Kinh tế hợp tác ngày càng rõ vai trò

Sáng 24-9, Thành ủy TP HCM đã tổ chức Hội nghị tổng kết 15 năm thực hiện Nghị quyết số 13-NQ/TW ngày 18-3-2002 (Nghị quyết 13), Hội nghị lần thứ 5, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa IX về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể.

Nhiều HTX chuyển đổi thành công

Tại hội nghị, ông Lê Thanh Liêm, Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP HCM, đánh giá sau 15 năm thực hiện Nghị quyết 13, hoạt động của các HTX trong nhiều lĩnh vực đã có chuyển biến tích cực. Trong lĩnh vực thương mại dịch vụ, mặc dù chỉ có 129 HTX đang hoạt động nhưng Liên hiệp HTX Thương mại TP HCM (Saigon Co.op) nổi bật lên là 1 HTX thương mại thành công của cả nước, hiện có 26 HTX thành viên, địa bàn kinh doanh ngày càng được mở rộng. Các HTX vận tải hành khách công cộng đang chiếm đến 77% thị phần vận chuyển trên địa bàn. Trong lĩnh vực nông nghiệp, từ 22 HTX đã tăng lên 91 HTX. "Từ sự quan tâm đặc biệt của TP với nhiều chính sách ưu đãi riêng, hoạt động của các HTX trong lĩnh vực này chủ yếu là trồng rau, hoa lan, nấm; chăn nuôi bò sữa, heo, cá sấu, tôm, cá dứa… Tuy gặp rất nhiều khó khăn trong hoạt động do vốn ít, đất đai bị thu hẹp, không có trụ sở, tay nghề xã viên thấp… nhưng các HTX vẫn từng bước thực hiện chuyển đổi cơ cấu sản xuất sang các sản phẩm có giá trị kinh tế cao; bước đầu hình thành được chuỗi liên kết giữa các HTX nông nghiệp với hệ thống HTX thương mại, siêu thị để tiêu thụ sản phẩm cho xã viên" - ông Lê Thanh Liêm nhìn nhận.

Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn TP HCM Trần Ngọc Hổ cũng cho rằng kinh tế tập thể trên lĩnh vực nông nghiệp đang dần đóng góp nhiều cho nền kinh tế. Năm 2004, giá trị sản xuất các HTX nông nghiệp đạt gần 7,82 tỉ đồng, chỉ đóng góp 0,3% tổng giá trị nông lâm ngư nghiệp toàn TP; đến năm 2018 con số này đạt gần 543,5 tỉ đồng, đóng góp 2,5% tổng giá trị.

Cần hỗ trợ cụ thể

Một số HTX điển hình tại TP HCM cho rằng đã được quan tâm, tạo điều kiện thuận lợi để chuyển đổi mô hình hoạt động theo hướng hiệu quả hơn. Tuy nhiên, hoạt động của các HTX còn gặp nhiều khó khăn. Phần lớn HTX vẫn có quy mô nhỏ, vốn ít; khả năng tích lũy, phân chia lợi nhuận cho thành viên và tái đầu tư chưa cao. Nhiều HTX thiếu chiến lược kinh doanh, chậm đổi mới, chưa phát huy tốt tiềm năng, thế mạnh, thu hút nguồn lực để phát triển. Song song đó, khả năng thích ứng, hội nhập còn hạn chế; việc liên doanh, liên kết trong hoạt động sản xuất - kinh doanh và tham gia phát triển cộng đồng nhiều nơi chưa được thực hiện tốt.

Riêng Saigon Co.op, trong hơn 15 năm, quy mô và hiệu quả hoạt động đã tăng gần 30 lần với mức tăng doanh số bình quân trên 25%/năm. Tuy nhiên, ông Diệp Dũng, Chủ tịch HĐQT Saigon Co.op, cho biết Saigon Co.op và các đơn vị thành viên vẫn còn nhiều khó khăn trong phát triển, đòi hỏi phải nỗ lực nhiều hơn nữa.

