩn hóa, khoa học, triển khai rộng khắp trên toàn quốc” - NSND Đặng Hùng đề nghị.

NSND Chu Thúy Quỳnh băn khoăn: “Cuối cùng thì ai là người chịu trách nhiệm về tất cả hiện trạng lộn xộn này?”. Còn nhà nghiên cứu Trần Trí Trắc nói: “Người làm nghệ thuật cần trung thực với nghệ thuật và với đời sống, chứ cứ lẫn lộn giữa phục vụ ý nghĩa chính trị - xã hội với mong muốn thu tiền khán giả, sống giữa một nền sân khấu khủng hoảng khán giả, không có khán giả nhưng lại chưa bao giờ nhiều NSND như bây giờ. NSND nhưng nhân dân không được xem. Cứ như thế thì chả làm nổi những gì lớn lao hay vĩ đại cả”.

Cho rằng tìm hiểu khái niệm thế nào là nhân cách thì quá dễ, GS Phong Lê khẳng định quan trọng hơn là tìm nguyên nhân của hiện trạng. Một là giáo dục suy thoái quá lâu, từ những bậc mầm non đã mất hẳn giáo dục đạo đức. Hai là đạo đức gia đình bị tan rã khủng khiếp, con giết cha, vợ chồng đánh giết nhau. Ba là công quyền không nghiêm trong quản lý xã hội. Cuối cùng, VHNT làm được gì để bồi đắp nhân cách? Chỉ có thể trả lời là phải có tác phẩm hay. Có rồi thì phải có hội đồng thẩm định và phương pháp quảng bá tác phẩm đó tới cộng đồng. Ngoài ra, theo nhà nghiên cứu Lại Nguyên Ân, cần có cơ chế trừng phạt bằng tiền và bằng các biện pháp cao nhất để ứng xử với các tác phẩm kém nhưng vẫn cố tình làm khuynh đảo thị trường.

Hội thảo tiếp tục diễn ra trong hôm nay (4-10).