Nóng bỏng “cuộc chiến” mã QR trên bàn thanh toán

(NLĐO) - Khi thanh toán thông qua quét mã QR trở thành phương thức phổ biến, cuộc đua của các ngân hàng, ví điện tử, đơn vị trung gian thanh toán... cũng trở nên nóng bỏng.

Ngân hàng Nhà nước (NHNN) vừa đưa ra con số đáng chú ý: Trong 5 tháng đầu năm 2023, thanh toán qua phương thức quét mã QR (QR code) tăng 151% về số lượng và 30,4% về giá trị so với cùng kỳ năm ngoái. Trong khi đó, giao dịch qua ATM giảm tiếp 4,6% về số lượng và 6,4% về giá trị.

Rủ nhau quét mã QR

Quan sát ở một quán cà phê thuộc hệ thống H. trên đường Mai Chí Thọ (TP Thủ Đức, TP HCM) trong buổi sáng, chúng tôi ghi nhận cứ 10 khách thì có khoảng 6-7 người chọn thanh toán không tiền mặt, trong đó chủ yếu là quét QR code. Quán cà phê cũng đưa ra nhiều lựa chọn cho khách như VietQR, VNPay, MoMo, ZaloPay và một số nền tảng thanh toán khác.

"Đa phần khách hàng chuộng thanh toán qua QR code, một số chọn cà thẻ và còn lại là thanh toán bằng tiền mặt. Tỉ lệ thanh toán bằng tiền mặt ít hơn hẳn so với trước đây" - nhân viên quán cà phê này cho biết.

Nhiều mã QR để khách hàng lựa chọn

Ghi nhận tại nhiều quán cà phê khác cũng như các hệ thống cửa hàng tiện lợi, siêu thị mini ở TP HCM, chúng tôi nhận thấy xu hướng thanh toán hiện nay chủ yếu là quét mã QR và cà thẻ, thay vì dùng tiền mặt.

Đáng chú ý, đang có sự chuyển dịch đáng kể ngay trong nhóm người tiêu dùng thanh toán không tiền mặt. Đó là số lượng thanh toán bằng cách cà thẻ ATM hoặc thẻ tín dụng, chuyển khoản ngân hàng giảm xuống; còn thanh toán qua QR code đang chiếm ưu thế. Ưu điểm của thanh toán qua mã QR là tiện lợi khi chi trả cho những món hàng, dịch vụ có giá từ vài ngàn đồng đến vài chục triệu đồng, như uống cà phê, mua sắm quần áo, giày dép...

Thanh toán tiện lợi chỉ bằng vài thao tác trên smartphone

"Vài ngày trước, khi đưa con đi học bơi ở trung tâm thể dục thể thao gần nhà, tôi quên mang tiền mặt nhưng vẫn có thể thanh toán một ly nước giá 25.000 đồng và một phần đồ ăn sáng giá 35.000 đồng bằng cách quét mã QR. Lúc về, thấy nhân viên giữ xe của trung tâm tranh thủ bán trái cây từ quê đem lên, tôi muốn mua nhưng ngại ngần vì không có sẵn tiền mặt để trả thì nhân viên nói có sẵn mã QR để quét. Tôi thật sự bất ngờ về độ "sẵn sàng" của người bán hàng nhỏ lẻ trong việc thanh toán không tiền mặt" - chị Khánh Chi (ngụ quận 5, TP HCM) kể.

"Thế trận" các bên cùng phát triển

Để hình thành "thế trận" thanh toán không tiền mặt như hiện nay, các ngân hàng thương mại, ví điện tử và các nền tảng thanh toán đã chạy đua không mệt mỏi.

Lãnh đạo một ngân hàng thương mại chia sẻ ngay từ khi QR code chưa phổ biến như hiện nay, ngân hàng đã triển khai các chi nhánh, phòng giao dịch giao chỉ tiêu "đặc biệt" cho nhân viên. Đó là yêu cầu nhân viên khi có thời gian rảnh vào cuối tuần là đi vận động khách hàng, tiểu thương, hộ kinh doanh dán mã QR. 

