xem thêm
An Giang
Bình Dương
Bình Phước
Bình Thuận
Bình Định
Bạc Liêu
icon 24h qua
Đăng nhập
icon Đăng ký gói bạn đọc VIP

Chuyện "cụ" dã hương

Bài và ảnh: HẢI DƯƠNG

Ai đến Bắc Giang mà không ghé thăm, chiêm ngưỡng cây dã hương cổ thụ ngàn năm tuổi đặc biệt quý hiếm thì xem như chưa tới vùng đất này

Từ Hà Nội, chúng tôi rủ nhau lên xã Tiên Lục, huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang để chiêm ngưỡng cây dã hương nức tiếng. Hơn ngàn năm trôi qua nhưng cây vẫn xanh tươi. Giờ đây, nó không chỉ là một nét đẹp văn hóa mà còn trở thành huyền thoại đối với người dân mảnh đất này.

Di sản quốc gia

Sau quãng đường 60 km theo Quốc lộ 1, chúng tôi dừng chân ở một quán nước ven đường hỏi thăm. Chủ quán, một phụ nữ ngoài 50 tuổi, niềm nở: "Xã Tiên Lục đây rồi. Các cậu đi thêm một đoạn nữa là nhìn thấy "cụ" dã hương".

Người dân địa phương lâu nay vẫn tôn kính gọi dã hương cổ thụ ở quê mình bằng "cụ". Đằng sau sự tận tình chỉ đường của chủ quán, chúng tôi nhận ra niềm tự hào vô bờ bến của bà. Không chỉ chủ quán này, tất cả người dân Tiên Lục mà chúng tôi gặp đều muốn giới thiệu về báu vật của quê hương mình không đâu trên đất nước có được.

Chuyện cụ dã hương - Ảnh 1.

Cây dã hương hiếm có ở xã Tiên Lục, huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang

Sau gần 10 phút đi qua con đường làng, trước mắt chúng tôi xuất hiện một đại cổ thụ lừng lững. Tuy cách đường chính gần 200 m và bị những mái nhà, cây cối khác che nhưng cây dã hương vẫn vượt hẳn lên, đứng hiên ngang giữa đất trời.

Được tận mắt chiêm ngưỡng dã hương đại thụ ngàn năm, chúng tôi cảm thấy không uổng một chuyến vất vả đi xa. Lúc chúng tôi đến là vào giữa trưa nên không gian nơi đây khá vắng lặng. Chiếc cổng ngăn lối vào cây dã hương đóng nhưng không khóa.

Một lát sau, từ phía đầu ngõ làng xuất hiện một người đàn ông tuổi ngoài lục tuần. Ông tiến lại gần chúng tôi hỏi han, trò chuyện. Sau khi giới thiệu, chúng tôi biết đó là ông Hoàng Viết Nên, người trông coi cây dã hương và hệ thống đình chùa gần đó.

Khi biết mục đích của chúng tôi, ông Nên rất hào hứng. "Các cậu muốn biết gì về "cụ" thì cứ hỏi tôi hoặc bất cứ người dân nào ở đây. Vùng này, đến cả lũ trẻ cũng biết rành rẽ những câu chuyện về "cụ" dã hương " - ông tự hào.

Chuyện "cụ" dã hương ở Tiên Lục là 1 trong 2 cây dã hương cổ thụ to nhất, lâu năm nhất Việt Nam thì chúng tôi từng nghe qua. Tuy nhiên, cho đến khi tới vùng đất này và gặp gỡ người dân địa phương, chúng tôi mới biết được nhiều chuyện kỳ bí về loài cây quý hiếm này.

Ông Nên quả quyết ở nước ta hiện nay chỉ còn lại 2 cây dã hương thuộc dòng cổ thụ quý hiếm. Ngoài "cụ" ở Tiên Lục ngàn năm tuổi, cây còn lại ở Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam. Cây dã hương này vốn là cây con đời thứ 60 của "cụ" Tiên Lục. Nó được Bảo tàng Bắc Giang và Đảng bộ, nhân dân tỉnh tặng Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam nhằm làm đa dạng hơn cho khu vườn thực vật thu nhỏ của Tổ quốc ở đây.

Ngày 21-1-1989, Bộ Văn hóa - Thông tin đã chính thức công nhận cây dã hương ngàn năm tuổi ở Tiên Lục là Di sản văn hóa - lịch sử cấp quốc gia. Cây dã hương này nằm trong tổng thể hệ thống đình chùa của xã Tiên Lục.

Mong "cụ" trường thọ

Xung quanh cây dã hương ngàn năm tuổi này có vô vàn câu chuyện mà có lẽ không phải người ở Tiên Lục thì ít ai biết tới. Với người dân nơi đây, cây dã hương không chỉ là một báu vật mà còn như một vị thần linh thiêng.

