Dự báo “nóng”: Trung Quốc ồ ạt gom vàng, Việt Nam “chê” kim loại quý

(NLĐO) - Không chỉ Trung Quốc mà nhiều quốc gia trên thế giới cũng bắt đầu gom mua vàng từ đầu năm nay. Các nhà phân tích lo ngại điều này có thể ám chỉ sự bất ổn kinh tế đang gia tăng.

Giảm nắm giữ USD

Vàng là kênh trú ẩn tài sản an toàn, được đánh giá cao vì sự ổn định giá trị giữa biến động kinh tế.

Dữ liệu do Cục Quản lý Ngoại hối nhà nước Trung Quốc công bố vào tháng 12-2022 cho thấy chính phủ nước này đã mua vàng dự trữ lần đầu tiên sau gần 3 năm với 1,03 triệu ounce, tương đương 32 tấn, trị giá 1,8 tỉ USD. Đợt mua này làm tăng tổng lượng dự trữ vàng của Trung Quốc từ 62,64 triệu ounce lên 63,67 triệu ounce, tương đương khoảng 112 tỉ USD. Đây là kho vàng lớn thứ 6 trên thế giới, sau Mỹ, Đức, Ý, Pháp và Nga.

Theo truyền thông Trung Quốc, đợt mua vàng lớn này được thực hiện nhằm giảm tỉ lệ tài sản bằng đồng USD mà nước này nắm giữ. Trong vòng 1 năm nay (tính đến quý III/2022), Trung Quốc đã bán 113,9 tỉ USD tín phiếu kho bạc Mỹ. Ngoài ra, việc mua vàng còn được xem như sự phản ánh biến động ngày càng tăng của thị trường khi những dự báo về suy thoái kinh tế toàn cầu trong năm tới ngày càng mạnh mẽ.

Động thái mua vàng của Trung Quốc được cho là để giảm phụ thuộc vào USD và đa dạng hóa danh mục đầu tư.

Ông Juan Carlos Artigas, Trưởng Bộ phận Nghiên cứu toàn cầu của Hội đồng Vàng thế giới (WGC), cho rằng việc Ngân hàng Trung ương Trung Quốc tiếp tục sử dụng vàng để đa dạng hóa nguồn dự trữ là hoạt động bất thường ở nước này.

Đáng chú ý, Trung Quốc mua vàng trong bối cảnh các quốc gia khác cũng có động thái mua hàng loạt. Theo WGC, từ ngày 1-7 đến 30-9, khoảng 399 tấn vàng đã được thu mua, khiến giá vàng bị đẩy lên cao - hiện quanh ngưỡng 1.800 USD/ounce. Số lượng mua gom này tăng gấp 4 lần so với một năm trước đó và tăng mạnh so với lượng mua lần lượt 87,7 tấn và 186 tấn hồi quý I và quý II năm nay. Kể từ đầu năm 2022, lượng kim loại quý này được các ngân hàng trung ương mua vào đã đạt mức cao nhất kể từ năm 1967.

Phần lớn vàng được mua ẩn danh. Không phải tất cả tổ chức chính thức đều báo cáo công khai việc nắm giữ vàng hoặc thường thông báo chậm. Các ngân hàng trung ương của Thổ Nhĩ Kỳ, Uzbekistan và Ấn Độ cho biết đã mua lần lượt 31,2 tấn, 26,1 tấn và 17,5 tấn vàng; tổng cộng khoảng 90 tấn. Hiện vẫn chưa rõ những ngân hàng trung ương nào đang nắm giữ khoảng 300 tấn vàng còn lại.

Hiện vẫn chưa rõ những ngân hàng trung ương nào đang nắm giữ 300 tấn vàng trong tổng số gần 400 tấn vàng được mua gom năm nay.

Theo Nikkei Asia, nhiều nhà phân tích cho rằng Trung Quốc là khách hàng lớn bởi nước này muốn giảm phụ thuộc vào đồng USD. Ông Itsuo Toshima, chuyên gia phân tích thị trường, dự đoán: "Trung Quốc có thể đã mua một lượng vàng lớn trong số hơn 2.000 tấn do Ngân hàng Trung ương Nga nắm giữ".

Nhận định trên không phải không có cơ sở bởi thực tế, năm 2015, nền kinh tế thứ 2 thế giới từng khiến thị trường choáng váng với lượng vàng nắm giữ lên tới 600 tấn sau khi ngừng công bố mọi giao dịch kể từ tháng 9-2009.

Vàng đổi chủ

Trong hơn 10 năm qua, các ngân hàng trung ương và chính phủ nhiều nước đã tăng cường tích trữ vàng. Cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008 đã làm xói mòn niềm tin vào trái phiếu kho bạc Mỹ cùng những tài sản bằng USD khác nên các nước phải đẩy mạnh đa dạng hóa danh mục đầu tư. Ông Nikos Kavalis, Giám đốc điều hành Công ty Tư vấn kim loại quý Metals Focus, nói rằng các ngân hàng trung ương sẽ tăng mua vàng bởi giá kim loại quý đã tăng trong vài năm qua và tài sản này không bị ảnh hưởng bởi các quốc gia khác.

