Đổi mới tư duy, phương pháp quản lý giáo dục

Các địa phương cần sớm tổng hợp những vướng mắc liên quan đến phân cấp quản lý nhà nước về giáo dục khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp

Ngày 5-8, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT), dưới sự chủ trì của Thứ trưởng Thường trực Phạm Ngọc Thưởng, đã tổ chức hội nghị triển khai phân cấp quản lý nhà nước về giáo dục khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp.

Công chức không có chuyên môn giáo dục

Theo hướng dẫn, mỗi phòng văn hóa - xã hội cấp xã được bố trí tối đa 2 biên chế cho vị trí việc làm công chức phụ trách lĩnh vực GD-ĐT. Với tổng số 3.321 xã, phường, đặc khu sau sắp xếp, dự kiến toàn quốc cần hơn 6.000 công chức cấp xã.

Tuy nhiên, theo Bộ GD-ĐT, khảo sát nhanh khoảng 1.000 công chức đã được bố trí về làm việc tại phòng văn hóa - xã hội cấp xã được giao phụ trách lĩnh vực giáo dục cho thấy chỉ có 303 người đã từng công tác tại phòng GD-ĐT (cũ). Đáng chú ý, chỉ có 395 người có trình độ chuyên môn được đào tạo ở các ngành sư phạm, giáo dục, còn lại là ở ngành, lĩnh vực khác. Nhiều người không có chuyên môn về giáo dục, cũng chưa từng có kinh nghiệm làm giáo dục. Có những địa phương chỉ có 20% đến dưới 30% số công chức giáo dục cấp xã có trình độ chuyên môn hoặc kinh nghiệm công tác từ lĩnh vực giáo dục.

Tại hội nghị, ông Trần Thế Cương, Giám đốc Sở GD-ĐT TP Hà Nội, bày tỏ lo lắng khi Hà Nội chỉ có 212/347 công chức phòng văn hóa - xã hội được phân công phụ trách giáo dục có bằng sư phạm. Trong số này, có những trường hợp có chuyên môn nghiệp vụ mầm non nhưng lại phụ trách bao trùm cả tiểu học, THCS nên rất khó khăn trong công việc.

Ông Nguyễn Minh Châu - Chủ tịch UBND phường Tân Giang, tỉnh Cao Bằng - cho hay phường có 12 cơ sở giáo dục các cấp học từ mầm non đến THCS, với quy mô 124 lớp và 3.541 học sinh. Các trường học phân bố không đồng đều, có nhiều điểm trường, lớp ghép nằm cách xa trung tâm của phường từ 10 - 15 km. Tính chung cả tỉnh Cao Bằng, hiện chỉ có 36/135 cán bộ cấp xã có trình độ sư phạm. "Cán bộ lãnh đạo cấp xã chủ yếu có kinh nghiệm quản lý hành chính, không có chuyên môn giáo dục trong khi với những công việc lớn, phức tạp về quản lý giáo dục, phải dành nhiều thời gian, công sức, nguồn lực" - ông Nguyễn Minh Châu nêu thực trạng.

Với riêng phường Tân Giang, ông Châu cho biết sau khi giải thể cấp huyện, phường này may mắn có một công chức chuyên môn quản lý giáo dục, song vẫn còn nhiều nỗi lo. Ông Châu phân tích: Quản lý giáo dục có đặc thù rất riêng, đòi hỏi hiểu biết về chương trình, phương pháp giảng dạy, tâm lý lứa tuổi học sinh, quản lý đội ngũ nhà giáo và rất nhiều hạng mục chuyên biệt khác. Nếu không có chuyên môn thì việc tiếp cận các nội dung chuyên sâu như Chương trình giáo dục phổ thông 2018, đánh giá giáo viên, chuyển đổi thiết bị giáo dục... sẽ rất hạn chế.

