"Bước ngoặt nguy hiểm" ở Trung Đông
Tổng Thư ký Liên hợp quốc kêu gọi các bên liên quan chấm dứt lập tức xung đột, quay lại các cuộc đàm phán "nghiêm túc, lâu dài" về chương trình hạt nhân Iran
Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc (LHQ) hôm 22-6 nhóm họp khẩn cấp sau khi Mỹ chính thức can dự vào xung đột Israel - Iran.
Tại cuộc họp, Nga, Trung Quốc và Pakistan đã đề xuất nghị quyết yêu cầu "ngừng bắn ngay lập tức và vô điều kiện", theo nguồn tin ngoại giao của đài Al Jazeera. Đề xuất cũng lên án các cuộc tấn công vào các cơ sở hạt nhân của Iran dù không nêu đích danh Mỹ hoặc Israel.
Trong khi đó, Tổng Thư ký LHQ António Guterres nhấn mạnh việc Mỹ ném bom các địa điểm hạt nhân của Iran đánh dấu một "bước ngoặt nguy hiểm". Ông cảnh báo về nguy cơ rơi vào vòng luẩn quẩn của những hành động trả đũa nối tiếp nhau, cũng như kêu gọi các bên liên quan chấm dứt lập tức xung đột và quay trở lại các cuộc đàm phán "nghiêm túc, lâu dài" về chương trình hạt nhân của Iran.
Riêng Tổng Giám đốc Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) Rafael Grossi nhận định các cuộc tấn công của Mỹ và Israel nhằm vào cơ sở hạt nhân Iran đã gây ra "sự suy giảm nghiêm trọng về an toàn và an ninh hạt nhân" dù cho đến giờ vẫn chưa có rò rỉ phóng xạ nào đe dọa ảnh hưởng đến cộng đồng. Theo trang UN News, ông Grossi cảnh báo nếu cơ hội ngắn ngủi để quay lại bàn đàm phán bị bỏ lỡ, hậu quả có thể "khó lường"
Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc nhóm họp về cuộc xung đột ở Trung Đông tại TP New York - Mỹ hôm 22-6Ảnh: Sipa USA/AP
Nhiều quốc gia, trong đó có không ít đồng minh thân cận của Mỹ, cũng lên tiếng kêu gọi các bên giảm căng thẳng và quay trở lại bàn đàm phán để ngăn tình hình thêm xấu đi. Thủ tướng Anh Keir Starmer cảnh báo nguy cơ xung đột lan rộng ra ngoài khu vực Trung Đông, đồng thời kêu gọi các bên ngồi vào bàn đàm phán để tìm giải pháp ngoại giao chấm dứt khủng hoảng.
Nhà lãnh đạo này nhấn mạnh rằng ổn định là ưu tiên hàng đầu trong khu vực này. Vào tuần rồi, Anh, cùng với Liên minh châu Âu (EU), Pháp và Đức, đã cố gắng làm trung gian cho một giải pháp ngoại giao với Iran tại TP Geneva - Thụy Sĩ nhưng không thành công.
Các nhà lãnh đạo EU hôm 22-6 cũng đưa ra thông điệp tương tự về cuộc khủng hoảng khi nhấn mạnh bàn đàm phán là "nơi duy nhất có thể chấm dứt cuộc khủng hoảng này" và EU sẽ tiếp tục hợp tác với các bên và các đối tác khác nhằm tìm kiếm giải pháp hòa bình cho cuộc khủng hoảng.
Thủ tướng Đức Friedrich Merz nhắc lại lời kêu gọi Iran ngay lập tức bắt đầu đàm phán với Mỹ và Israel. Cùng ngày, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron kêu gọi giảm căng thẳng và đề nghị Iran kiềm chế tối đa để tạo điều kiện cho việc nối lại đàm phán và tìm kiếm giải pháp hòa bình.
Trước mắt, giới phân tích cho rằng triển vọng nối lại đàm phán vào thời điểm này là rất thấp do vẫn tồn tại khoảng cách giữa yêu cầu của Mỹ về việc Iran phải chấm dứt hoàn toàn hoạt động làm giàu uranium và việc Tehran kiên quyết không từ bỏ chương trình hạt nhân của mình. Họ cũng cho rằng vai trò ngoại giao của châu Âu sẽ trở thành thứ yếu sau cuộc không kích của Mỹ. Thay vào đó, nếu có bất kỳ cuộc đàm phán nào giữa Iran và Mỹ trong tương lai, thì nhiều khả năng sự kiện này diễn ra thông qua các bên trung gian trong khu vực như Oman và Qatar. Dù vậy, theo một số nhà phân tích, cuộc đàm phán này chỉ có thể diễn ra sau khi Iran quyết định cách thức đáp trả các cuộc không kích của Mỹ.
Giao thông đường không xáo trộn
Israel bắt đầu cho hơn 1.000 hành khách rời đất nước trên các chuyến bay khởi hành từ sân bay Ben Gurion ở TP Tel Aviv trong ngày 23-6 (giờ địa phương). Theo truyền thông Israel, các chuyến bay này cho phép những người nước ngoài bị mắc kẹt được trở về nhà và người Israel có nhu cầu rời đi. Israel đã đóng cửa không phận kể từ khi nước này tấn công Iran hôm 13-6, khiến khoảng 40.000 du khách bị mắc kẹt trong nước, không có nhiều lựa chọn để rời đi ngoài các đường biên giới trên bộ với Ai Cập và Jordan, hoặc qua đường biển. Vào tuần rồi, Israel bắt đầu nỗ lực đưa khoảng 100.000 đến 150.000 công dân bị mắc kẹt ở nước ngoài trở về trên các chuyến bay hồi hương.
Căng thẳng leo thang cũng buộc nhiều hãng hàng không ngừng các chuyến bay đến và đi từ Trung Đông hoặc chuyển hướng bay vòng để tránh khu vực này. Dữ liệu từ trang FlightRadar24 cho thấy các hãng vẫn tiếp tục tránh bay qua không phận Iran, Iraq, Syria và Israel. Các hãng đang chọn các tuyến bay khác như hướng Bắc qua biển Caspi hoặc hướng Nam qua Ai Cập và Ả Rập Saudi dù điều này làm tăng chi phí và kéo dài thời gian bay.
Sau khi Mỹ tấn công Iran hôm 22-6, các tổ chức an toàn hàng không toàn cầu đã cảnh báo về mức độ rủi ro gia tăng đối với các hãng hàng không của Mỹ và đồng minh do nguy cơ Iran hoặc các lực lượng ủy nhiệm của họ có thể đáp trả. Trang Safe Airspace nhận định rằng các cuộc tấn công của Mỹ có thể làm tăng nguy cơ đối với các hãng hàng không Mỹ hoạt động trong khu vực. Nguy cơ đối với không phận có thể lan rộng sang các nước như Bahrain, Kuwait, Oman, Qatar, Ả Rập Saudi và Các Tiểu Vương quốc Ả Rập Thống nhất. Bên cạnh việc phải đổi lộ trình bay, các hãng hàng không còn lo ngại về khả năng giá dầu tăng vọt sau cuộc tấn công của Mỹ, khiến chi phí nhiên liệu máy bay tăng cao.
Hoàng Phương