Người giữ rêu

Đến Huế bất cứ lần nào, tôi cũng thường dành thời gian viếng thăm các lăng tẩm, đền đài. Khiêm Lăng là nơi tôi hay ở lại lâu hơn cả. Sau cơn mưa chiều nay, Khiêm Lăng dường như mênh mông sâu thẳm hơn. Có vẻ như nhiệt độ bên trong Khiêm Cung lúc nào cũng thấp hơn so với phố xá ngoài kia và mỗi khi vào Khiêm Cung thì nghe lòng buồn tênh và chợt bâng quơ yêu mến điều gì đó lãng đãng u hoài. Hễ vào đây là dường như mọi mệt mỏi, mọi tất bật xuôi ngược lo âu bỗng dưng tiêu tán.

Ảnh: AQ

Lòng vòng trên những lối đi trong lăng, tôi phát hiện một nơi hình như rất ít người lui tới. Đó là Chí Khiêm đường với những gian nhà ngói thấp nhỏ xiêu đổ được nối liền những bệ thờ xây bằng đá, mỗi bàn thờ được gắn những bài vị bên cạnh những bát nhang lạnh ngắt. Nơi thờ phụng những bà phi, những cung tần mỹ nữ là đây ư? Hỡi những vị thần nhan sắc đầy bất hạnh, sinh thời - người có được hạnh phúc không nơi cấm cung thăm thẳm? Còn giờ đây, nhà hoang tàn, khói hương lạnh ngắt... Chia đều bó hương, tôi thắp lên mười mấy bệ thờ, ngắm nhìn rêu phong và tường, mái ẩm mục, bỗng phát hiện một điều hết sức huyễn hoặc, dường như rêu Chí Khiêm đường trên mái ngói xiêu lệch kia, ở những vách tường loang lổ kia, tất cả tốt tươi hơn bất cứ chỗ nào trong Khiêm Lăng. Và hình như cái màu xanh ấy cũng biết u buồn, biết gieo vào con người một cảm xúc xanh um nỗi mang mang hoài cổ.

Chợt nhớ, bạn tôi sang viếng xứ sở Phù Tang và mang về một câu chuyện lạ đời: “Người giữ rêu”. Ở một đất nước mà nền văn minh công nghiệp tưởng như đuổi kịp các vị thần trên những vì sao lại có cái công việc làm kỳ cục: Giữ  rêu xanh. Người giữ rêu ăn lương nhà nước hẳn hoi cơ đấy. Hằng ngày, anh ta chỉ có mỗi một việc là sửa rêu trên những con khe dòng suối. Ai mà giẫm bừa lên hoặc phá hư hỏng sẽ bị phạt tiền.

Rêu ấy, vừa là biểu tượng của sự lãng quên và cũng là thành quách bao bọc giữ gìn quá khứ. Giữ rêu là chống lại sự lãng quên và biết nuôi dưỡng chăm sóc quá khứ, lịch sử chăng? Vượt lên tất cả vẫn là giá trị văn hóa dạy cho những thế hệ sau biết giữ gìn quá khứ. Đây không hoàn toàn là việc làm mang màu sắc kiểu sức mà là hiện thực thường trú trong từng bữa ăn, giấc ngủ của mỗi gia đình xứ Phù Tang. Nó cùng với đỉnh cao Phú Sĩ dựng nên những biểu tượng tâm linh trong trái tim mọi công dân đất nước này.

Còn ở đây, tại chốn này, chốn kia, bao nhiêu đền đài, lăng tẩm, phố cổ... Người gác cửa mọi nơi đều không thiếu, nếu có thiếu chăng là thiếu “người giữ rêu”. Mà xem ra công việc đó ở ta là lãng mạn quá chừng. Rời Khiêm Lăng rồi mà sao rêu xanh như cứ còn loáng thoáng theo mỗi bước bàn chân!