Có nên hạn chế tàu du lịch trên vịnh Hạ Long?

Việc giữ cân bằng, hài hòa giữa phát triển du lịch và bảo tồn cảnh quan, môi trường Di sản thiên nhiên thế giới vịnh Hạ Long là bài toán không dễ giải quyết

UBND tỉnh Quảng Ninh vừa đề xuất không hạn chế số lượng, quy mô, loại tàu và khu vực hoạt động của tàu du lịch trên vịnh Hạ Long. Đề xuất này lập tức gây ra nhiều ý kiến khác nhau.

Hơn 500 tàu đang hoạt động

Việc hạn chế số lượng tàu du lịch trên vịnh Hạ Long đã được áp dụng gần 10 năm qua. Theo UBND tỉnh Quảng Ninh, chính sách này dù có mặt tích cực - như nâng cao chất lượng dịch vụ, góp phần bảo vệ môi trường và cảnh quan vùng lõi di sản theo khuyến nghị của UNESCO - nhưng đã bộc lộ nhiều bất cập.

Một trong những bất cập lớn là cơ chế "mua suất tàu cũ" để được đóng tàu mới thay thế. Điều này dẫn đến tình trạng cá nhân, doanh nghiệp muốn đầu tư tàu mới buộc phải mua lại suất tàu cũ với chi phí không nhỏ, tạo rào cản trong việc cải tiến, đổi mới đội tàu.

Không ít chủ tàu ở Quảng Ninh thậm chí đã chuyển hướng đầu tư, xin cấp phép hoạt động tại vịnh Lan Hạ ở TP Hải Phòng - nơi không có quy định khắt khe về giới hạn số lượng tàu. Thực trạng này không chỉ khiến Quảng Ninh mất nguồn lực đầu tư mà còn dẫn đến sự phân tán, thiếu đồng bộ trong quản lý du lịch.

Thống kê của tỉnh Quảng Ninh cho thấy vịnh Hạ Long hiện có hơn 500 tàu du lịch hoạt động, bao gồm cả tàu lưu trú và tàu tham quan trong ngày. Chính sách giới hạn số lượng tàu cũng mâu thuẫn với quy định của pháp luật hiện hành. Vì thế, tỉnh Quảng Ninh cho rằng cần thay đổi cách tiếp cận. Theo đó, không khống chế số lượng tàu mà sẽ điều tiết hoạt động theo sức tải phù hợp ở từng khu vực của vịnh Hạ Long, đặc biệt là vùng lõi di sản.

Để phù hợp với quy định, UBND tỉnh Quảng Ninh đề xuất không ban hành các văn bản hạn chế số lượng tàu du lịch. Thay vào đó, địa phương chỉ thực hiện biện pháp điều tiết số lượng tàu hoạt động trong vùng lõi vịnh Hạ Long phù hợp với sức tải tại các điểm du lịch.

Trong văn bản đề xuất, UBND tỉnh Quảng Ninh cũng nhìn nhận biện pháp này vẫn còn một số bất cập. Chẳng hạn, việc quản lý, điều tiết tàu hoạt động theo sức tải du lịch tại các điểm sẽ khó khăn hơn; tăng áp lực với vùng lõi di sản khi tàu du lịch quy mô lớn của địa phương cũng như tàu từ các vịnh Bái Tử Long, Lan Hạ sang hoạt động. Chưa kể, tình trạng cung vượt cầu, dẫn đến cạnh tranh không lành mạnh và lãng phí nguồn lực có thể xảy ra.

Lo ngại tác động đến di sản

Ngay sau khi UBND tỉnh Quảng Ninh đề xuất như trên, Chi hội Tàu du lịch Hạ Long - đại diện hơn 500 tàu đang hoạt động tại đây - đã có văn bản gửi cơ quan chức năng, đề nghị giữ nguyên quy mô đội tàu hiện nay.

Theo Chi hội Tàu du lịch Hạ Long, nếu không kiểm soát số lượng tàu thì sẽ gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng du lịch, an toàn giao thông thủy và cả uy tín của di sản thế giới này.

"Vịnh Hạ Long là di sản thiên nhiên thế giới, cần giới hạn về sự chịu tải vùng nước, môi trường và hạ tầng. Việc không kiểm soát số lượng tàu sẽ gây áp lực lên bến cảng, luồng tuyến và các điểm tham quan vốn đã quá tải vào mùa du lịch, ảnh hưởng đến an toàn giao thông đường thủy và trải nghiệm của du khách" - Chi hội trưởng Chi hội Tàu du lịch Hạ Long Trần Văn Hồng nhìn nhận.

Công suất thực tế của đội tàu du lịch Hạ Long đã vượt xa nhu cầu. Toàn đội tàu có thể đón tới hơn 25.000 khách/ngày, nhưng trừ một số ngày cao điểm, lượng khách thực tế chỉ dao động quanh mức 15.000 người. Thậm chí, vào mùa thấp điểm, công suất khai thác đội tàu chỉ đạt khoảng 40%-50%. Vì thế, nhiều năm nay, cuộc đua hạ giá giữa các tàu du lịch để cạnh tranh luôn diễn ra.

Chưa kể, nếu sắp tới, tàu du lịch từ vịnh Lan Hạ được phép sang vịnh Hạ Long thì số lượng tàu hoạt động trên di sản thiên nhiên thế giới này rất lớn. Việc này sẽ ảnh hưởng đến môi trường, cảnh quan vịnh Hạ Long mà trước đó, UNESCO đã khuyến nghị không tăng thêm số lượng tàu.

Chi hội Tàu du lịch Hạ Long cho rằng việc họ đề nghị giữ ổn định số lượng tàu không phải là hạn chế quyền kinh doanh, mà để ngăn ngừa sự đầu tư ồ ạt, phá giá dịch vụ, khiến thị trường du lịch ở đây bất ổn.

Trước những ý kiến trái chiều, nhiều người nhận định Quảng Ninh cần có một chiến lược toàn diện, thận trọng và cân bằng khi phát triển tàu du lịch trên vịnh Hạ Long. Chính quyền cần lắng nghe tiếng nói từ cộng đồng doanh nghiệp, những người gắn bó trực tiếp với ngành du lịch và có cái nhìn thực tế về thị trường để đưa ra chính sách phù hợp. Quảng Ninh cần triển khai quản lý đội tàu một cách đồng bộ, linh hoạt theo sức tải tại từng thời điểm, kiểm soát chất lượng phương tiện, minh bạch trong cấp phép hoạt động, kết hợp công nghệ giám sát hành trình… để bảo đảm du lịch phát triển bền vững.

Phát triển du lịch Hạ Long cần bảo đảm hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế và trách nhiệm gìn giữ di sản thiên nhiên. Vì vậy, mọi quyết định, chính sách của địa phương cần hướng đến việc phát triển bền vững, có trách nhiệm.