Góc khuất "tra tấn" đằng sau thành công vang dội của ChatGPT

(NLĐO) - Góp phần làm nên thành công của ChatGPT là những nhân viên bị tổn thương tinh thần trầm trọng nhưng chỉ nhận được đồng lương rẻ mạt.

ChatGPT ra mắt vô cùng ấn tượng vào ngày 30-11-2022 khi chỉ sau một tuần đã có hơn 1 triệu người dùng. Vì thế, nó được ca ngợi là một trong những đột phá công nghệ lớn nhất năm qua. Sự bùng nổ đó giúp OpenAI - "cha đẻ" của ChatGPT - đang huy động vốn từ nhà đầu tư để nâng định giá công ty lên 29 tỉ USD.

Cuộc điều tra đặc biệt

Thế nhưng, phía sau sự hào nhoáng đó là những góc khuất ít người biết đến. Cuộc điều tra của tạp chí Time cho thấy để ChatGPT nhanh chóng thành công vang dội, OpenAI sử dụng những lao động ở Kenya với mức lương ít ỏi cho công việc kiểm duyệt nội dung. Công việc này đặc biệt quan trọng với OpenAI.

Trước ChatGPT, nền tảng GPT-3 đã có thể xâu chuỗi nội dung nhưng chưa được phát hành rộng rãi. Nguyên do bởi nó có xu hướng đưa ra những nhận xét bạo lực, phân biệt giới tính, chủng tộc.

Đây cũng là vấn đề chung của các mô hình trí tuệ nhân tạo (AI), do dữ liệu đầu vào thường được thu thập từ internet, vốn chứa hàng loạt thông tin độc hại, sai lệch. Ước tính với lượng dữ liệu OpenAI thu thập để huấn luyện trí tuệ nhân tạo, công ty cần có hàng trăm người làm trong hàng thập kỷ mới có thể rà soát toàn bộ dữ liệu thủ công.

Nhân công mà công ty có trụ sở tại Mỹ thuê ở Kenya chỉ được trả vỏn vẹn 2 USD mỗi giờ nhưng họ phải tiếp xúc với rất nhiều nội dung độc hại về bạo lực, tình dục. "Trái với vai trò quan trọng họ đang nắm giữ, cuộc sống của các công nhân làm việc cho OpenAI ở Kenya luôn bấp bênh, trong khi điều kiện làm việc vô cùng khắc nghiệt" - theo Partnership on AI  (Liên minh các tổ chức AI).

Đại diện của OpenAI xác nhận nhân viên của công ty gia công phần mềm Sama ở Kenya đóng góp vào công cụ họ đang xây dựng để phát hiện nội dung độc hại, đã được tích hợp vào ChatGPT.

"Sứ mệnh của chúng tôi là đảm bảo trí tuệ nhân tạo mang lại lợi ích cho toàn nhân loại và chúng tôi nỗ lực xây dựng hệ thống AI an toàn và hữu ích nhằm hạn chế nội dung thiên vị và có hại. Phân loại, lọc nội dung có hại là bước cần thiết để giảm thiểu tính bạo lực và tình dục có trong dữ liệu đào tạo" - tạp chí Time dẫn lời phát ngôn viên của OpenAI.

Hợp đồng "gãy gánh" sớm

Trước đó vào cuối năm 2021, OpenAI và Sama ký hợp đồng 3 năm với tổng trị giá 200.000 USD. Hợp đồng yêu cầu Sama gắn nhãn các mô tả bằng văn bản về lạm dụng tình dục, ngôn từ kích động thù địch và bạo lực.

Sama phân công khoảng 30 nhân viên chia thành ba nhóm, mỗi nhóm tập trung vào từng nội dung khác nhau. Ba nhân viên kể họ phải đọc và dán nhãn 150-250 đoạn văn bản mỗi ca làm việc kéo dài 9 tiếng. Những đoạn trích đó dài 100-1.000 từ.

Một nữ nhân viên Sama phải đọc câu chuyện về vụ hãm hiếp từ một website khiêu dâm. Sau đó, cô phải trải qua bài kiểm tra từ OpenAI xem đây có phải nội dung bạo lực tình dục không. Những bài kiểm tra như vậy là một phần trong công việc của các lao động Sama trước khi được quyền huấn luyện AI.

Tất cả nhân viên được phỏng vấn nói họ bị tổn thương tinh thần trầm trọng, dù đã được tham dự một số buổi tư vấn sức khỏe. Người phát ngôn của Sama cho biết các nhà trị liệu sức khỏe được mời đến là những người được đào tạo chuyên nghiệp, có giấy phép hành nghề.

Trong hợp đồng nêu rõ, OpenAI trả 12,5 USD một giờ cho đối tác, Thế nhưng, thực tế người lao động chỉ nhận được khoảng 1/6 số tiền này. Trung bình mỗi tháng họ kiếm được 170 USD và khoảng 70 USD tiền thưởng nếu đáp ứng các chỉ số về hiệu suất. Nếu làm tăng ca, mỗi người có thể nhận từ 1,32-1,44 USD/giờ sau thuế, thấp hơn lương tối thiểu của lễ tân ở Kenya.

Người phát ngôn của OpenAI khẳng định công ty không đưa ra bất kỳ mục tiêu năng suất nào và Sama chịu trách nhiệm quản lý điều khoản thanh toán và sức khỏe tâm thần cho nhân viên.

"Chúng tôi coi trọng sức khỏe tinh thần của nhân viên và của nhà thầu. Người lao động có thể từ chối công việc mà không bị phạt. Việc tiếp xúc với nội dung tục tĩu sẽ có giới hạn và thông tin nhạy cảm sẽ được xử lý bởi người lao động đã được đào tạo chuyên sâu" - đại diện OpenAI nói.

Bất ngờ, mối quan hệ giữa OpenAI và Sama lại rạn nứt từ tháng 2- 2022 và sau đó đổ vỡ khiến đôi bên chia tay nhau sớm 8 tháng. Sau quyết định của Sama, nhóm công nhân bị chuyển đến một dự án trả lương còn thấp hơn, dù công việc của họ chuyên phân loại nội dung khiêu dâm.