Dự án lừa

Năm 2008, Công ty CP Tư vấn - Đầu tư Long Giang Thịnh triển khai dự án đầu tư Nhà máy Long Giang chuyên chế biến tinh bột dong riềng tại huyện Quảng Ninh - Quảng Bình. Thấy nhà máy có thể tiêu thụ nông sản cho nông dân, UBND tỉnh Quảng Bình đã đồng ý cấp phép và hỗ trợ vốn vay ưu đãi.

Trồng rồi nhổ bỏ

Theo ông Lê Văn Diên, Trưởng Phòng Tài nguyên - Môi trường huyện Quảng Ninh, đến năm 2012, Nhà máy Long Giang chỉ triển khai được gần 20 ha dong riềng tại 2 huyện Quảng Ninh và Lệ Thủy - Quảng Bình. Hiện nay, cơ quan chức năng cũng chưa rõ vùng nguyên liệu dong riềng cho nhà máy là bao nhiêu.

Dù mục tiêu dự án là phát triển, thu mua, chế biến củ dong riềng cho nông dân nhưng lãnh đạo của nhà máy lại rất thờ ơ về vùng nguyên liệu. Ông Lê Văn Khoa, Giám đốc Nhà máy Long Giang, lập lờ: “Nói về vùng nguyên liệu cho nhà máy thì cũng khó lắm, hiện đã xây dựng quy hoạch chừng 1.000 - 2.000 ha gì đó. Lúc đầu, chúng tôi tưởng đất nào cũng trồng được dong riềng nên đưa vào diện tích quy hoạch cho vùng nguyên liệu”.

Theo ông Khoa, trước đây, nhà máy đã đưa giống dong riềng cho nông dân trồng ở huyện Quảng Ninh và Lệ Thủy, kết quả cũng khả quan, được bà con hồ hởi đón nhận. Tuy nhiên, ông Nguyễn Văn Quyết, ngụ xã Vạn Ninh, huyện Quảng Ninh, cho biết: “Nhà máy đưa giống về cho bà con trồng, có hợp đồng thu mua hẳn hoi. Nhà tôi trồng thử trong vườn, khi thu hoạch, nhà máy mua giá 500 đồng/kg. Thấy thu nhập khá, gia đình tôi trồng thêm hơn 1 sào dong riềng. Vậy mà năm  nay, nhà máy lại không thu mua nữa, chúng tôi phải nhổ bỏ dong riềng để trồng cây khác”.

Cũng như ông Quyết, chị Nguyễn Thị Luyến, ngụ xã Vạn Ninh, thấy trồng dong riềng bán cho nhà máy có tiền nên đã phá hết các loại cây khác, chỉ trồng cây này. “Chờ mãi, không thấy nhà máy thu mua nên tôi phải nhổ bỏ phân nửa. Số diện tích còn lại, tôi cũng đang tính phá bỏ để trồng cây khác. Nhà máy bội ước, không thu mua thì nông dân trồng làm gì cho tốn công, tốn của?” - chị Luyến bức xúc.

Nhà máy Long Giang chuyển sang thu mua sắn để chế biến tinh bột

Đem con bỏ chợ

Ông Nguyễn Văn Thế, Chủ tịch UBND xã Vạn Ninh, ngao ngán: “Năm 2011, Nhà máy Long Giang làm hợp đồng thu mua củ dong riềng với người dân trong xã. Thấy có thể tận dụng lợi thế đất đai và tạo điều kiện để người dân tăng thu nhập, chính quyền địa phương đã vận động bà con trồng thêm hơn 6 ha nguyên liệu. Đùng một cái, nhà máy không thu mua nên năm nay, chúng tôi không dám vận động họ trồng dong riềng nữa. Nhà máy làm ăn kiểu “đem con bỏ chợ” như vậy, người dân oán trách, chúng tôi lãnh đủ. Bây giờ, nhà máy lại quay sang thu mua sắn thì chẳng khác gì đã lừa người dân và cả chúng tôi”.

Tại Nhà máy Long Giang, hàng trăm tấn sắn nguyên liệu được thu mua về chất đầy sân. Thoạt tiên, ông Lê Văn Khoa cho rằng do thiếu nguyên liệu dong riềng nên nhà máy phải chuyển sang chế biến tinh bột sắn. Tuy nhiên sau đó, ông Khoa “đính chính” rằng nhà máy “kết hợp sản xuất chứ không phải chuyển sang chế biến tinh bột sắn” và việc này “chẳng ảnh hưởng gì đến ai cả!”.

Theo ông Khoa, nhà máy cần khoảng 150 tấn nguyên liệu sắn mỗi ngày. Do khâu xử lý chất thải chưa tốt nên mùi hôi thối bốc lên nồng nặc cả vùng. Chỉ sau vài tháng đi vào sản xuất, người dân trong khu vực đã kiến nghị cơ quan chức năng xử lý việc Nhà máy Long Giang gây ô nhiễm môi trường.