Doanh nghiệp trúng đấu giá mỏ cát đứng ngồi không yên

Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã có văn bản phản hồi UBND TP Đà Nẵng về những vướng mắc trong việc cấp phép thăm dò mỏ cát

Thời gian gần đây, một số doanh nghiệp trúng đấu giá mỏ cát trên địa bàn TP Đà Nẵng phản ánh gặp khó khăn trong quá trình hoàn thiện hồ sơ để được cấp giấy phép thăm dò trữ lượng trước khi được cấp phép khai thác.

Mỏ trúng đấu giá "đứng hình", cát khan hiếm

Đại diện một doanh nghiệp cho biết tháng 6-2025, sau khi trúng đấu giá quyền khai thác khoáng sản cát làm vật liệu xây dựng trên địa bàn TP Đà Nẵng, đơn vị đã ký hợp đồng khảo sát, lập và triển khai đề án thăm dò. Tuy nhiên, quá trình thực hiện gặp nhiều vướng mắc do các quy định tại Thông tư 40/2025/TT-BNNMT của Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NN-MT).

Theo thông tư này, hoạt động thăm dò cát sông phải đáp ứng nhiều yêu cầu kỹ thuật như lắp đặt trạm quan trắc hoặc thu thập số liệu về thủy - thạch động lực theo mùa, khảo sát hiện trạng xói lở, bồi tụ, mô phỏng dòng chảy, vận chuyển bùn cát và biến động lòng sông. Do đặc thù khu vực trung du có sông suối nhỏ, độ dốc lớn, mực nước và dòng chảy biến đổi nhanh, trong khi thời gian thăm dò ngắn và không có sẵn trạm quan trắc, doanh nghiệp cho rằng các quy định này rất khó triển khai trong thực tế.

Trước những vướng mắc trên, ngày 14-11, Phó Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng Phan Thái Bình đã có văn bản kiến nghị Bộ NN-MT rà soát, sửa đổi, bổ sung một số quy định của Luật Địa chất và Khoáng sản. UBND TP Đà Nẵng cho rằng trong thực tế, quy định nêu trên chưa phù hợp, khó có thể thực hiện thăm dò cát, sỏi khu vực miền núi, trung du vì sông suối nhỏ, ngắn; mực nước, dòng chảy thay đổi nhanh; thời gian thi công thăm dò lại ngắn (khoảng một vài tháng) và hầu như không có trạm quan trắc của Nhà nước.

"Vướng mắc này dẫn đến 5 mỏ cát, sỏi đã trúng đấu giá quyền khai thác khoáng sản và doanh nghiệp đã nộp hồ sơ đề nghị cấp giấy phép thăm dò nhưng do không đáp ứng các nội dung nêu trên nên không thể cấp giấy phép thăm dò" - văn bản của UBND TP Đà Nẵng nêu.

Được biết, hiện nay, trên địa bàn TP Đà Nẵng chỉ còn một số mỏ cát còn giấy phép khai thác nhưng đa số trữ lượng thấp, nằm ở các địa bàn vùng núi. Trong khi đó, mỏ cát Pha Lê (xã Hà Nha) có trữ lượng được cấp phép lớn hàng đầu hiện đang vướng tranh chấp và một số thủ tục liên quan đến bến bãi, nên tạm dừng khai thác.

Nhiều tháng nay, các doanh nghiệp phải nhập cát từ tỉnh Quảng Ngãi với chi phí rất lớn. Theo khảo sát, hiện nay giá cát xây dựng tại khu vực Tam Kỳ trên 550.000 đồng/m³, trong khi giá cát tại khu vực trung tâm TP Đà Nẵng dao động từ 650.000 đến gần 700.000 đồng/m³. Đại diện một doanh nghiệp cho biết cơ quan chức năng đang siết chặt quản lý nguồn gốc, xuất xứ, khiến giá cát trên địa bàn TP Đà Nẵng có xu hướng tăng thêm.

Bộ sẽ "nghiên cứu, sửa đổi"

Liên quan đến nội dung trên, ngày 29-12, Thứ trưởng Bộ NN-MT Lê Công Thành đã có công văn phản hồi UBND TP Đà Nẵng, cho biết quy định tại Thông tư 40 không bắt buộc phải lập trạm quan trắc, mà cho phép lựa chọn giữa việc lập trạm hoặc thu thập số liệu về thủy - thạch động lực, dữ liệu trầm tích để phục vụ công tác thăm dò.

Bộ NN-MT cũng nêu rõ trong quá trình thăm dò, đơn vị được phép sử dụng các kết quả thu thập, mô phỏng để đánh giá tác động đến lòng, bờ, bãi sông và xác định khối lượng, độ sâu, công suất khai thác phù hợp. Thời gian qua, một số địa phương đã thực hiện việc thu thập số liệu về thủy - thạch động lực, chế độ thủy văn đặc trưng theo mùa, dữ liệu hiện trạng tốc độ lắng đọng trầm tích đáy để chạy mô hình tính toán và sử dụng kết quả đưa vào báo cáo kết quả thăm dò thay cho việc lập trạm quan trắc.

Thứ trưởng Bộ NN-MT Lê Công Thành cho biết thời gian tới, bộ sẽ tiếp tục nghiên cứu, tổng hợp và sửa đổi nội dung này để phù hợp hơn với đặc điểm từng sông suối ở từng vùng miền.

Trong văn bản gửi Bộ NN-MT ngày 14-11, ngoài nội dung nêu trên, UBND TP Đà Nẵng cho biết các quy định hiện hành về đấu giá quyền khai thác khoáng sản còn bất cập, khiến nhiều doanh nghiệp trả giá rất cao nhưng chậm hoặc không triển khai thăm dò, khai thác, gây thiếu nguồn vật liệu và ảnh hưởng công tác quản lý. Thực tế đấu giá năm 2025 cho thấy giá trúng các mỏ cát, đá, đất san lấp tăng mạnh, góp phần tăng thu ngân sách nhưng lại đẩy giá vật liệu xây dựng lên cao, gây khó khăn cho việc bình ổn thị trường.

Từ thực tế đó, UBND TP Đà Nẵng kiến nghị sửa đổi Luật Địa chất và Khoáng sản theo hướng buộc đơn vị trúng đấu giá phải nộp tiền đặt cọc tương ứng với giá trúng ngay sau khi kết thúc đấu giá, nhằm hạn chế tình trạng bỏ cọc, kéo dài dự án. Tuy nhiên, phản hồi nội dung này, Bộ NN-MT cho biết Luật Đấu giá tài sản hiện hành không quy định việc nộp bổ sung tiền đặt cọc sau đấu giá, do đó đề nghị địa phương thực hiện đúng quy định để tránh mâu thuẫn pháp lý.

Được biết, trước tình hình cát khan hiếm, giá tăng cao, tháng 6 vừa qua, một số địa phương của tỉnh Quảng Nam cũ (nay là TP Đà Nẵng) đã đưa ra đấu giá các mỏ khoáng sản cát, sỏi. Trong đó, riêng 3 mỏ cát tại huyện Đại Lộc cũ được đấu giá với số tiền trúng lên tới hơn 940 tỉ đồng - dù giá khởi điểm chỉ vài tỉ đồng; mỏ cát tại huyện Duy Xuyên cũ có giá khởi điểm 1,8 tỉ đồng cũng được đấu giá lên tới 138 tỉ đồng.