Trách nhiệm tư lệnh

Chắc chắn, người được chất vấn không bị chế tài dù trả lời không suôn sẻ các câu hỏi, bởi chất vấn không phải là cơ sở để xem xét việc xử lý kỷ luật. Nhưng nếu cứ ấp úng, do dự, vòng vo, nói chung là không làm thỏa mãn câu hỏi thì người được chất vấn sẽ bị giảm sút uy tín đối với công chúng. Một khi diện mạo xã hội bị xuống cấp thì khó làm việc lâu dài.          

Vậy là, theo sự thôi thúc đó, người được chất vấn công khai ở nghị trường phải chuẩn bị thật chu đáo cho việc đăng đàn của mình. Song, tất cả những suy nghĩ theo logic đó dường như đang bị thách thức bởi những gì đang diễn ra ở các cuộc chất vấn và trả lời chất vấn tại kỳ họp thứ tư, Quốc hội khóa XIII. Ở một bên, phía người chất vấn, vẫn là xu hướng truyền thống dựa vào diễn biến đời sống, từ đó đặt ra hàng loạt vấn đề dân sinh nổi cộm, thiết thân và mang tính thời sự mà cả xã hội đang quan tâm rất nhiều: nợ xấu, độ an toàn của thủy điện, điều hành giá xăng dầu, quản lý thị trường vàng, xử lý gánh nặng bất động sản tồn kho, kiểm soát giá thuốc, viện phí bất hợp lý…       

Nhưng ở bên kia - phía người được chất vấn, không khó để công luận nhận thấy xu hướng khan hiếm dần những câu trả lời dứt khoát, quyết đoán và thuyết phục, thể hiện vai trò quán xuyến và tinh thần trách nhiệm cao của tư lệnh ngành. Thay vào đó là những lời trần tình mang tính biện bạch, quy lỗi cho người này, người kia hoặc cho cơ chế, thể chế; rất dễ bắt gặp những lời hứa, cam kết chung chung, không được bảo đảm bằng trách nhiệm chính trị, pháp lý cụ thể. Không ít trường hợp hỏi một đường, trả lời một nẻo, thậm chí có bộ trưởng nói tỉnh rụi: “Để quên phần trả lời ở nhà” - một trường hợp hy hữu, chưa có tiền lệ! 

Có một quy luật sống tự nhiên, theo đó, khi không phải dè chừng về một mối đe dọa đối với các lợi ích thiết thân của mình thì con người, theo một thiên hướng phản xạ ít nhiều mang tính bản năng, sẽ trở nên thoải mái, dễ dãi trong giao tiếp, ứng xử. Bởi vậy, cử tri - người dân rất mong sớm có một khung pháp lý thật chặt chẽ và khả thi cho việc bỏ phiếu tín nhiệm đối với các vị trí then chốt trong bộ máy. Có như vậy, chất vấn và trả lời chất vấn tại diễn đàn của cơ quan đại diện dân cử mới không sa vào khuôn sáo, trở thành một thủ tục chiếu lệ, một kênh cung cấp các thông tin thông thường mà người ta có thể thu thập dễ dàng bằng nhiều cách khác.