Ông Huỳnh Viết Trung - Chủ tịch UBND phường Hòa Sơn, tỉnh Đắk Lắk - nhìn nhận khối lượng công việc mà công chức phụ trách lĩnh vực GD-ĐT phải đảm nhiệm quá lớn trong khi số lượng người làm việc lại quá ít và không có chuyên môn về giáo dục. Chưa kể, chuyên viên phòng văn hóa - xã hội không có chuyên môn về giáo dục nên có tư tưởng e ngại, thiếu tự tin, dẫn đến vai trò của phòng trong việc hướng dẫn, tham mưu bị hạn chế đáng kể.

Quán triệt tinh thần "4 không"

Chia sẻ giải pháp khắc phục, ông Huỳnh Viết Trung cho biết phường Hòa Sơn thành lập 3 tổ chuyên môn gồm mầm non, tiểu học và THCS. Mỗi tổ có 3 - 4 người gồm chuyên viên phòng văn hóa - xã hội và cán bộ quản lý cơ sở giáo dục, có nhiệm vụ tham mưu, thay thế cho chuyên viên cấp phòng GD-ĐT trước đây.

Theo ông Trần Thế Cương, kinh nghiệm của Hà Nội khi triển khai phân cấp quản lý nhà nước về giáo dục là thành lập các cụm. Mỗi cụm cơ bản có phạm vi như cấp quận, huyện trước đây; nhiệm vụ chính là hỗ trợ, giải đáp các thắc mắc và triển khai các hoạt động như tổ chức hội thi, tuyển dụng giáo viên, phân bổ chỉ tiêu liên quan giáo dục... Song song đó, biệt phái cán bộ giáo dục từ cơ sở lên hỗ trợ xã, phường còn khó khăn về công tác chuyên môn; tăng cường tập huấn cho cán bộ phụ trách giáo dục cấp xã. Ngoài ra, đưa nội dung liên quan GD-ĐT vào nghị quyết đại hội cấp xã, phường; triệt để ứng dụng công nghệ - thông tin, chuyển đổi số...

Tại TP HCM, ông Nguyễn Văn Hiếu, Giám đốc Sở GD-ĐT, cho biết sở sẽ tổ chức tập huấn cán bộ giáo dục của 168 phường, xã, đặc khu để chuẩn bị cho khai giảng năm học mới. Trong đó, tập trung rà soát các điều kiện như cơ sở vật chất, trang thiết bị, đồ dùng dạy học, đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý cơ sở giáo dục.

Phát biểu tại hội nghị, Thứ trưởng Thường trực Bộ GD-ĐT Phạm Ngọc Thưởng nhấn mạnh nhiệm vụ quan trọng trong thời gian tới là phải tập trung nghiên cứu hệ thống văn bản, đặc biệt là những văn bản đã được Bộ GD-ĐT số hóa để gửi về địa phương. Tiếp đó, cần sớm tổng hợp những khó khăn vướng mắc, kịp thời báo cáo các cấp có thẩm quyền. "Phải bắt tay vào làm thì mới thấy hết được khó khăn, vướng mắc, để từ đó tìm ra biện pháp tháo gỡ" - ông Phạm Ngọc Thưởng nhấn mạnh.

Thứ trưởng Thường trực Bộ GD-ĐT lưu ý việc tổ chức thực hiện cần quán triệt tinh thần "4 không": không bỏ trống nội dung quản lý; không chồng chéo nội dung quản lý; không rõ nội dung quản lý; không rõ phương pháp quản lý. Đồng thời, nhấn mạnh phải đổi mới tư duy quản trị, phương pháp lãnh đạo, quản lý, đơn cử phải ứng dụng công nghệ - thông tin, số hóa. Đặc biệt, lãnh đạo cấp xã cần làm tốt công tác quy hoạch, bổ nhiệm hiệu trưởng, phó hiệu trưởng đơn vị thuộc địa bàn phụ trách, bảo đảm đó phải là những người có năng lực, tinh thần trách nhiệm và thực chiến.