Ăn dế đầu mùa lũ

Người dân quê thì có nhiều lý do để mà “buồn”. Nhưng quan trọng nhất, theo kinh nghiệm của các lão nông tri điền, không có lũ thì mùa đến, cây lúa không tốt vì không có lượng phù sa màu mỡ; đồng ruộng không sạch sâu bệnh, chuột...

Làng tôi ở ven sông nên năm nào cũng “gánh” dăm ba cơn lũ. Tuổi thơ tôi lớn lên đầy ắp kỷ niệm về những mùa lũ quê nghèo. Thế nhưng, có lẽ, thú vị nhất vẫn là cảnh đi bắt dế trong cơn lũ đầu mùa. Nhắc đến chuyện bắt dế, chợt nghe ruột gan cồn cào, nghe sực lên cái món khoái khẩu: món dế xào thơm. Dân Quảng Nam thường gọi loài dế này là dế cơm. Loại dế này, con to nhất bằng ngón tay cái người lớn. Mình dế màu nâu bóng, chúng có 2 cánh cứng bên ngoài và 2 cánh lụa mỏng bên trong. Lúc còn non, cánh dế ngắn củn, rất mềm. Đến khi trưởng thành, cánh dế mới cứng. Nước lũ đổ về, lũ dế phải rời bỏ hang bu bám trên cây tránh lũ.

Những người lớn trong gia đình, sau khi đã dọn dẹp đồ đạc lên gác, đưa người già và trẻ nhỏ đến nơi trú ẩn an toàn thì dùng thuyền đi bắt dế. Khi ấy, do mưa lớn ở hạ nguồn nên nước sông dâng lên, lũ trên thượng nguồn chưa kịp đổ về nên cũng chỉ lắp xắp đồng bãi. Lũ dế say nước lũ và chịu mưa lạnh bu bám đầy trên ngọn cỏ, thân cây dâu, tha hồ dùng tay bắt. Kinh nghiệm của người đi bắt dế là dùng cái thùng gánh nước hay chiếc xô, đổ nước gần nửa thùng để dế khỏi búng nhảy ra. Đi vài giờ đã bắt được cả một xô dế đầy.

Dế bắt về nhiều, ăn không hết thì chế biến các món để dành ăn hai, ba ngày. Cách thông dụng mà ngon nhất vẫn là dế xào. Dế bắt về lặt cánh, làm sạch ruột, rửa sạch để cho ráo nước. Cho dầu ăn vào chảo, phi hành cho thơm rồi cho dế vào trở đều. Thêm gia vị, ớt, tiêu, mắm, muối vào rim cho đến khi dế chín thì múc ra dĩa. Món này ăn nóng với húng quế, rau mùi, thêm ớt xanh và... nhắm rượu gạo thì ngon tuyệt. Những người sành ăn thì lại thích món dế chiên giòn. Cũng có khi, người quê làm món bánh xèo nhân dế, nấu cháo dế để ăn trong khi lũ chưa rút, mưa vẫn dầm dề.

Ngày lũ bơi thuyền đi bắt dế... Với tôi, thế mà đã xa hơn 20 năm. Mới vừa rồi, hai cơn lũ liên tiếp xảy ra ở quê. Đó là lũ đầu mùa. Mấy đứa cháu gọi điện thông báo tình hình mưa lũ, tịnh không thấy nhắc gì đến chuyện qua bên kia sông bắt dế. Mà tôi cũng quên mất...

Quê hương có khi bắt đầu với nỗi nhớ và... thèm một món dế xào, có gì là quá quắt với tuổi thơ kỷ niệm?