"Dù là mã QR của nền tảng thanh toán nào thì chỉ cần tiểu thương, hộ kinh doanh áp dụng hoặc dán thông báo cho khách hàng biết để lựa chọn thanh toán là đã thành công" - lãnh đạo ngân hàng này cho hay.

Tại sự kiện Ngày không tiền mặt 2023 diễn ra gần đây, Napas đã phối hợp Sở Công Thương TP HCM triển khai một hoạt động khá mới mẻ là dán mã VietQR tại các khu vực kinh doanh sầm uất và các khu vực hành chính công ở TP HCM như chợ Bến Thành, đường Phan Xích Long và UBND một số phường trên địa bàn quận Phú Nhuận...

Mã VietQR của Napas

Ông Nguyễn Duy An, Phó Chủ tịch UBND quận 1, TP HCM, cho hay mã VietQR được cung cấp cho tiểu thương tại các điểm mua sắm tại chợ Bến Thành đã thu hút nhiều du khách mua sắm và thanh toán an toàn. Việc áp dụng thanh toán không tiền mặt cũng giúp các tiểu thương giảm chi phí nhân công, quản lý tài chính chặt chẽ hơn. Quận 1 dự kiến sẽ nhân rộng mô hình này tại các chợ truyền thống, các tuyến phố kinh doanh.

Là tiểu thương buôn bán lâu năm tại chợ Bến Thành, anh Trần Minh Quân, chủ sạp Tiến Mỹ - shop 59, nhận xét từ khi có mã VietQR, người mua hàng và tiểu thương đều được hưởng nhiều lợi ích. Theo đó, mã VietQR cho phép giao dịch rất nhanh và chấp nhận thanh toán qua rất nhiều ngân hàng, cửa hàng không cần chuẩn bị tiền mặt để mua bán như trước đây. Nhiều tiểu thương khác cũng nhìn nhận sử dụng mã QR là cơ hội tốt để tiếp cận khách hàng, kích thích khách hàng mua sắm - nhất là những khách hàng không có thói quen mang theo nhiều tiền mặt.

Triển khai dán mã QR đến các tiểu thương

Ông Nguyễn Minh Tâm, Phó Tổng Giám đốc Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín (Sacombank), nêu rõ thanh toán qua phương thức quét mã QR đang phát triển nhanh ở Việt Nam và một số nước trong khu vực như Indonesia, Thái Lan... Trước xu thế này, Sacombank không chỉ cho phép khách hàng quét mã QR trên ứng dụng điện thoại mà từ năm 2017, khách hàng đã có thể quét mã để rút tiền tại máy ATM. 

"Ban đầu, người tiêu dùng quét mã QR để được hưởng ưu đãi, từ đó tập thói quen thanh toán không tiền mặt cho khách hàng cá nhân, cửa hàng, tiểu thương, hộ kinh doanh... Đến nay, quét mã thanh toán đã trở thành phương thức phổ biến và ưa thích của khách hàng" - ông Tâm nói.

Theo tìm hiểu của phóng viên, trong hệ khách hàng "khủng" của Sacombank với 15 triệu người, có tới 50% là "khách hàng số", gồm những khách hàng tăng trưởng trên kênh số như sử dụng dịch vụ internet banking, mobile banking, Sacombank Pay. Số lượng giao dịch trên kênh số tăng trưởng gấp 5 lần trong giai đoạn 2018 - 2022, bình quân 43%/năm. Nếu năm 2020 có hơn 154 triệu giao dịch qua kênh số thì tới năm 2022 đã vượt mốc 435 triệu lượt. Chỉ riêng năm 2022, 97% giao dịch tại Sacombank là các giao dịch qua kênh số, trong đó có quét mã QR.

Thị trường thanh toán không tiền mặt nở rộ và phát triển nhanh chóng trong những năm gần đây, đặc biệt là sau giai đoạn dịch COVID-19. Bà Nguyễn Linh Trang, Giám đốc Trung tâm Thanh toán và Dịch vụ hằng ngày của MoMo, nhận định sự phổ biến của mã VietQR tại Việt Nam cũng là xu hướng tất yếu trong bối cảnh các quốc gia trong khu vực cũng đẩy mạnh kênh này, nổi bật là UPI tại Ấn Độ và ThaiQR tại Thái Lan.

