Dự báo “nóng”: Tỉ giá lắng dịu, lãi suất sẽ giảm mạnh vào cuối năm?
(NLĐO) - Nhiều tổ chức tài chính nhận định Việt Nam có thể phải giảm thêm lãi suất điều hành để hỗ trợ nền kinh tế trong khi không ít ý kiến khuyến nghị nên cẩn trọng với sức ép tỉ giá.
Ngày cuối tuần, 23-7, tỉ giá trung tâm được Ngân hàng Nhà nước (NHNN) niêm yết ở mức 23.734 đồng/USD, giảm khoảng 90 đồng/USD so với hồi đầu tháng 7 nhưng vẫn tăng khoảng 100 đồng/USD so với giai đoạn ổn định trong nửa đầu năm. Giá USD được các ngân hàng thương mại giao dịch quanh mức 23.490 đồng/USD mua vào và 23.830 đồng/USD bán ra, tăng 20 đồng/USD so với cuối tuần trước.
Lãi suất đã tạo đỉnh
Trong bối cảnh nền kinh tế gặp nhiều khó khăn và tăng trưởng thấp hơn kỳ vọng, NHNN đã liên tiếp 4 lần hạ lãi suất điều hành trong nửa đầu năm 2023 để hỗ trợ người dân và doanh nghiệp. Cùng với động thái hạ lãi suất điều hành, các loại lãi suất trên thị trường như lãi suất liên ngân hàng, lãi suất huy động, lãi suất cho vay... có xu hướng giảm rõ rệt sau khi đã tạo đỉnh.
Bà Yun Liu, chuyên gia kinh tế phụ trách thị trường ASEAN của Khối Nghiên cứu Kinh tế Toàn cầu - Ngân hàng HSBC, nhận định động thái liên tiếp cắt giảm lãi suất của NHNN là "bất ngờ", dù lạm phát hạ nhiệt, tỉ giá tương đối ổn định hỗ trợ cho việc nới lỏng chính sách tiền tệ.
"Với các biện pháp hỗ trợ tiền tệ gia tăng, kỳ vọng tăng trưởng sẽ có bước ngoặt lớn vào quý IV/2023. NHNN có thể sẽ cắt giảm lãi suất thêm 0,5 điểm % trong quý III/2023, đưa lãi suất điều hành về 4%, tương ứng với mức lãi suất hỗ trợ trong thời kỳ đại dịch COVID-19. Điều này có thể sẽ đảo ngược nỗ lực thắt chặt của NHNN trong năm 2022" - bà Liu dự đoán.
Mặc dù lãi suất điều hành và lãi suất huy động giảm liên tiếp nhưng lãi suất cho vay vẫn chưa giảm như kỳ vọng
Đáng nói, mặc dù lãi suất điều hành và lãi suất huy động giảm liên tiếp nhưng lãi suất cho vay vẫn chưa giảm như kỳ vọng. Cộng đồng doanh nghiệp nhiều lần kiến nghị đưa mặt bằng lãi vay về dưới 10%, cụ thể là về mức 7%-8%/năm như giai đoạn trước khi dịch COVID bùng phát.
Bộ phận Nghiên cứu Kinh tế và Thị trường toàn cầu của Ngân hàng UOB (Singapore) phân tích: Trước đà tăng trưởng yếu của nền kinh tế, NHNN đã hành động quyết liệt hơn dự đoán bằng cách cắt giảm lãi suất tái cấp vốn tổng cộng 1,5 điểm % xuống còn 4,5%/năm. Với động thái này, NHNN thiên về chính sách nới lỏng hơn và nhiều khả năng sẽ có thể tiếp tục hạ lãi suất trong quý III/2023.
"Việc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) tạm dừng tăng lãi suất vào tháng 6-2023 và có thể giảm lãi suất vào năm 2024 cũng như niềm tin vào tỉ giá USD/VNĐ ổn định - bất chấp các đợt giảm lãi suất trước đó - đã thúc đẩy triển vọng cắt giảm lãi suất tiếp theo của Việt Nam trong năm nay. Theo dự đoán, NHNN sẽ giảm lãi suất thêm 1 điểm % trong quý III/2023 trước khi tạm dừng để đánh giá các tác động" - chuyên gia của UOB kỳ vọng.
Những mặt trái đáng lo
Trao đổi với phóng viên Báo Người Lao Động, nhiều chuyên gia kinh tế bày tỏ lo ngại sức ép lên tỉ giá trong trường hợp NHNN giảm lãi suất điều hành.
Niềm tin vào tỉ giá USD/VNĐ ổn định là cơ sở để NHNN giảm lãi suất
Ông Trương Hiền Phương, Giám đốc cấp cao Công ty Chứng khoán KIS Việt Nam, nhận định NHNN đã "đi trước một bước" trong điều hành lãi suất, ngay cả khi FED có khả năng lãi suất thêm 1 lần nữa vào cuộc họp chính sách diễn ra vào ngày 25-7 (giờ Mỹ). Ông Phương cho rằng mức trần lãi suất hiện tại đã khá thấp và hợp lý. Nếu giảm thêm lãi suất điều hành lúc này sẽ ảnh hưởng tới tỉ giá và cán cân thanh toán. Mặt khác, lãi suất giảm quá sâu còn ảnh hưởng đến huy động vốn đầu vào và biên lợi nhuận (NIM) của ngân hàng.
Không phủ nhận động thái giảm lãi suất của NHNN vừa qua là khá tích cực song ông Đinh Quang Hinh, Trưởng bộ phận vĩ mô và Chiến lược thị trường Khối Phân tích - Công ty chứng khoán VNDirect (VND), cho rằng mặt trái của việc này là tiềm ẩn rủi ro đối với tỉ giá.
