Viết thêm về phần mềm LATEX

Tôi tên Nguyển Thái Sơn, Trưởng Khoa Toán – Tin Trường ĐH Sư phạm TPHCM. Tôi là độc giả thường xuyên của quý báo. Hôm nay tôi đã đọc số báo 2877 ra ngày 18-12-2003. Tôi hoan nghênh việc báo giới thiệu công việc của chúng tôi qua bài LATEX đăng trên trang 13 của phóng viên Trường Giang. Bài báo rất hay, tuy nhiên có hai chi tiết quan trọng là hệ sắp chữ TEX không phải mới du nhập vào VN, thực ra nó du nhập vào nước ta từ rất sớm (cuối những năm 1980) và cũng không phải là tại VN LATEX chưa phổ biến rộng rải, vì thực tế nó phổ biến rất rộng rải trong các nhà toán học, các giảng viên và các nghiên cứu sinh toán. Tôi nêu lên ý kiến này để tránh gây ngộ nhận cho độc giả nhất là các độc giả phía Bắc, họ rất rành về LATEX

Trong Hội thảo khoa học “Nghiên cứu, giảng dạy Toán-Tin học trong các trường ĐHSP, CĐSP và THPT”, Khoa Toán-Tin đã giới thiệu và tặng qúi vị đại biểu đĩa CD tên gọi là “TEX ON CD”. Trong CD này chúng ta đã trình bày một cách thật chi tiết có hướng dẫn rất tường minh cách cài đặt MIKTEX, WINEDT và cài đặt bộ font Tiếng việt của Thầy Hàn Thế Thành. Bạn Nguyễn Thanh Vinh đã có cố gắng rất lớn để viết ra các file AVI hướng dẫn cài đặt cho những người chưa thật sự rành về hệ sắp chữ này. Bạn Nguyễn Tân Khoa đã dịch tài liệu “Giới thiệu ngắn về LATEX” sang tiếng Việt. Đây là công sức lao động nghiêm túc của các thành viên CLB Tin học. BCN Khoa tuyên dương công lao của các bạn. Nhờ thành quả lao động này mà những ai yêu thích LATEX có thể copy về để tìm hiểu và sử dụng và đặc biệt báo Người Lao động, tờ báo có số lượng độc giả yêu thích tin học đông đảo đã có bài viết giới thiệu về công việc của chúng ta. Chúng tôi đề nghị CLB Tin học nên tìm hiểu, nghiên cứu và cập nhật đĩa CD này để cống hiến cho những ai yêu thích Tin học và hệ sắp chữ LATEX những thông tin mới nhất, ví dụ soạn một file trình diễn như thế nào để giới thiệu các kết quả nghiên cứu từ các file TEX mà không muốn mất công soạn lại với PowerPoint.

Tuy nhiên cũng nên nói thêm là trong bài báo có những chi tiết chưa đúng với thực tế. Đó là LATEX, AMSTEX hay TEX nói chung là hệ sắp chữ phổ biến tại Việt Nam được các nhà khoa học Việt Nam cũng như các giảng viên Đại học Việt Nam sử dụng để viết các công trình nghiên cứu khoa học của mình và được du nhập vào nước ta từ rất sớm (cuối những năm 1980). Hầu hết các nhà Toán học tại Viện Toán học (Hà Nội) và giảng viên các Trường Đại học lớn như ĐHSP Hà Nội, ĐHKHTN Hà Nội, ĐH Vinh, ĐH Huế, ĐH Thái Nguyên, ĐH Qui Nhơn, ĐHSP TP HCM, ĐHKHTN TP HCM, ĐH Cần Thơ đều sử dụng thành thạo. Tạp chí Acta mathematica Vietnamica và Vietnam Journal of mathematics của Viện Toán học và tạp chí Khoa học Tự Nhiên của ĐHQG Hà Nội sắp chữ bằng AmsTEX. TS Nguyễn Hữu Điển (Viện Toán học) và TS Nguyễn Minh Tuấn (ĐHQG Hà Nội) đã có nhiều nghiên cứu để phổ biến TEX cho sinh viên ĐHQG Hà Nội. Tại TP HCM, cách đây hơn 10 năm, TS Hoàng Lê Minh (ĐHKHTN) là tác giả của ViệtTEX đã có những đóng góp quan trọng cho sự phát triển của TEX với bộ font chữ Việt do anh tạo bằng METAFONT. Lưu ý rằng vào thời đó MS Word chưa phổ biến như bây giờ. Tiếc rằng, do quá bận rộn trong công tác (Phó GĐ Sở Khoa học Công nghệ và môi trường TP HCM) anh đã không phát triển ViệtTEX thêm nữa. Chúng tôi được biết, một số thầy cô Trường trung học PT chuyên Lê Hồng Phong vẫn sử dụng TEX trong việc soạn các bài giảng của mình.

Như vậy, chúng tôi muốn nhấn mạnh TEX và một hệ sắp chữ phổ biến trong giới Toán học nước ta. Tuy nhiên TEX vẫn khó học, vẫn khó sử dụng cho những ai không yêu thích nó. Ngược lại TEX thật sự hấp dẫn những người yêu thích. Trang Web http://www.tug.org là nơi gặp gỡ toàn cầu của những ai yêu thích và sử dụng TEX.

Tại Khoa Toán-Tin trường ĐHSP TPHCM, dưới sự hướng dẫn của TS Hàn Thế Thành, một số sinh viên và cựu sinh viên vẫn đang đeo đuỗi công việc là làm sao để TEX dễ sử dụng hơn cho người Việt. Chúng tôi hy vọng rằng, sự cố gắng của chúng tôi sẽ gặt hái được kết quả hằng mong muốn. Rất mong nhận được sự ủng hộ từ nhiều người.