Quản lý cước vận tải theo... quy trình ngược

Tính đến ngày 27-1, Bến xe Mỹ Đình (Hà Nội) đã tiếp nhận kê khai giảm giá của 95/209 doanh nghiệp (DN) đang hoạt động tại bến, chiếm hơn 45% DN. Trong đó, mức giảm trung bình từ 5%-12%, có 3 DN giảm giá 2 lần.

Khó xử lý (!)

Ông Nguyễn Mạnh Tuấn, Phó Giám đốc Bến xe Mỹ Đình, cho biết đã lập danh sách các DN chưa chịu giảm giá cước và đề nghị các DN này cân đối lại thu chi để điều chỉnh giá cước hợp lý. Tuy nhiên, cũng có nhiều DN từ trước đến nay giá cước luôn thấp dù giá xăng dầu nhiều lần tăng cao nên không điều chỉnh. Theo ông Tuấn, chi phí hoạt động vận tải được cấu thành bởi nhiều yếu tố chứ không chỉ từ chi phí nhiên liệu. Mỗi DN đầu tư một loại phương tiện khác nhau thì các chi phí đầu vào khác.

Mới chỉ có 95/209 DN vận tải tại Bến xe Mỹ Đình (Hà Nội) thông báo giảm giá cước vận tải từ 5%-12% Ảnh: VĂN DUẨN

“Chẳng hạn, đầu tư xe đắt tiền, xe tốt thì chi phí nhiên liệu vận tải chỉ chiếm khoảng 20% chứ không phải là 40%. Còn những xe cũ, rẻ tiền đã hết khấu hao thì chi phí nhiên liệu có thể cao. Vì vậy, không thể đánh đồng một mức giảm giá cước cho tất cả các DN” - ông Tuấn nói.

Theo ông Tuấn, bến xe chỉ có thể đình tài DN khi vi phạm luật giao thông, thiếu giấy tờ xe liên quan đến vận tải, vi phạm nội quy bến, phản ánh của hành khách hoặc cơ quan chức năng về việc vi phạm vận tải... Còn liên quan đến giá vé thì không thể xử lý vì thiếu quy định. Quan trọng nhất là các cơ quan như tài chính, thuế phải vào cuộc mạnh mẽ để kiểm tra, xác định DN vận tải giảm cước và không giảm có phù hợp với việc giảm giá xăng dầu.

Còn tại Bến xe Giáp Bát, ông Nguyễn Tất Thành, giám đốc bến xe, cho biết bình quân mỗi ngày có khoảng 950 lượt xe xuất bến và về bến. Đến ngày 27-1, mới có 60/150 DN thông báo giảm cước vận tải với mức bình quân từ 3%-16%. Tỉnh Lạng Sơn có khoảng hơn 10 đầu xe nhưng chưa có xe nào giảm giá, đơn vị lớn như Công ty CP Xe khách Ninh Bình có khoảng 80 chuyến/ngày cũng chưa thấy động tĩnh gì về việc giảm cước. Ông Nguyễn Tất Thành cũng cho hay bến xe không thể làm được gì ngoài việc nhắc nhở DN.

Cơ quan quản lý chưa quyết liệt

Theo bà Phan Thị Thu Hiền, Phó Vụ trưởng Vụ Vận tải - Bộ Giao thông Vận tải (GTVT), các đơn vị không kê khai giá cước vận tải bị phát hiện qua thanh, kiểm tra sẽ bị xử phạt, công bố tên trên các phương tiện thông tin đại chúng để bảo đảm quyền lợi cho người tiêu dùng và bình ổn giá trên thị trường.

Bộ Tài chính đã chủ trì cùng Bộ GTVT, Tổng Cục thuế thành lập 3 đoàn liên ngành, bắt đầu kiểm tra giá cước vận tải trên cả nước từ hôm nay (28-1). Thời gian kiểm tra tại mỗi DN không quá 5 ngày. Ông Đặng Ngọc Tuyến, Phó Chánh thanh tra Bộ Tài chính, cho biết qua đợt kiểm tra này, các cơ quan chức năng sẽ xác định được mức giá thành hợp lý để các DN điều chỉnh giá cước vận tải cho phù hợp và sẽ xử lý nghiêm những DN vi phạm pháp luật về giá.

TS Vũ Đình Ánh, chuyên gia kinh tế độc lập, cho rằng quản lý giá cước vận tải hiện nay đang làm theo quy trình ngược. Lẽ ra phải tổ chức được một thị trường thực sự cạnh tranh để thị trường tự thiết lập giá thì ở nước ta lại làm ngược lại, tức là chưa có thị trường đã bắt cạnh tranh bằng chất lượng. Vì thế, rượt đuổi theo giá không kịp.

“Muốn biết hãng taxi nào tốt, giá hợp lý, người tiêu dùng không dễ lựa chọn vì thông tin giá cước chưa công khai. Lên xe mới biết giá cước, nếu cảm thấy đắt cũng khó mà xuống được, ít ra là bị mắng. Còn đi xe khách mà chê đắt có khi “thượng đế” còn bị đánh” - ông Ánh phân tích.

Ngoài ra, chuyên gia kinh tế này cũng nhận định cơ quan quản lý chưa chắc đã đủ khả năng để “bóc mẽ” DN chây ì giảm giá cước vận tải. “Phải chỉ ra rằng giá cước như thế chưa hợp lý chứ không phải ép DN giảm giá. Nếu ép họ không giảm thì cũng không vin vào cớ gì để xử lý. Các DN luôn vận dụng đủ lý do như tăng chi phí tiền lương, tăng phí và lệ phí đường bộ hay vừa đầu tư phương tiện... để chây ì giảm giá” - TS Ánh nói.

Theo TS Ánh, đối với những DN lấy lý do như vậy, cơ quan quản lý phải kiểm tra xem báo cáo chi phí của DN có đúng hay không, nếu báo cáo chi phí sai phải xem xét lại cả số tiền nộp thuế, nếu gian lận thuế có thể truy tố hình sự. Còn đối với Luật Giá, vi phạm đến mức độ cao có thể bị tước giấy phép kinh doanh.

Hiện nay, các DN cũng có thể lợi dụng dịp Tết để “thổi” giá. Vì thông thường vào dịp này, giá cước vận tải tăng vài chục phần trăm do một chiều không có khách. Vậy thì phân biệt giá bình thường với giá Tết như thế nào? Vấn đề đáng lưu ý nữa là các DN thông báo đã giảm giá với biên độ giảm giá dao động rất lớn, từ 3%-25%,.

“Vậy thì ứng xử thế nào với DN giảm 3% và thế nào với DN giảm 25%. Cơ quan quản lý không thể đánh đồng nhau được. Nếu cho cùng một rọ thì DN đã giảm rồi chắc chắn không giảm nữa” - ông Ánh nói.