Để làm rõ vấn đề này, chúng tôi đã có cuộc tiếp xúc với một số người dân. Chị Trần Thị Vân (42 tuổi; ngụ quận 6, TP HCM), tiểu thương chợ An Đông, cho biết: "Tôi bán quần áo ở chợ, hằng ngày tối mắt tối mũi với công việc nên cũng không rõ lắm về BHXH này, chỉ nghe tivi, đài nói. Tôi muốn tự mua BHXH để có lương hưu và chế độ BHYT nhưng không biết đăng ký ở đâu. Năm nay tôi 42 tuổi thì có tham gia được không? Mức tham gia như thế nào?".Tương tự chị Vân, nhiều tiểu thương ở chợ cũng không rõ về BHXH tự nguyện.

Anh Sinh làm công việc giữ xe tại một cửa hàng trên đường Nguyễn Trãi, quận 5 cho biết trước đây, anh có làm và tham gia BHXH bắt buộc tại một doanh nghiệp trong khu chế xuất được 7 năm. Doanh nghiệp phá sản, mất việc, anh về làm bảo vệ ở cửa hàng. Anh Sinh nói: "Tôi đã có sổ bảo hiểm. Bây giờ, tôi muốn tham gia BHXH tự nguyện được không? Nếu được thì tôi có thể dùng sổ bảo hiểm đã được cấp để đóng tiếp được hay không?" và thời gian đóng bao lâu để hưởng lương hưu.

Người tham gia BHXH tự nguyện được nhà nước hỗ trợ

Ngoài những trường hợp như anh Sinh, chị Vân thì còn rất nhiều lao động tự do có thời gian từng làm việc tại doanh nghiệp, sau thời gian nghỉ việc thì nhận trợ cấp 1 lần và họ cũng nghĩ rằng sau khi nhận trợ cấn 1 lần sẽ có một khoản tiền trang trải cuộc sống trước mắt mà không hiểu rằng đóng tiếp BHXH tự nguyện để về sau có khoản tiền dưỡng già.

Theo cơ quan BHXH TP HCM, BHXH tự nguyện là loại hình bảo hiểm mà người tham gia lựa chọn mức đóng và phương thức đóng phù hợp với thu nhập của mình. Người từ 15 tuổi trở lên và không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc đều có thể tham gia BHXH tự nguyện. Mức đóng hằng tháng bằng 22% mức thu nhập tháng do người tham gia tự chọn nhưng không thấp hơn chuẩn hộ nghèo nông thôn (tối thiểu thu nhập 700.000 đồng/tháng).

Ngoài ra, những người đã từng tham gia BHXH bắt buộc, nay chuyển sang làm tự do vẫn có thể tham gia BHXH tự nguyện và đóng ngay trên sổ bảo hiểm đã có. Như vậy, trường hợp của chị Vân, anh Sinh… đều có thể tham gia BHXH tự nguyện.

Bên cạnh đó, người tham gia BHXH tự nguyện còn được nhà nước hỗ trợ tiền đóng theo tỉ lệ phần trăm (%) trên mức đóng BHXH hằng tháng theo mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn. Đối tượng thuộc diện hộ nghèo sẽ được hỗ trợ 30%, hộ cận nghèo là 25%, các đối tượng khác là 10%. Thời gian hỗ trợ tùy thuộc vào thời gian tham gia BHXH tự nguyện thực tế của mỗi người.