Tăng quyền, thêm lo

Xã hội hóa hoạt động công chứng (công chứng tư) là chủ trương tiến bộ, tạo thuận lợi cho người dân tiếp cận các dịch vụ khi có yêu cầu chứng thực, đem lại an toàn pháp lý cho các hợp đồng, giao dịch trong mọi lĩnh vực. Tuy nhiên, phải thẳng thắn nhìn nhận hoạt động công chứng, chứng thực vẫn còn bộc lộ nhiều bất cập, làm giảm đáng kể niềm tin của người dân.

Từ năm 2007 đến nay (thời điểm bắt đầu thực hiện Luật Công chứng), không ít CCV đã phải hầu tòa; nhiều sai phạm ở các phòng, văn phòng công chứng bị phát hiện. Điển hình là vụ “đình đám” xảy ra cách đây không lâu tại một văn phòng công chứng lớn đóng trên địa bàn quận 3, TP HCM. CCV đã “nhắm mắt” chứng nhận hồ sơ dự án cho doanh nghiệp để làm tài sản thế chấp vay vốn ngân hàng với tổng số tiền lên đến hơn 600 tỉ đồng, mặc dù toàn bộ hợp đồng vay ngân hàng nêu trên chưa bảo đảm các quy định pháp luật.

Không dừng lại ở đó, Sở Tư pháp TP HCM còn phát hiện hàng chục hồ sơ được văn phòng công chứng này làm ẩu, để lại nhiều hệ lụy. Hay trưởng một văn phòng công chứng ở Hà Nội đã phải tự tử khi cơ quan chức năng phát hiện hàng trăm bộ hồ sơ được chứng thực sai trái tại văn phòng công chứng này.

Tình trạng trên không phải hiếm. Chỉ cần vào Google gõ từ khóa “sai phạm của công chứng viên” sẽ thấy hàng loạt vụ CCV “nhắm mắt” đóng dấu ăn tiền, tiếp tay cho các đối tượng để lừa đảo tài sản của người dân, nhà nước.

Hậu quả trên ngoài nguyên nhân yếu kém nghiệp vụ, không thể phủ nhận có những CCV cố ý làm sai, lách luật để hưởng lợi. Khi bị phát hiện thì cho rằng do không phát hiện và đổ lỗi cho khách hàng làm giả giấy tờ nhằm trốn tránh trách nhiệm.

Con số được Bộ Tư pháp đưa ra khiến nhiều người phải suy nghĩ: Sau 5 năm thi hành Luật Công chứng, các tổ chức hành nghề công chứng nở rộ. Cả nước hiện có 625 tổ chức hành nghề công chứng (138 phòng công chứng và 487 văn phòng công chứng), tăng gấp 4,77 lần so với năm 2007, số CCV tăng từ 353 người lên 1.505 người. Đáng lưu ý là trong số này chỉ 35,7% đã được qua đào tạo nghề công chứng, còn lại là các đối tượng được bổ nhiệm theo diện miễn đào tạo.

Chứng thực cùng với công chứng là 2 chế định pháp lý quan trọng liên quan mật thiết đến quyền, lợi ích của người dân, doanh nghiệp, đồng thời cũng là công cụ phục vụ đắc lực cho công tác quản lý của nhà nước. Còn CCV, vai trò của họ cực kỳ quan trọng, nếu công chứng sai một hợp đồng có thể gây hậu quả nghiêm trọng không dễ khắc phục. Vì thế, thêm quyền nhưng cũng phải nâng chất đội ngũ CCV cả về trình độ, tâm lẫn tầm. Bởi quyền nhiều rất dễ dẫn đến bị cám dỗ, tha hóa, biến chất.