Lãnh đạo Thành ủy TP HCM tham quan khu trưng bày sản phẩm của các HTX Ảnh: Tấn Thạnh

Theo ông Diệp Dũng, cần các chính sách hỗ trợ, tạo điều kiện cho HTX tiếp cận nguồn vốn ngân hàng, ưu đãi về thuế và đất đai… Bên cạnh đó, tiếp tục rà soát, sửa đổi một số nội dung còn bất cập của Luật HTX 2012 cho phù hợp với xu thế phát triển. "Luật HTX sửa đổi năm 2012 hướng dẫn "tổng mức đầu tư của việc góp vốn, mua cổ phần, thành lập doanh nghiệp không được vượt quá 50% vốn điều lệ của HTX, Liên hiệp HTX được ghi trong báo cáo tài chính gần nhất". Điều khoản này đã hạn chế HTX phát triển và hợp tác với nhiều thành phần kinh tế khác, nhất là trong giai đoạn hội nhập sâu rộng hiện nay" - ông Diệp Dũng nêu dẫn chứng, đồng thời kiến nghị nhà nước xem xét sửa đổi hoặc có cơ chế đặc thù cho những HTX có quy mô lớn, đã phát triển đến một trình độ nhất định được phép sử dụng vốn điều lệ trên 50% để thành lập doanh nghiệp nhằm tạo điều kiện cho các HTX phát triển và cạnh tranh tốt với các tập đoàn kinh tế nước ngoài, thực hiện vai trò nòng cốt của thành phần kinh tế tập thể.

Tại hội nghị, ông Nguyễn Thiện Nhân - Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy TP HCM - nhận định có nhiều dấu hiệu tích cực để đẩy mạnh kinh tế HTX, với điều kiện phải làm quyết liệt và có địa chỉ cụ thể. Để phát triển kinh tế tập thể phải có sự hợp lực của đơn vị quản lý chung, ngành kế hoạch - đầu tư và các sở chuyên ngành. Vì vậy, từ nay đến cuối năm, các sở ngành cần tập trung hỗ trợ HTX tháo gỡ khó khăn. Cụ thể, ngành nông nghiệp cùng Sở Kế hoạch và Đầu tư (KH-ĐT) có một chương trình vận động hình thành các HTX hiệu quả cao. Sở Công Thương và Sở KH-ĐT cùng Liên minh HTX TP triển khai đề án xây dựng mô hình HTX kiểu mới về đầu tư, kinh doanh, khai thác và quản lý chợ. Bên cạnh đó, Sở Xây dựng cùng Sở KH-ĐT bàn giải pháp để phát triển HTX nhà ở, góp phần giải quyết chỗ ở cho người dân. Sở KH-ĐT, Liên minh HTX TP và Sở Giao thông Vận tải bàn về phát triển HTX vận tải.

Cũng theo Bí thư Thành ủy Nguyễn Thiện Nhân, để phát triển kinh tế tập thể ở các lĩnh vực, UBND TP phân công cụ thể cho mỗi đơn vị chịu trách nhiệm giải quyết từng nội dung; tránh tình trạng đã biết khó khăn nhưng không chỉ ra được nơi giải quyết khó khăn đó. "Chuyện HTX nông nghiệp thiếu mặt bằng làm trụ sở, thiếu nhà sơ chế, thiếu vốn đã nói 2 năm nay nhưng chưa tháo gỡ được. Cần làm đề án cụ thể và đi vào hỗ trợ cụ thể. Ngay cả Saigon Co.op cũng đang gặp khó khăn về vốn, mặt bằng kinh doanh. Tôi đề nghị Saigon Co.op làm việc với UBND TP để có kiến nghị cơ chế đặc thù trong sử dụng vốn" - ông Nguyễn Thiện Nhân yêu cầu.