BIẾN RÁC THẢI THÀNH NĂNG LƯỢNG SẠCH - GIẢI PHÁP CHO PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG: Kiến tạo tương lai xanh

Việc biến rác thải thành năng lượng sạch không còn là lựa chọn mà là hướng đi bắt buộc trong bối cảnh hiện nay và tương lai

Ngày 21-10, Báo Người Lao Động tổ chức hội thảo "Biến rác thải thành năng lượng sạch: Giải pháp cho phát triển bền vững". 

Dự sự kiện có ông Thái Đại Ngọc - Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Gia Lai - cùng đại diện lãnh đạo sở, ngành của TP HCM và nhiều tỉnh, thành trên cả nước; các chuyên gia, nhà khoa học, doanh nghiệp.

Cam kết quan trọng

Phát biểu khai mạc, Nhà báo - TS Tô Đình Tuân, Tổng Biên tập Báo Người Lao Động, nhấn mạnh hội thảo hôm nay diễn ra trong thời điểm đặc biệt: Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV vừa khai mạc ngày 20-10. Trong các báo cáo quan trọng, Chính phủ nhấn mạnh rõ định hướng phát triển kinh tế phải đi đôi với bảo vệ môi trường, ứng phó biến đổi khí hậu và chuyển đổi năng lượng xanh.

Theo ông Tô Đình Tuân, điều đó cho thấy vấn đề rác thải không còn là chuyện riêng của ngành môi trường - mà là bài toán phát triển của cả quốc gia. Việt Nam đã cam kết tại COP26 và COP28 đến năm 2050 phát thải ròng bằng 0. 

Mục tiêu ấy vừa là lời hứa trước cộng đồng quốc tế vừa là cam kết của một dân tộc với tương lai xanh của con cháu mình. Muốn đạt được điều này, phải chuyển đổi mô hình xử lý rác từ chôn lấp sang công nghệ cao, có chính sách khuyến khích đầu tư và quan trọng nhất là thay đổi nhận thức của cộng đồng.

Tổng Biên tập Báo Người Lao Động tin tưởng từ hội thảo sẽ có nhiều ý tưởng, sáng kiến và chính sách cụ thể được lan tỏa để từng địa phương, từng doanh nghiệp có thể hành động ngay vì môi trường, sức khỏe cộng đồng cũng như tương lai đất nước.

Trong thảo luận sau đó, TS Phạm Viết Thuận, Viện trưởng Viện Kinh tế Tài nguyên và Môi trường TP HCM, gửi thông điệp "Không có rác, chỉ có tài nguyên chưa được khai thác" và phải xử lý đúng cách để biến rác thành nguồn năng lượng xanh - hay còn gọi là kinh tế tuần hoàn trong tái chế chất thải.

Theo TS Phạm Viết Thuận, dù tiềm năng lớn, việc chuyển đổi rác thành năng lượng tại Việt Nam đang gặp nhiều rào cản về kỹ thuật - công nghệ; cơ chế - chính sách; xã hội - nhận thức. 

Với TP HCM, nếu không chuyển đổi mô hình xử lý, sau 5 năm nữa sẽ không còn quỹ đất chôn rác, mục tiêu Net Zero vào năm 2050 sẽ khó đạt được, đồng nghĩa với thiệt hại về chi phí môi trường, y tế và khí hậu có thể vượt xa chi phí đầu tư công nghệ. 

"Mỗi tấn rác đốt phát điện có thể giảm 0,8 tấn CO2, tương đương trồng 30 cây xanh trưởng thành. Như vậy, đầu tư công nghệ đốt rác phát điện chính là đầu tư cho khí hậu và tương lai xanh của thành phố" - TS Phạm Viết Thuận nêu quan điểm.

"Con đường phải đi"

Ông Thái Đại Ngọc - Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Gia Lai - thông tin địa phương có diện tích lớn thứ 2 cả nước với dân số khoảng 3,5 triệu người. Tổng lượng chất thải rắn sinh hoạt của Gia Lai khoảng 1.800 tấn/ngày và tỉ lệ thu gom đạt 71%.

Ông Thái Đại Ngọc nhìn nhận trong quá trình phát triển bền vững của Gia Lai có việc giải quyết được bài toán biến rác thải thành năng lượng sạch. "Đây là con đường phải đi" - ông nhấn mạnh và cho biết việc này giúp tỉnh nhà giải quyết môi trường cho cộng đồng; phát triển du lịch, dịch vụ; xuất khẩu nông sản.