Một diễn biến đáng chú ý là số lượng vàng có nguồn gốc từ Nga trị giá hàng tỉ USD nằm trong các ngân hàng ở London (Anh), Zurich (Thụy Sĩ) và New York (Mỹ) đã lặng lẽ đổi chủ kể từ sau cuộc xung đột ở Ukraine. Hãng tin Reuters dẫn dữ liệu từ 11 quỹ đầu tư phương Tây cho thấy số vàng thỏi Nga trị giá 2,2 tỉ USD đã bị đưa ra khỏi tài khoản của các quỹ trong khoảng thời gian từ tháng 7 đến tháng 11-2022. Mặc dù xu hướng chung là các quỹ lưu trữ vàng giảm đầu tư vào vàng thỏi do lãi suất tăng song vàng có nguồn gốc Nga bị đưa ra khỏi các tài khoản với tốc độ nhanh hơn đáng kể so với vàng của quốc gia khác.

Một số lượng vàng đã được chuyển đến châu Á, nơi nhu cầu tăng mạnh trong những tháng gần đây.

Nga là một trong những nhà sản xuất vàng lớn nhất thế giới, khai thác khoảng 330 tấn mỗi năm, trị giá khoảng 19 tỉ USD theo giá hiện tại. Các chủ ngân hàng cho biết số vàng của Nga bị đưa ra khỏi các quỹ thường được giao lại cho các chủ sở hữu khác ở cùng địa điểm. Nhưng một số lượng vàng đã được chuyển đến châu Á, nơi nhu cầu tăng mạnh trong những tháng gần đây.

Vàng ở Việt Nam bị "chê"

Trái ngược với thế giới, thị trường vàng ở Việt Nam khá trầm lắng. Nếu như dịp này những năm trước, không khí tại các cửa hàng vàng khá nhộn nhịp thì năm nay vắng bóng khách đến mua vàng miếng SJC lẫn vàng nhẫn 24K các loại.

Chủ một tiệm vàng ở TP HCM băn khoăn: "Nhu cầu giao dịch vàng đang rất èo uột. Vàng không còn hấp dẫn thì phải?".

Những ngày qua, giá vàng miếng SJC được các doanh nghiệp giao dịch quanh vùng 66-67 triệu đồng/lượng và gần như không có nhiều biến động trong cả tháng 12-2022. Tính đến cuối ngày 23-12, giá vàng SJC được giao dịch quanh mức 66,1 triệu đồng/lượng mua vào, 66,9 triệu đồng/lượng bán ra.

Giá vàng trong nước không có biến động lớn trong tháng 12-2022. Ảnh: Tấn Thạnh

Chuyên gia tài chính Trần Duy Phương nhận định cả sức mua vàng miếng SJC lẫn vàng nhẫn đều không có sự đột biến trong thời gian qua, thậm chí còn trầm lắng hơn. Một trong những nguyên nhân là do giá vàng SJC gần như không biến động.

"Nguồn cung vàng SJC từ nhiều năm qua chủ yếu do mua đi bán lại; không có nguồn cung từ nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng. Giá vàng trong nước cách biệt rất lớn với thế giới, khoảng trên 14-15 triệu đồng/lượng, thậm chí nhiều thời điểm chênh lệch 17-18 triệu đồng/lượng. Nhà đầu tư lo ngại giá vàng SJC có thể đảo chiều giảm mạnh bất cứ lúc nào để thu hẹp khoảng cách với giá vàng thế giới nên đã không còn nhu cầu mua vàng SJC" - chuyên gia Trần Duy Phương phân tích.

Tính từ đầu năm đến nay, vàng SJC tăng giá khoảng 5,3 triệu đồng/lượng, tương đương khoảng 8,6%. Đây là mức sinh lời không quá hấp dẫn và chỉ tương đương lãi suất gửi tiết kiệm dài hạn tại ngân hàng trong năm qua và lãi suất gửi tiết kiệm kỳ hạn trên 6 tháng ở thời điểm hiện tại. Còn vàng trang sức, vàng nhẫn 24K các loại từ đầu năm đến nay chỉ tăng giá khoảng 1 triệu đồng/lượng, tức tăng khoảng 2%.

"Một xu hướng đáng chú ý gần đây là người dân bán vàng và USD để lấy VNĐ gửi tiết kiệm trong bối cảnh lãi suất huy động tăng cao" - ông Trần Duy Phương nói thêm.

Nhiều chuyên gia nhận định vàng ở Việt Nam đang bị "chê". Không chỉ nhà đầu tư mà nhiều ngân hàng thương mại trước đây giao dịch vàng với số lượng lớn thì nay cũng không còn mặn mà, doanh số ảm đạm. Một vài công ty vàng lớn cho biết chỉ tập trung kinh doanh vàng trang sức; còn mảng kinh doanh vàng miếng không tác động quá lớn đến lợi nhuận, thậm chí tỉ trọng ngày càng giảm.