Cần giải pháp đồng bộ để phát triển xăng E10

Việc sử dụng xăng E10 là cần thiết nhưng phải có các nhóm giải pháp hỗ trợ đồng bộ để ổn định nguồn cung

Mới đây, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên yêu cầu Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước chủ trì, phối hợp với các đơn vị chức năng của bộ, đặc biệt là Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công tham mưu để ban hành lộ trình sử dụng xăng E10 theo dự kiến là từ ngày 1-1-2026.

Thí điểm ở TP HCM từ đầu tháng 8

Theo Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 53/2012/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về lộ trình áp dụng tỉ lệ phối trộn nhiên liệu sinh học với nhiên liệu truyền thống.

Theo đó, từ ngày 1-12-2015, tiêu thụ xăng E5 trên toàn quốc. Từ ngày 1-12-2016, xăng E10 sẽ được sử dụng tại 7 tỉnh, thành phố và áp dụng trên toàn quốc từ ngày 1-12-2017. Nếu theo lộ trình, việc triển khai xăng E10 (xăng sinh học, bao gồm 10% ethanol và 90% xăng thông thường, không chì), đến thời điểm này là chậm so với kế hoạch gần 10 năm. Vì vậy, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên chỉ đạo Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước khẩn trương trình Tờ trình với Chính phủ để thông qua báo cáo tổng kết việc thực hiện Quyết định 53, từ đó có cơ sở đề xuất lộ trình mới.

Là đơn vị kinh doanh xăng dầu chiếm khoảng 50% thị phần nội địa, ông Trần Ngọc Năm, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex), bày tỏ sự ủng hộ cao đối với việc tổ chức kinh doanh nhiên liệu sinh học. Dự kiến ngày 1-8, Petrolimex sẽ thử nghiệm kinh doanh xăng E10 tại thị trường TP HCM để đánh giá tác động về kỹ thuật, đáp ứng nhu cầu của khách hàng. Petrolimex kiến nghị Bộ Công Thương sớm chỉ đạo cụ thể về tiến độ triển khai để các thương nhân đầu mối chủ động đầu tư về hạ tầng, công nghệ, bồn chứa chuyên dụng cho E10 và chuyển đổi hệ thống kỹ thuật.

Trong khi đó, ông Nguyễn Việt Thắng, Tổng Giám đốc Công ty CP Lọc hóa dầu Bình Sơn (BSR), cho hay đối với nhiên liệu sinh học, hệ thống phối trộn của BSR bảo đảm đủ nguồn cung xăng E5; còn nguồn E10 đang tiến hành cải tạo các bể chứa để phối trộn. Đại diện Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng quốc gia Việt Nam (PVN) cho biết sẽ khởi động lại Nhà máy Nhiên liệu sinh học Ethanol Dung Quất ở Khu Kinh tế Dung Quất (tỉnh Quảng Ngãi) để góp phần bảo đảm nguồn cung.

Theo ông Trịnh Quang Khanh, Phó Chủ tịch Thường trực kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam, thời điểm đầu năm 2026 sử dụng xăng E10 là phù hợp để doanh nghiệp (DN) có thời gian chuẩn bị, bố trí bồn chứa, bể bơm ở các cửa hàng. "Hiệp hội đề xuất xóa hoàn toàn xăng E5 và xăng khoáng RON 95 tiêu chuẩn khí thải mức 3. Theo đó, chỉ duy trì xăng E10 và một mặt hàng xăng khoáng duy nhất là RON 95 đạt tiêu chuẩn khí thải mức 5, tương đương với tiêu chuẩn Euro 5" - ông nói.

Đại diện một DN đầu mối xăng dầu đánh giá việc triển khai sử dụng xăng E10 có ý nghĩa rất lớn tới môi trường nhưng cần có chính sách khuyến khích người tiêu dùng mua xăng E10 nhiều hơn. Theo đó, ông kiến nghị giảm thuế để giá xăng E10 rẻ hơn xăng khoáng trên 1.500 đồng/lít.

Bài học từ thất bại của E5

Hiện nay, xăng E5 vẫn chưa có quyết định xóa sổ nhưng mức tiêu thụ giảm mạnh. Theo Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam, nguyên nhân là do xăng E5 được phối trộn từ xăng RON 92 theo tiêu chuẩn Euro 2, trong khi khách hàng có xu hướng sử dụng xăng chất lượng cao hơn.

Nhìn từ thực tế ế ẩm, chết yểu của xăng E5, ông Nguyễn Xuân Thắng, Giám đốc Công ty TNHH Hải Âu Phát (tỉnh Lâm Đồng), nêu lý do hao hụt lớn trong khi thiết bị kinh doanh như bồn chứa, bể trụ bơm bị hư hỏng. Do vậy, các DN đã ngừng bán. "Chúng tôi đã ngừng bán xăng E5 từ khi dịch COVID-19 đến nay" - ông Thắng cho biết.

Theo ông Thắng, những bài học thất bại của E5 cần được giải quyết triệt để khi chuyển sang E10. Nhà nước phải có các giải pháp tháo gỡ, hỗ trợ DN, cửa hàng đặt thêm bồn, gắn thêm trụ để bảo đảm cho việc kinh doanh E10. Đồng thời, dùng công cụ thuế, phí tạo độ chênh giữa mặt hàng xăng sinh học với xăng khoáng để tránh tình trạng khi triển khai, các cửa hàng thực hiện nhưng chỉ mang tính đối phó và một thời gian mặt hàng này lại chết yểu như E5.

Đối với nguồn cung nhiên liệu sinh học, ông Trần Minh, Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công - Bộ Công Thương, cho biết: "Cả nước có 6 nhà máy sản xuất cồn, trong đó có 2 nhà máy đang hoạt động là Đồng Nai và Quảng Nam, sản xuất khoảng 100.000 m3, còn nếu cả 6 nhà máy đi vào hoạt động, lượng sản xuất sẽ là 500.000 m3. Để bảo đảm nguồn cung cho nhu cầu sử dụng khi lộ trình sử dụng nhiên liệu được ban hành, nguồn cung nhiên liệu sinh học sẽ cần 1-1,5 triệu m3. Lượng cồn thiếu hụt sẽ được nhập từ nước ngoài, với các nguồn rất dồi dào đến từ Mỹ, Argentina… Ông Trịnh Quang Khanh dẫn ước tính từ Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam rằng trong nước có thể đáp ứng được khoảng 30% nhiên liệu E100, còn lại sẽ tính tới phương án nhập khẩu.

Theo các chuyên gia và DN, cần có nhóm giải pháp hỗ trợ đồng bộ để ổn định nguồn cung và giảm giá thành xăng E10: Hỗ trợ giá ethanol nội địa; hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật cho xăng E10… Những vấn đề này phải có giải pháp căn cơ, dài hạn.