Qui định cấm bán rượu, bia từ 15 độ cồn trở lên trên internet đã tạo nên những luống ý kiến trái chiều: nên cấm hay nên quản?

Băn khoăn về tính khả thi

Ở các phiên thảo luận tại tổ cũng như tại hội trường trong kỳ họp thứ 6 Quốc hội khóa IX vào tháng 11-2018, một số đại biểu Quốc hội (ĐBQH) đã bày tỏ ý kiến về tính khả thi thấp của nội dung cấm bán rượu, bia trên internet trong dự thảo. Bên cạnh đó, cũng có nhiều ý kiến cho rằng, quy định này đang đi ngược xu hướng quốc tế, không phù hợp với thời đại của công nghệ kỹ thuật số và thương mại điện tử.

Quy định cấm bán rượu qua internet đã có từ Nghị định 94/2012/ND-CP ngày 12/11/2012 về sản xuất và kinh doanh rượu, Nghị định 105/2017/ND-CP ngày 14-9-2017 cũng có qui định cấm bán rượu có nồng độ cồn từ 15 độ trở lên trên Internet. Tuy nhiên, trên thực tế bất kỳ người tiêu dùng nào cũng có thể mua các sản phẩm rượu, bia trên mạng. Chỉ có điều, các công ty sản xuất hoặc các nhà phân phối rượu chính thức không ai có thể khẳng định rằng những sản phẩm đang bán trên internet là sản phẩm của họ. Tại hội thảo lấy ý kiến về Dự thảo Luật phòng chống tác hại rượu, bia tổ chức ngày 9-4-2019 tại Hà Nội, đại diện công ty Pernod Ricard khẳng định rằng những sản phẩm rượu đang bán trên internet đều là rượu giả hoặc rượu nhập lậu, xách tay. Công ty không có bất kỳ một kênh phân phối nào trên internet tại Việt Nam. Thực tế này cho thấy qui định này đang tạo điều kiện cho các đối tượng kinh doanh và các sản phẩm bất hợp pháp có môi trường phát triển, hạn chế các đơn vị kinh doanh hợp pháp và có ý thức tuân thủ pháp luật.

Đại biểu Phan Thái Bình (Quảng Nam) cho rằng qui định cấm bán rượu, bia trên internet không phù hợp với chủ trương của nhà nước về tạo hành lang pháp lý thuận lợi và tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển cách mạng công nghiệp 4.0 nhằm cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Theo đánh giá của ông Bình, quy định này tạo ra rào cản thương mại và phân biệt đối xử, không phù hợp với Khoản 4, điều 5 của Luật Đầu tư quy định về việc nhà nước cần tạo sự sự bình đẳng giữa các nhà đầu tư, có chính sách khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi để nhà đầu tư thực hiện hoạt động kinh doanh, phát triển bền vững các ngành nghề kinh tế.

Ông Bình cũng khẳng định, việc bán hàng trên internet còn là một công cụ giúp Nhà nước tiết kiệm chi phí và nguồn lực trong việc kiểm soát hoạt động bán hàng của doanh nghiệp và sẽ góp phần chống thất thu thuế. Thông qua hệ thống giao dịch điện tử, cơ quan thuế hoàn toàn kiểm soát việc thu thuế một cách triệt để.

"Bán hàng trên mạng Internet là kênh minh bạch, rõ ràng với các giao dịch diễn ra công khai và được lưu trữ chứng từ điện tử đầy đủ tạo điều kiện thuận lợi cho việc quản lý nhà nước… Do vậy tôi đề nghị bỏ quy định không được bán bia trên mạng Internet quy định tại Khoản 3 điều 20 của Dự thảo Luật" – Phó trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Nam bày tỏ.

Đại biểu Nguyễn Thị Phúc (Hưng Yên) cho rằng quy định không được bán rượu, bia trên internet tại khoản 3, điều 20 của dự luật cần được tổng kết thực tiễn, nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế và đánh giá một các toàn diện. Theo bà Phúc, trong điều kiện của cuộc cách mạng công nghệ 4.0, các doanh nghiệp đều thiết lập trang thông tin điện tử để giới thiệu về doanh nghiệp mình và sản phẩm của doanh nghiệp. Đây là kênh thông tin để người tiêu dùng tìm hiểu kỹ, sâu về giá cả, chất lượng sản phẩm, từ đó có đầy đủ thông tin để lựa chọn sản phẩm. Mặt khác, đây cũng là kênh quan trọng tạo ra sân chơi lành mạnh giữa các doanh nghiệp để người tiêu dùng, nhà quản lý kiểm soát chất lượng, nguồn gốc của sản phẩm. Bà Phúc đặt câu hỏi, quy định cấm bán rượu, bia trên internet có cản trở sự phát triển của các doanh nghiệp và tạo sự bất bình đẳng giữa các doanh nghiệp, giữa doanh nghiệp trong nước và nước ngoài không? Có làm mất quyền của người tiêu dùng được tìm hiểu, được biết thông tin về sản phẩm mình lựa chọn không?

Quản chặt chứ không nên cấm

Theo Báo cáo thẩm tra dự án luật của Uỷ ban các vấn đề xã hội của Quốc hội, một số ý kiến trong cơ quan thẩm tra cũng không tán thành quy định cấm bán rượu bia trên internet nhưng nhấn mạnh cần phải có quy định các điều kiện chặt chẽ kèm theo đối với hoạt động này. Ủy ban về các vấn đề xã hội đã đề nghị Chính phủ đánh giá thực tiễn, tham khảo kinh nghiệm quốc tế cả về quy định của pháp luật và thực thi, đánh giá tác động toàn diện để đề xuất quy định cụ thể phù hợp với thực tiễn Việt Nam.

Chia sẻ bên lề buổi lễ công bố Sách trắng của Hiệp hội các doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam, ông Paul Auriol, đồng chủ tịch Tiểu ban rượu vang và rượu mạnh thuộc Eurocham, cho biết phần lớn các nước trong khối liên minh châu Âu không cấm bán rượu, bia trên internet nhưng có những qui định chặt chẽ nhằm quản lý hoạt động này. Ví dụ, chỉ những doanh nghiệp có giấy phép kinh doanh rượu mới được bán rượu trên internet. Các trang thông tin điện tử bán rượu đều phải có các công cụ để xác định tuổi của người mua để đảm bảo không bán rượu cho người dưới 18 tuổi. Bên cạnh đó, người nhận hàng cũng phải chứng minh đủ tuổi uống rượu. Tại Anh, trang thương mại điện tử Amazon còn yêu cầu các nhân viên giao hàng phải dành ít nhất 25 giây để kiểm tra thẻ căn cước và giấy tờ của người nhận hàng để chứng minh là họ đủ tuổi được uống rượu. Việt Nam cũng có thể học hỏi kinh nghiệm của châu Âu trong vấn đề này.