Tính riêng tháng 5-2023, Ấn Độ ghi nhận hơn 9 tỉ giao dịch thông qua hình thức thanh toán UPI dựa vào mã QR. Tại Thái Lan, có đến 8 triệu điểm chấp nhận thanh toán thông qua quét mã ThaiQR. Tại Việt Nam, VietQR là nền tảng tương tự được xây dựng để mang đến cơ hội cho tất cả đơn vị trung gian thanh toán, ví điện tử cùng phát triển. "Với MoMo, Viet QR không phải là đối thủ mà là nền tảng để chúng tôi cung cấp những trải nghiệm tốt nhất cho cả người dùng và đối tác. Làm sao để người dùng có thể quét mã VietQR và đối tác cũng có thể nhận tiền qua mã VietQR lẫn mã QR của MoMo" - bà Linh Trang nói.

Khuyến mại, ưu đãi và hơn thế nữa

Trong cuộc đua chiếm lĩnh thị phần và "lấy lòng" khách hàng thanh toán mã QR, câu chuyện ưu đãi, khuyến mại đã từng thành công ở giai đoạn trước thì nay không phải là tất cả. Thách thức hiện tại chính doanh nghiệp phải đón đầu xu hướng nhanh nhất và tạo ra trải nghiệm tốt nhất cho cả người dùng lẫn đối tác.

Thanh toán tại Katinat Saigon Káfe bằng ví điện tử MoMo

Bà Linh Trang phân tích: Với UPI của Ấn Độ, 96% giao dịch đều được thực hiện thông qua các nền tảng ví điện tử, có nghĩa là người dùng chuộng mở ví điện tử để quét mã QR bởi tính tiện lợi. Xu hướng hiện tại chính là cơ hội để MoMo hiện thực hóa giấc mơ nhân rộng thanh toán không tiền mặt trên khắp Việt Nam.

Theo đại diện MoMo, ví điện tử này xác định khuyến mãi không phải là giải pháp duy nhất và càng không phải là giải pháp tốt nhất để khuyến khích người dùng thanh toán bằng QR code hay giữ chân họ. Thay vào đó, MoMo tập trung xây dựng một hệ sinh thái mà ở đó, từng tính năng, tiện ích, từng dịch vụ dù là nhỏ nhất cũng đều sẽ mang đến lợi ích chung cho đối tác, người dùng.

Trao đổi với phóng viên Báo Người Lao Động, bà Lê Lan Chi, Tổng Giám đốc ZaloPay, thừa nhận áp dụng khuyến mại được xem là giải pháp tăng trưởng "nóng" khi một thương hiệu cần thu hút người dùng trong thời gian ngắn. Nhưng về lâu dài, người dùng gắn bó vì sản phẩm tiện lợi và mang lại cho họ nhiều sự tiện ích, tính năng.

"Ví điện tử sở hữu ưu thế nền tảng công nghệ mở để phát triển nhiều tính năng, sản phẩm tích hợp, giúp người dùng linh hoạt lựa chọn nguồn tiền thanh toán. Ví dụ trên ZaloPay, người dùng có thể gửi khoản tiền chờ chi tiêu vào "Tài khoản tích lũy" để sinh lời hằng ngày và rút ra thanh toán tất cả hóa đơn mà không ảnh hưởng tiền lời đã nhận. Hoặc đang cần thanh toán nhưng tài khoản không đủ, nguồn tiền dự phòng trong "Tài khoản trả sau" sẽ hỗ trợ người dùng trong trường hợp khẩn cấp" - bà Lê Lan Chi giới thiệu.

Đại diện ZaloPay cũng cho hay tháng 6 vừa qua, nền tảng này đã bổ sung tính năng tạo đường tắt để truy cập vào camera ứng dụng, giúp người dùng quét mã QR thanh toán nhanh chóng hơn. Tính năng này giúp người dùng không cần truy cập mục quét mã trong ứng dụng ZaloPay, mà có thể thanh toán ngay từ trang chủ điện thoại.