Theo ông Hinh, NHNN hạ lãi suất trong bối cảnh FED và Ngân hàng trung ương châu Âu (ECB) liên tục tăng lãi suất điều hành để kiềm chế lạm phát, dẫn đến chênh lệch giữa lãi suất tiền đồng với các đồng ngoại tệ thu hẹp lại, kéo theo nguy cơ dòng vốn đầu tư nước ngoài rút khỏi Việt Nam.
"Việc NHNN có quyết định hạ lãi suất điều hành thêm đợt nữa hay không còn phụ thuộc sự ổn định vĩ mô và các cân đối lớn của nền kinh tế, bao gồm tỉ giá. Cơ quan quản lý cần theo dõi kỹ động thái điều hành lãi suất tiếp theo của FED, ECB, diễn biến rổ ngoại tệ, đà phục hồi của nền kinh tế Việt Nam... Nếu điều kiện thuận lợi, NHNN có thể điều chỉnh thêm lãi suất điều hành trong năm nay" - ông Đinh Quang Hinh nêu quan điểm.
NHNN có thể sớm cắt giảm lãi suất điều hành ít nhất 0,25 điểm % nếu điều kiện vĩ mô cho phép
Ở góc nhìn khác, một số ý kiến cho rằng nỗi lo tỉ giá đã lắng dịu sau khi nổi lên như một rủi ro và gây áp lực lên thị trường trong 2 tuần trước. Ông Nguyễn Thanh Lâm, Giám đốc phân tích Khối khách hàng cá nhân Công ty Chứng khoán Maybank, cho rằng việc tỉ giá không ổn định thời gian qua "dường như là do nhu cầu về các khoản thanh toán cá biệt bằng USD trong ngắn hạn".
Trong bối cảnh thặng dư thương mại mạnh mẽ và dòng vốn FDI dồi dào, ông Lâm cho rằng NHNN có thể sớm cắt giảm lãi suất điều hành ít nhất 0,25 điểm % để đưa lãi suất cho vay sẽ giảm xuống mức hỗ trợ vào cuối quý III/2023, giúp tăng trưởng tín dụng trở lại.
Tín hiệu tích cực vào cuối năm
Số liệu của NHNN cho thấy mặt bằng lãi suất thị trường có xu hướng giảm khi đến cuối tháng 6-2023, lãi suất tiền gửi và cho vay bình quân của các giao dịch phát sinh mới bằng VNĐ của các ngân hàng thương mại giảm khoảng 1 điểm % so với cuối năm 2022. Các NH thương mại đã chủ động điều chỉnh, triển khai chương trình, gói tín dụng ưu đãi để giảm lãi suất cho vay với mức khoảng 0,5-3 điểm %/năm.
Theo ông Trương Hiền Phương, lãi suất cho vay hiện hữu của khách hàng thường không thể giảm ngay vì cần độ trễ và hợp đồng tín dụng với ngân hàng thường quy định thời gian điều chỉnh 3-6 tháng/lần. Bên cạnh đó, các ngân hàng cũng chưa muốn nhanh tay giảm lãi vay bởi điều này sẽ tác động đến lợi nhuận.
"Dù vậy, với áp lực phải giảm mặt bằng lãi suất để hỗ trợ nền kinh tế theo yêu cầu của Chính phủ và NHNN, các ngân hàng thương mại sẽ phải làm" - ông Phương nhận định.
Ông Đinh Quang Hinh cho rằng tác động của các đợt giảm lãi suất điều hành vừa qua đối với nền kinh tế sẽ thể hiện rõ nét trong quý III và đầu quý IV/2024.
Việc lãi suất cho vay giảm chậm hơn lãi suất huy động là do vấn đề kỳ hạn cho vay. Ví dụ, các khoản huy động lãi suất 8%-9%/năm vào cuối năm 2022 chưa đáo hạn hết trong nửa đầu năm nay do khách hàng thường gửi kỳ hạn 6-12 tháng. Do đó, chi phí vốn thực tế của ngân hàng chưa giảm nhanh như đà giảm của mặt bằng lãi suất huy động, cần thêm thời gian để các khoản huy động cao tái tục hết.
"Trong bối cảnh nền kinh tế đang bộc lộ nhiều khó khăn, ngành ngân hàng thận trọng trong cho vay và duy trì mức chênh lệch giữa lãi suất cho vay với lãi suất huy động để bảo đảm khả năng bù đắp cho các khoản nợ xấu có nguy cơ phát sinh. Đà giảm của lãi suất cho vay mới chỉ là khởi đầu, kỳ vọng lãi suất cho vay sẽ giảm rõ rệt hơn trong nửa cuối năm nay" - chuyên gia của VNDirect bình luận.
Còn nhiều sức ép
Theo ông Hoàng Công Tuấn, Kinh tế trưởng Công ty Chứng khoán MBS, việc tỉ giá biến động dưới biên độ 1,5% dường như không có tác động đến thị trường chứng khoán hay nền kinh tế. Nhưng, khi vượt ngưỡng biến động 1,5-2,5%, tỉ giá sẽ gây áp lực lên nền kinh tế vĩ mô.
Dù tỉ giá hiện trong tầm kiểm soát song vẫn tồn tại nhiều yếu tố gây áp sức ép khiến NHNN phải đưa ra những chính sách tiền tệ chặt chẽ và định hướng thận trọng hơn để bảo đảm đồng nội tệ không mất giá cũng như ổn định vĩ mô.
