Đại biểu Quốc hội: Chặn "lạm thu" khi thực hiện miễn học phí trên cả nước

(NLĐO)- Khi thực hiện chính sách miễn học phí, đại biểu Quốc hội đề nghị cần kiểm soát để không phát sinh các khoản thu khác trong nhà trường.

Ngày 16-6, thảo luận về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về miễn, hỗ trợ học phí đối với trẻ em mầm non, học sinh phổ thông, người học chương trình giáo dục phổ thông tại các cơ sở giáo dục trong hệ thống giáo dục quốc dân, đại biểu Trịnh Thị Tú Anh (đoàn Lâm Đồng) nhất trí và ủng hộ mạnh mẽ chủ trương này.

Theo đại biểu Anh, đây là một chủ trương mang ý nghĩa nhân văn rất sâu sắc của Đảng và Nhà nước ta, thể hiện bước tiến lớn của Việt Nam trong việc xây dựng nền giáo dục công bằng, nhân văn và bền vững.

Tuy nhiên, vị đại biểu cũng bày tỏ băn khoăn về việc triển khai thực hiện chủ trương quan trọng này. Đại biểu lo ngại nguy cơ phát sinh các khoản thu tự nguyện, không đúng quy định.

Vị đại biểu đoàn Lâm Đồng cho rằng khi có 1 khoản thu chính thức được miễn, có thể xuất hiện các hình thức thu khác để bù đắp cho các thiếu hụt tài chính thông qua các loại quỹ tự nguyện hoặc các khoản đóng góp không minh bạch. "Nếu xảy ra tình trạng này, không chỉ gây ra những bức xúc trong phụ huynh mà còn làm mất đi ý nghĩa tốt đẹp của chính sách miễn học phí"- đại biểu nhìn nhận.

Vì vậy, để chủ trương miễn học phí thực sự phát huy hiệu quả tối đa và khắc phục được những lo ngại nêu trên, đại biểu Trịnh Thị Tú Anh kiến nghị cần xây dựng quy định rõ ràng, minh bạch về các khoản thu ngoài học phí (nếu có), kiểm soát chặt chẽ các khoản thu tự nguyện. Đồng thời, nghiêm cấm mọi hình thức lạm thu dưới danh nghĩa tự nguyện, áp dụng nguyên tắc công khai, minh bạch trong mọi hoạt động thu, chi của nhà trường để phụ huynh và xã hội có thể giám sát.

Về dài hạn, nữ đại biểu cho rằng cần có một chiến lược tài chính tổng thể, không chỉ tập trung vào bù đắp học phí mà còn phải đảm bảo nguồn lực cho việc đầu tư, phát triển hạ tầng giáo dục.

Điều này có thể đòi hỏi sự đa dạng các nguồn vốn khuyến khích xã hội hóa, đầu tư giáo dục một cách minh bạch và phân bổ ngân sách một cách linh hoạt, ưu tiên cho những nơi có nhu cầu cấp thiết nhất, đồng thời xây dựng lộ trình tăng chi ngân sách cho giáo dục một cách rõ ràng và minh bạch.

Cũng theo đại biểu Trịnh Thị Tú Anh, nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên và cải thiện môi trường dạy học là vô cùng quan trọng. Cần tiếp tục đầu tư vào đào tạo, bồi dưỡng giáo viên, nâng cao năng lực chuyên môn và đạo đức nghề nghiệp, đồng thời có chính sách đãi ngộ hợp lý để giáo viên yên tâm công tác, toàn tâm toàn ý với sự nghiệp trồng người.

Đại biểu Đặng Bích Ngọc (đoàn Hòa Bình) thống nhất cao với quy định ngân sách trung ương hỗ trợ đối với các địa phương chưa cân đối được ngân sách để thực hiện chính sách miễn, hỗ trợ học phí theo quy định. "Đây cũng là trăn trở, lo lắng đối với các tỉnh thu ngân sách còn khó khăn, chưa tự cân đối được thu, chi"- đại biểu nói.

Vì vậy, theo bà Ngọc, quy định này sẽ tạo điều kiện cho các tỉnh chủ động lập dự toán, báo cáo Bộ Tài chính bổ sung nguồn kinh phí còn thiếu từ ngân sách trung ương, đảm bảo sự công bằng cho các tỉnh trong thực hiện miễn, giảm học phí để cả nước cùng tổ chức đồng bộ, thực hiện thống nhất, kịp thời trong năm học 2025 - 2026.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (đoàn Hải Dương) cho biết theo dự thảo thì nghị quyết sẽ có hiệu lực từ năm học tới, nghĩa là từ tháng 9-2025. Thời gian chuẩn bị không còn dài, cho nên bà Nga nhấn mạnh việc ngân sách nhà nước cấp bù cho khoản miễn học phí như thế nào đối với các cơ sở giáo dục phổ thông công lập để tiếp tục hoạt động ổn định, đảm bảo chất lượng giáo dục và không làm ảnh hưởng tới quyền lợi của học sinh cũng như điều kiện làm việc, giảng dạy của đội ngũ nhà giáo ngay từ đầu năm học là việc cần khẩn trương làm.

"Nếu việc cấp bù kinh phí chậm trễ chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến hoạt động dạy và học của nhà trường"- bà Nga nêu rõ. Vì vậy, vị đại biểu đoàn Hải Dương đề nghị Chính phủ chỉ đạo các cơ quan liên quan khẩn trương ban hành các phương án hướng dẫn, cơ chế cấp bù kinh phí cho các cơ sở giáo dục đảm bảo để khi nghị quyết này có hiệu lực thì việc tổ chức thực hiện được diễn ra thuận lợi, thông suốt ngay từ đầu năm học mới.