Người dân Tiên Lục đều thuộc nằm lòng những diễn biến của đất nước liên quan đến "cụ" dã hương, mà theo họ không hề ngẫu nhiên: Năm 1945, cành lớn phía Đông Bắc gãy là lúc Cách mạng Tháng Tám thành công; năm 1954, cành phía Tây gãy là năm chiến thắng Điện Biên Phủ; năm 1975, cành phía Tây gãy gắn với sự kiện giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước...

Chuyện cụ dã hương - Ảnh 2.

Những năm gần đây, "cụ" dã hương ngày càng già nua, cằn cỗi. Theo ông Hoàng Viết Nên, sở dĩ "cụ" còn thọ đến ngày nay phần lớn là do ý thức bảo vệ của người dân trong làng từ thế hệ này sang thế hệ khác.

Theo ông Nên, do cây dã hương nằm trên sườn đồi nên nhiều lần bị xói mòn, bật cả rễ. "Năm 1978, thấy tình hình bất ổn, chính quyền địa phương đã quyết định xây dựng một bức tường phía Tây Nam gốc cây để tránh lở đất và xói mòn. Đến năm 2000, xã Tiên Lục cho xây tường bao xung quanh cây, đồng thời còn làm cả cổng hẳn hoi" - ông kể.

Ông Nên cho biết mùa đông năm 1983, một số trẻ em trong làng do chưa ý thức nên đốt lửa sưởi ấm dưới gốc cây. Không ngờ, ngọn lửa đã làm cháy ngầm trong thân cây suốt 2 ngày 2 đêm. "Sở Văn hóa - Thông tin Hà Bắc khi đó và Đội PCCC của tỉnh phải huy động 2 xe cứu hỏa đến mới dập tắt được ngọn lửa và cứu được "cụ" dã hương" - ông nhớ lại.

Cũng trong thời gian này, do sự vô ý thức của một số dân làng mà cây dã hương bị gãy nhiều cành. Cũng từ những vụ "hành hạ" ấy mà dẫn đến việc ngày nay, cây bị rỗng một hố rất to ở giữa, có thể chứa được 3-4 người ngồi. Người dân Tiên Lục tin rằng 2-3 năm sau đó, việc gia súc, gia cầm đua nhau chết, mùa màng liên tục thất bát, trẻ em chết yểu, nhiều người bệnh tật... là do "cụ quở phạt".

Do sự linh thiêng và huyền bí của cây dã hương mà ngày nay, chẳng còn ai chặt phá, dám động đến "cụ" nữa. "Hằng ngày, tôi đều ở đây tưới nước, bắt sâu bọ cho "cụ". Cứ vào các ngày lễ - Tết, người dân lại đến thắp hương "cụ". Người nào sắp đi xa cũng ra đây cầu nguyện để được may mắn, bình an vô sự" - ông Nên cho biết.

Trải qua hơn ngàn năm, với sự tác động của thiên nhiên và con người, cây dã hương ở Tiên Lục vẫn có một sức sống kỳ diệu. "Cụ" vẫn xanh tươi đứng giữa đất trời, tỏa bóng mát và mang đến điềm lành cho dân làng.

"Giờ dân, trong thâm tâm người Tiên Lục nói riêng và dân Bắc Giang nói chung đều mong "cụ" dã hương mãi mãi xanh tươi, tô điểm vẻ đẹp cổ kính cho quê hương" - ông Nên bày tỏ.

Đặc biệt quý hiếm

Theo sử sách, cây dã hương ở Tiên Lục được vua Lê Hiển Tông (1740-1786) phong danh hiệu "Quốc chúa đô mộc Dã Đại Vương". Đến năm 1938, cây này được Viện Viễn Đông Bác Cổ xếp loại là cổ thụ quý hiếm đặc biệt của Bắc Kỳ.

Hiện nay, chu vi thân cây dã hương ở Tiên Lục chỗ to nhất đo được là 12,5 m, nhỏ nhất 8,5 m. Lớp vỏ bao quanh thân cây còn sống dày khoảng 15 cm, đường kính tán lá bao phủ xấp xỉ 38 m…

CÁC ĐƠN VỊ ĐỒNG HÀNH:

Chuyện cụ dã hương - Ảnh 4. Chuyện cụ dã hương - Ảnh 4. Chuyện cụ dã hương - Ảnh 4. Chuyện cụ dã hương - Ảnh 4.
Lên đầu Top

Bạn cần đăng nhập để thực hiện chức năng này!

Bạn không thể gửi bình luận liên tục. Xin hãy đợi
60 giây nữa.

Thanh toán mua bài thành công

Chọn 1 trong 2 hình thức sau để tặng bạn bè của bạn

  • Tặng bằng link
  • Tặng bạn đọc thành viên
Gia hạn tài khoản bạn đọc VIP

Chọn phương thức thanh toán

Tài khoản bạn đọc VIP sẽ được gia hạn từ  tới

    Chọn phương thức thanh toán

    Chọn một trong số các hình thức sau

    Tôi đồng ý với điều khoản sử dụng và chính sách thanh toán của nld.com.vn

    Thông báo