Phấn nụ Huế, nay đâu?

Đặc biệt mỹ phẩm của Pháp nổi tiếng khắp thế giới, nhưng bà chỉ dùng duy nhất một loại phấn nụ đã dùng trên 50 năm nay.

Căn nhà 22 Tô Hiến Thành (Huế) trở nên vắng vẻ kể từ ngày cả gia đình bà Trần Thị Tùng (người duy nhất ở Huế sản xuất phấn nụ gia truyền) định cư ở Mỹ. Khi còn ở Huế, nhà bà Tùng ngày nào cũng nườm nượp khách ra vào, chủ yếu là quý bà, quý cô đến đây mua phấn và làm đẹp. Sở dĩ gọi là phấn nụ, vì viên phấn có hình thù giống như một nụ hoa.

Với nước mưa Huế...

Phấn nụ Huế phong phú, nhiều màu sắc

Khi còn ở Huế, tôi cũng là một khách hàng của bà Trần Thị Tùng, được nghe bà kể về lai lịch của phấn nụ. Người thị nữ duy nhất biết được phương thức pha chế phấn nụ và chuyên sản xuất phấn trong cung đình chính là bà ngoại của bà. Sau năm 1945, bà ngoại xuất cung, vì không muốn nghề này bị mất đi, bà đã truyền lại cho người con gái của mình là Trần Thị Thiểu. Trong số 9 người con, bà Thiểu chỉ truyền lại cho 2 người con gái là bà Trần Thị Tùng (con cả) và Trần Thị Phương (con thứ 8). Hiện tại, bà Tùng kinh doanh phấn nụ ở Mỹ, bà Phương kinh doanh ở TPHCM. Nhưng cả hai người đều về Huế sản xuất. Vì chỉ có nước mưa Huế mới làm được phấn nụ. Nước phải hứng nước trời và chỉ lấy nước sau trận mưa thứ hai trở đi. Sau đó nước phải được lọc sạch, cho vào bể lớn, đậy kín dùng để sản xuất phấn quanh năm. Nguyên liệu chính là nhũ thạch cao loại hảo hạng của Trung Quốc, trắng mịn và không có tạp chất, cùng với 10 vị thuốc bắc bảo đảm vệ sinh (cũng hết sức bí mật). Công thức pha chế phấn chỉ được tiến hành trong phòng kín, chỉ có bà Phương và bà Tùng thực hiện. Để hoàn thành sản phẩm, nguyên liệu phải trải qua quy trình phơi sương, phơi gió hết sức nghiêm ngặt.

Vẫn sản xuất để giữ nghề

Hiện tại phấn nụ Huế đã có mặt tại thị trường Mỹ và được quý bà, quý cô người Mỹ ưa thích, giá 15-20 USD/thỏi; tại Huế, giá 15.000-20.000 đồng. Phấn nụ Huế cũng pha chế dược nhiều màu sắc: trắng, hồng, màu da, màu đỏ cánh sen (trong mỗi màu lại có độ đậm nhạt khác nhau) thích hợp cho từng loại da.

Đây là loại mỹ phẩm đặc biệt, rất rẻ tiền lại đẹp da, không làm cho da bị hư hỏng, nhưng do không chú ý khâu tiếp thị, quảng cáo, nên hiện rất ít phụ nữ Huế dùng phấn này. Chị Siêu Việt Thu, cháu dâu của bà Tùng, người hiện đang cùng chồng giữ gìn nghề gia truyền này, cho biết khách mua hàng đa số là những người đã trên 50 tuổi và chỉ quen dùng loại phấn này, còn những người trẻ tuổi rất ít thấy. Anh Ngô Phương Trình, 33 tuổi, cháu gọi bà Tùng và bà Phương bằng dì ruột, hiện ở 22 Tô Hiến Thành, người duy nhất thuộc thế hệ thứ ba trong dòng họ được truyền nghề này, cho biết: Anh vẫn tiếp tục sản xuất để gìn giữ nghề truyền thống này, vì dù không có nhiều khách, nhưng một bộ phận người Huế vẫn gắn bó với mỹ phẩm phấn nụ gia truyền.