Cơ hội "vàng" cho nông sản

Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (NN-PTNT) vừa phối hợp UBND TP Cần Thơ tổ chức hội nghị lấy ý kiến góp ý Đề án thành lập Trung tâm Liên kết, sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp vùng ĐBSCL đặt tại TP Cần Thơ (gọi tắt là trung tâm). Đây là một trong những chính sách đặc thù trong Nghị quyết 45/2022/QH15 của Quốc hội ban hành ngày 11-1-2022 về "Thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP Cần Thơ".

Kỳ vọng lớn

Ông Dương Tấn Hiển, Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP Cần Thơ, cho biết theo dự thảo đề án thành lập thì trung tâm có diện tích 3.300 ha đặt tại phường Long Tuyền (quận Bình Thủy) và xã Giai Xuân (huyện Phong Điền). Trong đó, giai đoạn 1 (2022-2027) sẽ được triển khai trên diện tích 450 ha; giai đoạn 2 sẽ triển khai từ năm 2027-2050. Trung tâm sẽ được kêu gọi đầu tư ở 4 lĩnh vực, gồm: xây dựng hạ tầng; nghiên cứu, ứng dụng, chuyển giao công nghệ; sản xuất, chế biến và cuối cùng là cung ứng dịch vụ xuất khẩu nông sản và tiêu thụ.

Nông nghiệp vùng ĐBSCL cần thoát khỏi tư duy sản xuất nhỏ lẻ, manh mún .Ảnh: NGỌC TRINH

Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Trần Thanh Nam nhấn mạnh trung tâm này không chỉ là nơi cung cấp hàng hóa chất lượng cho tiêu thụ nội địa mà còn có chức năng xuất khẩu. "Khi trung tâm đi vào hoạt động thì các lĩnh vực thú y, bảo vệ thực vật, ngân hàng, y tế, dịch vụ công... đều tham gia vào. Không chỉ kiểm nghiệm nông sản bảo đảm tiêu chuẩn xuất khẩu mà khi hàng hóa nước ngoài nhập khẩu vào cũng sẽ qua trung tâm này để kiểm soát. Ngoài ra, nơi đây còn có sàn giao dịch đấu giá các sản phẩm nông sản, các hiệp hội ngành hàng cũng tham gia vào" - Thứ trưởng Trần Thanh Nam cho biết.

Ông Trần Việt Trường, Chủ tịch UBND TP Cần Thơ, cho rằng trung tâm hướng đến mục tiêu "một điểm đến, đa dịch vụ". Nơi đây có vai trò gắn kết 3 nhà là nhà nông, nhà sản xuất và doanh nghiệp xuất nhập khẩu; hình thành các kho lạnh cấp vùng; bảo đảm nguyên liệu đầu vào. Khi chính thức đi vào hoạt động, nơi đây thiết lập mối quan hệ giữa nơi sản xuất nguyên liệu với công nghiệp chế biến sản phẩm, xây dựng thương hiệu hàng hóa, góp phần gia tăng lượng hàng hóa xuất nhập khẩu và giá trị gia tăng của sản phẩm; tạo cơ hội việc làm ổn định cho người lao động tại vùng ĐBSCL.

Cần đồng bộ để bứt phá

Ông Lê Văn Sử, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau, nhìn nhận theo quy hoạch ĐBSCL vừa được Chính phủ phê duyệt thì TP Cần Thơ là trung tâm vùng, còn tại một số tỉnh có trung tâm điều phối chuyên ngành về thủy sản, lúa gạo, trái cây. Trung tâm liên kết, sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp vùng ĐBSCL đặt tại TP Cần Thơ là trung tâm chế biến sâu. "Như vậy, trung tâm điều phối chuyên ngành ở các tỉnh có chế biến sâu hay không, cũng là vấn đề cần làm rõ. Ngoài ra, theo như đề án thì tổ chức bộ máy của trung tâm tương tự quản lý khu công nghiệp. Trong khi đó, chức năng của trung tâm này có liên quan đến các trung tâm chuyên ngành ở các tỉnh và liên quan đến sản xuất, liên kết với các tỉnh. Nếu thành lập trung tâm với bộ máy quản lý như vậy thì rất khó thực hiện nhiệm vụ liên kết. Do đó, cần tính toán cụ thể để hoạt động của trung tâm đạt hiệu quả cao nhất" - ông Sử đề nghị.

Trong tổ chức thực hiện đề án thì Bộ NN-PTNT chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành và các đơn vị thực hiện. Tuy nhiên, ông Vương Quốc Nam, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Sóc Trăng, đề xuất đề án có thể bổ sung cơ chế phối hợp vùng. Ông Nam nhận định: "Chúng ta không liên kết sẽ không có tiếng nói chung, kiến nghị chung thì rất khó thực hiện. Cũng cần thấy rằng việc chuyển đổi số cũng sẽ gắn kết các vùng với nhau. Nông dân chỉ cần lên điện thoại thì xem nông sản được quy hoạch diện tích bao nhiêu, sản lượng, giá cả, thị trường xuất khẩu thế nào... Tiếng nói chung là vô cùng quan trọng nên cần chú trọng thực hiện".

Ông Trần Quốc Toản, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), lưu ý khi đề án này được phê duyệt thì sản phẩm đầu vào là nông sản phải bảo đảm chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm, có mã số vùng trồng, nhãn mác, thương hiệu... Đồng thời, khi xuất khẩu thì sản phẩm cần phải đáp ứng tiêu chuẩn của thị trường.

Ông Nguyễn Nguyên Phương, Phó Giám đốc Sở Công Thương TP HCM, cho hay khi đi khảo sát vùng nguyên liệu tại Cần Thơ, Vĩnh Long, Bến Tre thì thấy mỗi địa phương có thương hiệu riêng nhưng đó là thương hiệu truyền thống, còn thương hiệu lớn hơn vẫn chưa làm được. Một doanh nghiệp ở TP HCM cần hàng chục tấn bưởi da xanh nhưng họ không tìm ra nhà cung cấp vì mỗi hộ chỉ trồng vài công, số lượng nhỏ. Để có đủ số lượng, họ phải đi gom hàng ở nhiều nơi. Vì vậy, các tỉnh cần liên kết hợp tác làm sao để có nguồn hàng ổn định. Nếu trung tâm bảo đảm được việc này thì chắc chắn sẽ tạo thêm động lực để nông sản ĐBSCL bứt phá