Tiếp sức ngư dân

Nỗi đau bên những con tàu

Bị tàu Trung Quốc bắt giữ, nhiều ngư dân lâm vào cảnh nợ nần, nghèo khó

Nợ chồng nợ

Từ những năm đầu thập niên 90, ở làng chài Định Tân (xã Bình Châu, huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi), khi các ngư dân còn lênh đênh giữa trùng khơi trên những chiếc tàu có công suất nhỏ thì ngư dân Đỗ Đức Thọ đã có trong tay chiếc tàu 150CV. Chiếc tàu ấy thời bấy giờ là niềm mơ ước của biết bao ngư dân “ăn biển ngủ biển”.

Công việc ăn nên làm ra, vợ chồng ông Thọ gom góp tiền định xây lại căn nhà vốn đang dột nát. Đùng một cái, trong một chuyến ra khơi năm 2007, tàu của ông bị gió lớn, sóng cao đánh cho tơi tả, rồi trôi dạt về tận vùng biển của Malaysia, va vào đá ngầm. Tàu bị vỡ, còn 2 chiếc thuyền thúng làm phao cứu sinh. May mắn thay, họ được một chiếc tàu chở hàng của Malaysia phát hiện cứu vớt. 11 ngư dân thoát chết nhưng chiếc tàu mãi nằm lại trong lòng biển khơi. Trở về sau chuyến biển, ông Thọ như người mất hồn, xót xa nhìn căn nhà xiêu vẹo, gác lại ước mơ xây một mái nhà cho vợ con.

Ngồi nhìn ra bến tàu, nghe tiếng còi tàu từ Hoàng Sa về cập cảng hụ lên từng hồi, đôi mắt ông Thọ bỗng đỏ hoe. Ông bảo, chưa bao giờ nghĩ đời mình lại rơi vào hoàn cảnh như thế này. “Tính chung 2 chuyến biển tôi đã mất trắng hơn 3 tỉ đồng. Tôi trắng tay, không còn gì để làm lại nữa. Nhớ biển lắm nhưng làm sao đủ sức gầy dựng lại để ra khơi” - ông nói, đôi mắt chợt tối lại.

Ngồi cạnh chồng, bà Đỗ Thị Kim Loan tủi phận: “Từ một chủ tàu lớn, tôi phải đi gánh đá, lóc cá thuê để kiếm từng đồng lẻ nuôi con. Ổng buồn quá, bỏ nhà đi lang thang mất một thời gian. Giờ ổng bỏ biển rồi, đi làm công nhân xây dựng. Ước mơ của hai vợ chồng cứ như bọt sóng vậy. Thấy đó, rồi tan biến lúc nào không hay…”.

Tán gia bại sản

Cũng bi đát như ông Thọ, ngư dân Tiêu Viết Là (thôn Gành Cả, xã Bình Châu) năm lần bảy lượt gặp phải tai vạ. Từ một đời người đạp sóng, bám biển Hoàng Sa giờ ông Là mang trong mình một “đống” bệnh tật cộng với những khoản nợ không biết bao giờ trả nổi. “Chủ nợ, ngân hàng họ biết mình chẳng còn gì nên cũng chẳng thiết tha đòi. Mà họ có đòi thì tôi cũng chỉ biết gán căn nhà cũ kỹ này thôi. Rồi vợ chồng, con cái dắt díu nhau ra đường chứ biết làm sao. Nghĩ mà đau. Giàu nghèo sấp ngửa bàn tay chú à” - ông Là nói mà hai vành môi mím chặt, như để tiếng khóc uất ức đừng bật ra.

“Năm đầu tôi trả gần hết nợ, năm thứ hai biển không thuận nên chỉ đủ ăn, năm thứ ba tôi hy vọng kiếm được ít tiền dựng nhà, cưới vợ cho con. Nhưng đang đánh bắt cá chợt tàu Trung Quốc xuất hiện, tôi thu lưới, nổ máy lánh xa họ. Nhưng tàu họ là tàu sắt lớn đuổi kịp bắt tàu tôi. Tôi nghĩ thế là hết. Nghĩ vậy nhưng cũng hy vọng họ tha cho xác tàu để còn có thể làm lại. Ai ngờ cả tàu lẫn người đều bị gom lên một hòn đảo. Hơn mười anh em tụi tôi bị giam mấy tháng trời trong căn phòng chật chội và họ bắt chúng tôi điện thoại về nhà nộp tiền chuộc 8.000 USD! Nộp tiền, họ thả chúng tôi về với xác tàu rỗng ruột, toàn bộ tài sản, lưới và ngư cụ đều bị cướp hết” - ông Kháng buồn bã.

Đưa xác tàu về đến bờ, ông nuôi hy vọng làm lại từ đầu. Mấy ngày sau, ông thấy người khác ở trên tàu mình chuẩn bị ra khơi. Hóa ra, để đưa được ông cùng tàu về, vợ ông phải gán chiếc tàu cho chủ nậu. Và thời hạn trả tiền đến, nhà chẳng biết lấy đâu ra khoản tiền khổng lồ trả nợ nên họ lấy tàu.

Tháng 4 vừa rồi, trong một chuyến biển, chiếc tàu khẳm cá đang trên đường nhổ neo về đất liền thì tàu Trung Quốc ập đến. “Tôi cho tàu chạy hết công suất. Sau 2 giờ rượt đuổi, tàu tôi bị một tàu Trung Quốc khác chặn trước mũi. Họ lấy sạch mọi thứ trên tàu rồi cho về. 150 tấm lưới, 2 tấn cá mú, lưỡi câu… mất sạch. Lâu rồi, buồn quá không ra thăm tàu, sáng nay ra xem thử chứ giờ nhớ biển thì cũng chẳng làm gì được” - anh Cảnh nói.

Ông Bùi Hồng Vân, Chủ tịch Hội Nghề cá xã Bình Châu, cho biết: Một khi ngư dân dính bão, dù là bão thiên nhiên hay “bão” từ tàu nước ngoài đều lâm vào cảnh nợ nần, nghèo khó, tán gia bại sản. Ông bảo ở xứ Ba Làng An này ngư dân bị dính “bão” và trắng tay nhiều lắm. Câu nói của ông Vân như ngầm nói lên một điều: Biển Hoàng Sa, Trường Sa là của người Việt Nam. Nhưng ngư dân ra đó đánh bắt lại gặp vô vàn khó khăn. Cái nghèo, cái khó, nợ nần còn ám ảnh họ trên mỗi chuyến ra khơi.