Lợi nhuận bất thường, rủi ro tiềm ẩn

Nhờ nguồn thu lợi nhuận bất thường từ việc bán tài sản hay đánh giá lại giá trị mặt bằng  nên nhiều doanh nghiệp (DN) niêm yết trên sàn chứng khoán có thêm nguồn thu cao đột biến. Thấy lợi nhuận tăng lên bất ngờ, nhiều nhà đầu tư “lướt sóng” cạnh tranh mua nên đã đẩy giá những cổ phiếu này lên cao.

Sàn chứng khoán Ngân hàng đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV). Ảnh: H.Thúy

Bỗng dưng tăng vọt

Ông Đỗ Văn Minh, Tổng Giám đốc Công ty Gemadep (GMD), cho rằng nếu cuối năm nay chỉ số VN-Index ở mức 580 điểm,  nguồn thu từ kinh doanh truyền thống, cộng với lãi đầu tư tài chính (bao gồm cả hoàn nhập dự phòng), lợi nhuận sau thuế của đơn vị sẽ đạt khoảng 370 tỉ đồng. Ngoài ra, nếu được phép cộng thêm khoản lãi bất thường từ việc định giá lại tài sản là mặt bằng góp vốn ở Cảng Cái Mép khoảng 400 tỉ đồng nữa thì GMD sẽ có 770 tỉ đồng lợi nhuận. Trước đây, GMD đã góp 49,3% vốn (tương đương 39,5 triệu USD - bằng quyền sử dụng 72 ha đất) vào Công ty Liên doanh Cảng Cái Mép. Do giá đất tăng cao nên hiện nay mặt bằng này được các bên định giá lại. Nếu được các cơ quan chức năng chấp thuận, GMD sẽ có thêm nguồn thu khá lớn nói trên. Thông tin này tuy đã được công bố tại đại hội cổ đông vào giữa tháng 5, một thời gian dài sau đó giá GMD vẫn đèo đẹt trên thị trường. Nhưng từ đầu tháng 8 đến nay, giá GMD bỗng tăng rất mạnh. Vào ngày 20-7, giá GMD chỉ có 43.700 đồng, đến 22-9 đã lên tới 112.000 đồng và nay là 102.000 đồng.

Ngoài ra, còn có thêm nhiều đơn vị khác như: Công ty Chế biến thực phẩm Kinh Đô (KDC), Tổng Công ty Phát triển đô thị Kinh Bắc (KBC) nhờ định giá lại mặt bằng nên có thêm nguồn thu nhập lớn. Mới đây, KDC đã tiến hành đánh giá lại giá trị khu đất số 6/134 Quốc lộ 13, P. Hiệp Bình Phước, Thủ Đức - TPHCM, để góp vốn thành lập công ty bất động sản. Lợi nhuận từ việc định giá lại mặt bằng này dự kiến mang về trên 200 tỉ đồng. Năm nay, KDC đặt mục tiêu thu lãi từ hoạt động kinh doanh là 256 tỉ đồng, nhưng nếu tính luôn khoản lợi nhuận bất thường này thì lãi có thể lên tới... 456 tỉ đồng.

Định giá cổ phiếu cho đúng

Lợi nhuận bất thường cũng xảy ra với nhiều trường hợp khác như: Công ty Thủy sản 4 (TS4) có nguồn thu từ việc bán căn hộ chung cư ở quận 4 - TPHCM; các công ty trong ngành sản xuất hàng cao su, nhựa, thép có lợi nhuận đột biến nhờ dự trữ nguyên liệu giá rẻ vào thời điểm đáy của cuộc khủng hoảng vừa qua và hàng loạt đơn vị khác có nguồn thu từ hoàn nhập dự phòng đầu tư tài chính... Tất cả những khoản lợi nhuận này DN chỉ có được một lần trong năm nay, còn sau đó sẽ phải quay lại với nguồn thu chính thống theo khả năng kinh doanh bình thường.

Trong các báo cáo tài chính thường tính luôn cả nguồn lợi nhuận bất thường nên nhiều DN sẽ có chỉ số EPS (thu nhập) trên cổ phiếu rất cao nên nhà đầu tư thiếu kinh nghiệm tưởng DN làm ăn hiệu quả cao. Nhưng năm tới, do không còn khoản thu này nữa nên lợi nhuận sẽ giảm và EPS sẽ xuống thấp. Chẳng hạn, đối với GMD, nếu tính cả khoản lợi nhuận bất thường nói trên thì năm nay EPS sẽ đạt 16.200 đồng, nhưng trong các năm tới, khi nguồn thu này không còn, EPS sẽ giảm xuống. Vì vậy, đối với những nhà đầu tư lâu dài khi mua những cổ phiếu có nguồn thu lợi nhuận bất thường  chiếm tỉ trọng cao trong cơ cấu lãi ròng của DN, cần phải biết tách bạch để định giá cổ phiếu cho đúng giá trị, nếu không sẽ bị hớ.