Hàng ùn ứ ở cảng còn do thông quan điện tử

Nhiều doanh nghiệp (DN) các lĩnh vực, nhất là các mặt hàng nông sản, thủy sản, vừa có kiến nghị gửi các cơ quan chức năng để sớm có biện pháp giải quyết tình trạng ùn ứ container hàng tại các cảng biển. Theo các DN, việc ùn ứ hàng hóa ở cảng có nhiều nguyên nhân, trong đó một phần do việc áp dụng hệ thống thông quan điện tử VNACCS/VCIS.

Để giải quyết vấn đề này, mới đây, Bộ Tài chính đã có Công văn số 9504/BTC-TCHQ gửi Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) giải quyết kiến nghị của cộng đồng DN. Theo công văn này, Bộ Tài chính cũng đã chỉ đạo cơ quan hải quan triển khai thực hiện thủ tục hải quan điện tử tập trung trên hệ thống VNACCS/VCIS do Chính phủ Nhật Bản viện trợ. Đây là hệ thống hải quan điện tử tiên tiến, được áp dụng tại hải quan Nhật Bản từ lâu, bảo đảm tính tự động hóa và thời gian thông quan nhanh chóng. Đây là hệ thống thông quan tự động đang áp dụng tại Nhật Bản (chủ yếu là các DN tuân thủ tốt), khi triển khai tại Việt Nam, trên nền tảng pháp lý của Việt Nam, không tránh khỏi những khó khăn, vướng mắc. Do đó, ngành hải quan đang gặp nhiều khó khăn trong việc xử lý các bất cập của hệ thống.

Hệ thống nguyên bản của Nhật Bản có trên 600 chức năng để quản lý hoạt động của hải quan và các đơn vị có liên quan nhưng khi chuyển giao cho Việt Nam thì chỉ chuyển giao hơn 120 chức năng (trên 100 chức năng dành cho cả hải quan, DN trên hệ thống VNACCS và trên 20 chức năng dành riêng cho hải quan trên hệ thống VCIS). Trong các chức năng được phép sử dụng, quá trình vận hành thực tế đã phát sinh một số bất cập không phù hợp quy định của pháp luật Việt Nam, với những chức năng còn thiếu, hải quan Việt Nam phải xây dựng các chương trình vệ tinh bổ trợ. Chẳng hạn, vẫn phải giữ Ecus 5 cho những chức năng còn thiếu. Điều này làm giảm hiệu quả của hệ thống thông quan điện tử hiện tại. Việc ký kết giữa 2 bên về hệ thống VNACCS/VCIS cho thấy các nội dung do phía Nhật Bản thiết kế, phía Việt Nam không được phép hiệu chỉnh làm cho ngành hải quan gặp nhiều khó khăn trong việc xử lý các bất cập của hệ thống này.

Theo kế hoạch, ngành hải quan sẽ có 2 phương án xử lý vấn đề này nhằm nhanh chóng giải quyết những vướng mắc trong thời gian qua. Đó là tiếp tục đàm phán, ký kết với hải quan Nhật Bản về việc phát triển hệ thống VNACCS/VCIS để hiệu chỉnh lỗi và đưa thêm những chức năng cần thiết vào hệ thống; bảo đảm có một hệ thống hoàn chỉnh, toàn diện thay thế dần các hệ thống vệ tinh hiện tại để thực hiện thủ tục hải quan hoặc là đầu tư, phát triển các hệ thống vệ tinh của hệ thống VNACCS/VCIS đủ mạnh để bù đắp các chức năng còn thiếu và điều chỉnh những bất cập của hệ thống VNACCS/VCIS khi cần thiết.

Các DN xuất khẩu thủy sản cũng đã đưa ra nhiều vướng mắc bất cập về việc xác định giá hải quan đối với mặt hàng thủy sản. Vấn đề này, Bộ Tài chính cho biết mức giá kiểm tra theo quyết định của Tổng cục Hải quan. Mức giá tham chiếu là một cơ sở để cơ quan hải quan kiểm tra mức giá khai báo, phân loại và tổ chức tham vấn theo quy định, không sử dụng để xác định trị giá tính thuế hàng xuất nhập khẩu. Cơ quan hải quan nơi DN mở tờ khai tiến hành kiểm tra trị giá khai báo của DN.

Về kiến nghị điều chỉnh giá các mặt hàng thủy sản, ngày 26-2, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư số 29/2014/TT-BTC sửa đổi, bổ sung Thông tư 205/2010/TT-BTC ngày 15-12-2010. Theo đó, định kỳ 6 tháng, Tổng cục Hải quan tổ chức rà soát, sửa đổi mức giá tham chiếu phù hợp với thực tế giao dịch mua bán hàng hóa xuất nhập khẩu.