Luật hóa... lương tâm chức nghiệp

Hành vi “nhân bản” kết quả xét nghiệm để sử dụng cho nhiều bệnh nhân là không thể chấp nhận được. Từ đó, bác sĩ sẽ chẩn đoán bệnh không đúng, chỉ định thuốc điều trị sai..., dẫn đến hậu quả lớn vô cùng.

Còn nhớ, nhiều lần ở diễn đàn Quốc hội, người đứng đầu ngành y tế tỏ ra lúng túng khi trả lời chất vấn về giải pháp nâng cao y đức. Ở đây, ta chưa bàn về năng lực người đứng đầu mà chỉ xét ở khía cạnh đã trao cho họ công cụ hiệu quả chưa? Thật tình mà nói, chúng ta vẫn kêu gọi lương tâm chức nghiệp chung chung mà chưa có công cụ đủ mạnh để điều chỉnh lương tâm chức nghiệp.

Một khi các tiêu chuẩn đạo đức không được phản ánh một cách cụ thể trong khuôn khổ pháp lý thì thật khó xác định đâu là tiêu chuẩn, đâu là nguyên tắc bắt buộc để điều chỉnh hành vi của tất cả cán bộ, công chức và viên chức . Hơn nữa, sự mơ hồ trong việc xác định đạo đức của cán bộ, công chức và viên chức lại được kết hợp với chuyện không minh bạch các quy trình giải quyết công vụ sẽ là môi trường thuận lợi cho công chức vận dụng quyền năng một cách tùy tiện mà rất khó bị phát hiện. Cứ thế, cùng một sự việc, công chức hoặc viên chức có thể xử lý theo hướng bất lợi hay có lợi cho người dân tùy theo mối quan hệ và cả những khoản thù lao, quà cáp...

Nhược điểm khi soạn thảo Luật Cán bộ công chức và Luật Viên chức là rất ít đề cập nội dung hoạt động công vụ. Hoạt động công vụ là hoạt động thực hiện chức năng, nhiệm vụ của công chức trong các công sở nhằm giải quyết quan hệ giữa những cơ quan nhà nước với nhân dân. Đối tượng phục vụ của công vụ là mọi tổ chức, công dân và người nước ngoài. Hoạt động công vụ phải thực hiện theo nguyên tắc thống nhất, công khai, tuân thủ pháp luật, đúng thẩm quyền và chịu trách nhiệm cá nhân.

Chính sự thiếu vắng những quy định có tính pháp lý cao về hoạt động công vụ lâu nay đã dẫn đến những hệ lụy, bất cập không thể tránh khỏi. Đó là mảnh đất màu mỡ cho những hành xử công vụ tùy hứng, cẩu thả, tiêu cực.

Thiết nghĩ, những nguyên tắc đạo đức trong nền công vụ là cơ sở cần được nghiên cứu để sớm luật hóa. Hiện nay, chuẩn mực đạo đức cao trong nền công vụ đã trở thành vấn đề thiết yếu đối với chính phủ các nước.

Mục tiêu của dự án Luật Viên chức là cải cách khu vực dịch vụ công theo hướng hiện đại, năng động; nâng cao chất lượng phục vụ nhân dân; tiếp tục đổi mới cơ chế quản lý để xây dựng và phát triển đội ngũ viên chức có phẩm chất, trình độ, năng lực; khắc phục những tồn tại và hạn chế trong quản lý viên chức hiện nay để phù hợp với cơ chế thị trường cạnh tranh, với xu hướng tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các đơn vị sự nghiệp công lập.

Vì vậy, việc hành nghề của viên chức cũng như đạo đức, lương tâm chức nghiệp cần phải được luật hóa. Nếu không, sự xuống cấp trong môi trường giáo dục, y tế và nhiều mảng khác sẽ thêm trầm trọng.