Tại TP HCM, ông Nguyễn Hồng Nguyên, Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường thành phố, cho hay tổng lượng chất thải rắn sinh hoạt phát sinh trên toàn địa bàn khoảng 14.000 tấn/ngày và việc biến rác thải thành năng lượng sạch không còn là lựa chọn mà là hướng đi bắt buộc trong bối cảnh hiện nay và tương lai.

Ông Nguyễn Hồng Nguyên cho hay TP HCM đã chuyển từ cách tiếp cận "coi rác là rác" sang cách tiếp cận "coi rác là tài nguyên" nên để đẩy mạnh thu hút đầu tư lĩnh vực này, thành phố đang trình Quốc hội điều chỉnh Nghị quyết 98/2023 của Quốc hội, đưa vấn đề xử lý rác thải vào danh mục các dự án trọng điểm và kêu gọi nhà đầu tư chiến lược. Mục tiêu không chỉ xử lý rác hiện tại mà còn xử lý triệt để lượng rác tồn đọng tại các bãi rác cũ.

Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Hồng Nguyên, quá trình này cũng đối mặt khó khăn về thủ tục đầu tư. Mặt khác, quy hoạch điện còn hạn chế, đặc biệt là việc điều hòa công suất giữa các dự án trong cùng khu vực. Thành phố đã có văn bản kiến nghị Thủ tướng Chính phủ cho phép áp dụng cơ chế linh hoạt để điều hòa năng lượng điện tại các khu vực có nhiều nhà máy đốt rác.

Hai yếu tố quan trọng thu hút đầu tư

Nêu ý kiến tại hội thảo, ông Sietse Agema, Giám đốc công nghệ Công ty Harvest Waste B.V - Hà Lan, khẳng định để xử lý rác thải phải tìm ra được phương pháp hợp lý, lâu dài và bền vững nhất. 

Một nhà máy xử lý đốt rác phát điện hoạt động lâu dài cần sự kết hợp chặt chẽ, bảo đảm từ chính quyền địa phương. Cụ thể là bảo đảm bằng hợp đồng buôn bán điện, giá xử lý rác đầu vào. Đây là hai yếu tố quan trọng nhất để doanh nghiệp quyết định đầu tư vào dự án đốt rác phát điện.

Vị giám đốc kể vào năm 2008, tại Amsterdam, Hà Lan đã ra đời thế hệ thứ 4 của công nghệ đốt rác phát điện. Theo đó, nhà máy đốt rác phát điện hiệu suất cao được thiết kế để tối đa hóa việc thu hồi tài nguyên, trở thành một phần trong nền kinh tế tuần hoàn. Công nghệ đáp ứng tiêu chuẩn khí thải khắt khe nhất của châu Âu và có độ tin cậy cao này mang lại lợi ích về sức khỏe cộng đồng, hiệu quả về chi phí khi tạo ra nhiều hơn 30% điện năng với cùng lượng rác đầu vào.

Khẳng định Harvest Waste B.V đang sở hữu công nghệ đốt rác phát điện hiệu suất cao nhất thế giới, mang tầm nhìn và triết lý "Cùng nhau phát triển vì hành tinh xanh", ông Sietse Agema bày tỏ mong muốn được đầu tư cho nền kinh tế địa phương tại Việt Nam. 

Cụ thể là sản xuất và thi công trong nước, hợp tác với doanh nghiệp và nhà đầu tư Việt Nam, đào tạo đội ngũ vận hành, bảo trì và kỹ sư người Việt. Cạnh đó, mở rộng việc làm cho người thu gom rác, nâng cao chất lượng sống cộng đồng, chuyển giao công nghệ, thành lập trung tâm giáo dục môi trường cho học sinh, cải thiện hệ thống quản lý rác địa phương...

Phát biểu kết luận hội thảo, Nhà báo - TS Tô Đình Tuân, Tổng Biên tập Báo Người Lao Động, cảm ơn lãnh đạo các địa phương, chuyên gia, nhà khoa học, doanh nghiệp đã đến tham dự. Nhận xét thông tin hội thảo không chỉ thu hút giới doanh nghiệp, giới nghiên cứu mà còn các địa phương, ông Tô Đình Tuân nhấn mạnh điều này thể hiện sự đồng thuận rất lớn trong thúc đẩy mô hình xử lý rác hiện đại. "Hội thảo đã nêu ra được nhiều vướng mắc, khó khăn, thử thách cần giải quyết, đồng thời đề xuất và có định hướng hành động cụ thể trong thời gian tới" - Tổng Biên tập Báo Người Lao Động đúc kết.